آینده نظام سلامت در گرداب چالش های پرهزینه

روز چهارشنبه اولین نشست اقتصاد سلامت با موضوع «وضعیت و دورنمای طب عمومی در اقتصاد سلامت» درحالی برگزار شد که به رغم اهمیت این موضوع با استقبال چندانی از سوی دست اندرکاران این حوزه روبرو نشد؛ با این حال مسائل عنوان شده از سوی سخنرانان این نشست قابل تامل بود. به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد،هشدارهای متولیان دولتی و خصوصی حوزه سلامت درباره آینده نظام سلامت در کشور از محورهای مهم اعلام شده دراین نشست به شمار می رفت. معاون اجتماعی سازمان برنامه و بودجه که همواره از او به عنوان یکی از کهنه کاران حوزه سلامت کشور یاد می کنند، در سخنان خود از پزشکان عمومی به عنوان محور توسعه نظام سلامت کشور نام برد. دکتر سعید نمکی گفت: پزشکان عمومی گران قدرترین نیروی انسانی در اقتصاد سلامت با اثربخشی بالا هستند. وی با اشاره به چالش های حوزه سلامت کشور افزود: امروز چالش های بسیار هزینه خیزی در نظام سلامت داریم که اگر به آنها توجه نکنیم در آینده کل بودجه کشورهم پاسخگوی هزینه های سلامت نخواهد بود. نمکی با تأکید بر این مسئله که وزارت بهداشت نمی تواند به تنهایی هزینه های سلامت را کاهش دهد، خاطرنشان کرد: از نگاه بنده به عنوان کارشناس حوزه سلامت و برنامه و بودجه معتقدم که پزشکان عمومی کم هزینه ترین و در عین حال اثربخش ترین عنصر در مدیریت چالش های پیش روی نظام سلامت کشور هستند. وی با اشاره به اجرای طرح تحول سلامت تصریح کرد: این طرح ۴ مقدمه داشت که متأسفانه در ابتدای اجرا به آن توجه نشد. معاون اجتماعی سازمان برنامه و بودجه یادآور شد: پزشک خانواده، سیستم ارجاع، پرونده الکترونیک سلامت و راهنماهای بالینی به عنوان چهار مقدمه شروع طرح تحول سلامت تلقی می شدند که شرایط اجرا آنها فراهم نشد و این یکی از کاستی های ما بود که به آن ورود نکرده بودیم. نمکی با عنوان این مطلب که همین کاستی ها باعث شد طرح تحول سلامت درمان محور شود، افزود: متأسفانه در بحث پیشگیری چندان موفق نبودیم. وی با اشاره به این مطلب که نقش پزشک خانواده در طرح تحول سلامت مغفول مانده است، اظهار داشت: آنچه ما داشتیم پزشک خانواده نبود زیرا پزشک خانواده بدون نظام ارجاع معنی ندارد. معاون اجتماعی سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه در سال ۹۳، ۵ هزار میلیارد تومان برای پزشک خانواده اختصاص دادیم گفت: متأسفانه اثرات این بودجه را ندیدیم و در نتیجه مجبور شدیم ترمز آن را بکشیم. به گفته نمکی بزرگترین خطای استراتژیک این است که ۴ سال منتظر شویم تا پزشک خانواده تربیت کنیم در حالی که با آموزش سه ماهه پزشکان عمومی می توانیم این مسیر را دنبال کنیم. **مهاجرت نگران کننده بسیاری از پزشکان عمومی کشور عباس کامیابی، رئیس انجمن پزشکان عمومی نیز در سخنرانی خود گفت: از لحاظ تشکیلاتی بحث هویت جامعه پزشکان عمومی مد نظر است. باید جایگاه پزشکان عمومی در نظام سلامت و نقش آنها ‏را بررسی کنیم. موضوع دیگر این است که در حوزه تصمیم‌سازی و مدیریتی این پزشکان چه نقشی دارند. از نظر اقتصادی نیز باید ‏وضعیت درآمد این پزشکان را مد نظر قرار بدهیم.‏ وی افزود: وقتی می‌گوییم پزشکان عمومی عمود خیمه سلامت و صف اول خدمات هستند، آیا متناظر با این موضوع درآمد دارند یا خیر. ‏همچنین باید بررسی کرد که اگر سطح یک خدمات سلامت اهمیت دارد، چقدر در این سطح هزینه و سرمایه‌گذاری شده است. این مباحث نیاز به ‏بررسی بیشتر دارد.‏ رئیس انجمن پزشکان عمومی ادامه داد: وقتی شبکه‌های بهداشت ایجاد شد، پزشک عمومی رهبر تیم سلامت شامل بهورز و غیره بود. ‏در آن زمان برای این‌که پزشکان بتوانند به تعداد زیادی وجود داشته باشد و نقش ایفا کنند از پزشکان خارجی استفاده شد. شروع شبکه ‏و سطح بندی نظام سلامت با پزشک عمومی همراه شد، اما در حال حاضر بسیاری از پزشکان ایرانی در حال مهاجرت به کشورهای دیگر ‏هستند. ده‌ها میلیون تومان برای تربیت پزشک عمومی هزینه می‌شود و آنها وارد بازار می‌شوند، اما این پزشکان در واقع برای کشورهای ‏دیگر تربیت شده و مهاجرت می‌کنند.‏ رئیس انجمن پزشکان عمومی ایران با عنوان این مطلب که ۴۰ هزار نفر از ۸۰ هزار جمعیت پزشک عمومی کار طبابت انجام نمی دهند، افزود: این افراد برای معیشت خودشان سراغ گرایش های غیرتخصصی رفته اند. کامیابی با بیان اینکه در گذشته پزشکان عمومی بسترساز و مدیر بودند، اظهار کرد: اکنون با محدودیت‌هایی مواجه هستیم. در ‏گذشته پزشکان عمومی می‌توانستند در مطب هر کاری را انجام بدهند و حتی در روستاها در حال حکمت بودند، اما در حال حاضر ‏تخصص گرایی وجود دارد و دامنه طب عمومی به طور مرتب محدود می‌شود. رئیس انجمن پزشکان عمومی کشور اضافه کرد: رشته‌هایی داریم که حیطه صلاحیت پزشکان ‏عمومی را تهدید می‌کند. تکثر رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی نیز در حال حاضر وجود دارد. در سطح تشکیلات ستادی نیز با ‏محدودیت مواجهیم. برای تصدی پست‌های مدیریتی نیاز به هیئت علمی بودن است، در حالی که در بسیاری از جاها به این محدودیت ‏هیچ نیازی است. روز به روز آزمایشها و تشخیص‌های آزمایشگاهی که جامعه پزشکان عمومی برای سطح یک نیاز دارد محدود ‏می‌شود و حتی محدودیت تجویز آنتی بیوتیک برای پزشکان عمومی در سطح یک وجود دارد.‏ رئیس انجمن پزشکان عمومی ادامه داد: سیاست‌ها با مسائل حوزه اجرا ناسازگار است. به تازگی داروهای بدون نسخه از پوشش بیمه خارج ‏شد، یعنی همان داروهایی که پزشکان عمومی بیشتر تجویز می‌کردند، اما در آینده می‌بینیم عوارضی که جامعه به واسطه مصرف آنتی ‏بیوتیک‌ها دچار آن خواهند شد چه چیزی است.‏ کامیابی با بیان اینکه در دولت یازدهم و دوازدهم شاهد اهمیت یافتن سلامت عمومی بودیم و البته این موضوع جای تشکر دارد، گفت: در طرح ‏تحول سلامت با وجود بودجه خوبی که در آن سرازیر شد، شاهد بودیم پزشک متخصصی که داخلی بود و دو میلیون دریافتی داشت، درآمدش ‏ضربدر ۱۰ شده است اما جامعه پزشکان عمومی از طرح تحول سلامت نصیبی به جز طرح پزشک خانواده نداشتند. او تاکید کرد: باید دید چقدر از ‏این هزینه مربوط به خدمات درمانی سطح یک(خدمات پزشکان عمومی)، دو (تخصص) و سه(فوق تخصصی) است. وقتی جایگاه‌ها مطرح و بر اهمیت سطح یک تاکید می‌شود باید به بودجه توجه کرد. در ‏برخی موارد اتفاق افتاده که بودجه پزشک خانواده در جاهای دیگری صرف شده است.‏ **پزشکان عمومی باید کاپیتان تیم سلامت باشند دبیر سابق شورای آموزش پزشکی عمومی نیز در این نشست با اشاره به چالش‌های آموزش در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، گفت: بر اساس این آموزش‌ها، پزشک عمومی.فقط بر روی کاغذ کاپیتان تیم سلامت است. دکتر آبتین حیدرزاده اظهار داشت: سند توانمندسازی پزشکان عمومی بر حول محور ۷ مهارت تعریف شده است که از جمله اقدامات بالینی، برقراری ارتباط، مراقبت بیمار، ارتقای سلامت و ... است. وی ادامه داد: در سند توانمندسازی پزشکان عمومی، جایگاه شغلی طب عمومی نیز مشخص شده است، به طوری که این افراد در مراکز بهداشتی، سازمان‌ها و مؤسسات مرتبط با سلامت و مراکز خصوصی می‌توانند مشغول به کار شوند. وی با اشاره به چالش‌هایی که در آموزش پزشکی کشور وجود دارد، گفت: پزشک عمومی می‌تواند بر روی کاغذ کاپیتان تیم سلامت باشد، اما آنچه در خروجی دانشکده‌های پزشکی شاهد هستیم، این است که کاپیتان تیم سلامت به درستی تربیت نمی‌شود. ** طرح تحول سلامت غروب نکرده است معاون برنامه‌ریزی، راهبردی و هماهنگی وزارت بهداشت نیز به عنوان متولی بخش سلامت کشور، با عنوان این مطلب که طرح تحول سلامت غروب نکرده است، گفت: بعضی بسته های این طرح، به دلیل مشکلات مالی، کم شده است. دکتر علی اکبر حقدوست، با اشاره به اینکه سیستم سلامت کشور بیمار است، اظهار داشت: سیستم سلامت کشور به راحتی درمان نمی‌شود. وی با اشاره به اینکه برنامه ریزی ما برای آینده براساس تجربیات گذشته‌ها است، افزود: دنیا به شدت در حال تغییر است، و یکی از سئوالات این است که آیا نرم افزارها در آینده جای پزشکان را خواهند گرفت. معاون برنامه ریزی، راهبردی و هماهنگی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه سرعت آنقدر بالا رفته است که در برخی موارد در حال درجا زدن هستیم، گفت: ما با یک انقلاب بزرگ در حوزه پزشکی مواجه ایم. وی ادامه داد: ما یک دردهای اجتماعی داریم از جمله اینکه به صورت تیمی نمی‌توانیم کار کنیم، که در وزارت بهداشت نیز این مشکل وجود دارد. معاون برنامه ریزی، راهبردی و هماهنگی وزارت بهداشت، تاکید کرد: باید همانطور که جامعه پزشکی منافع صنفی خود را لحاظ می‌کنند به فکر منافع سلامت کشور نیز باشند. حقدوست درباره طرح تحول سلامت، افزود: به هیچ عنوان طرح تحول سلامت غروب نکرده است، البته برخی بسته های طرح به دلیل کمبود منابع مالی، برای پزشکان کمرنگ تر شده است. وی افزود: وزیر بهداشت در دوره جدید معاونان خود را از منتقدین طرح تحول سلامت انتخاب کرد، اما با این وجود روح طرح تحول سلامت با ارائه راهکارهایی حفظ شده است که مهم ترین آن، کاستن از فشار دوش مردم است.