بهارستانی‌ها درگفت‌وگو با خبرنگار جهان اقتصاد مطرح کردند:

قرارگیری در بازار جهانی تجارت گاز با گاز مازاد روسیه و پالایشگاه‌داری فراسرزمینی برای فروش نفت خام ایران؛ بازطراحی و بازآفرینی نقش ایران در تجارت انرژی منطقه و جهان ضروری است و یکی از مهم ترین موضوعات حوزه انرژی و تحریم‌های این حوزه، بستن دست ایران در زمینه تجارت انرژی ایران بوده است؛ موضوعی که سبب شده است که ایران تنها بر روی تجارت نفت متمرکز شده و با توجه به محدودیت موجود در بخش پالایش نفت خام ایران در 41 پالایشگاه دنیا، به راحتی تحریم‌ها اثرگذار خواهد بود؛ بنابراین ایران نیازمند یک بازطراحی جدید برای تجارت انرژی خود بوده است. از همین رو، رویکرد مورداتخاذ دولت سیزدهم در زمینه اصلاح این روند و خنثی کردن تحریم تجارت انرژی، در دو بخش متمرکز شد.

به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد، یکی از مهم‌ترین و آشکارترین راه‌های بی‌اثر کردن تحریم‌ها، تبدیل نفت خام به فرآورده‌های نفتی در زنجیره ارزش صنعت نفت است که از این طریق با تولید فرآورده‌های نفتی، امکان خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی ایران و فروش این فرآورده‌های به کشورهای اقصی نقاط دنیا خواهد بود. دلیل اینکه نفت خام امکان تحریم‌پذیری بسیار بالایی دارد؛ این است که ویژگی‌های نفت خام ایران، مشخصا تنها در تعداد محدودی پالایشگاه دنیا امکان پالایش شدن دارد و همین موضوع سبب شده است که همه این پالایشگاه زیر ذره‌بین خزانه‌داری آمریکا قرار گیرند و تحت شناسایی قرار گیرند و از همین جهت نیز امکان فروش آن‌ها بسیار سخت شده است.

بنابراین تبدیل نفت به فرآورده‌های نفتی یکی از اصلی‌ترین راهکارهای خنثی‌سازی تحریم‌ها است. مسیر تولید فرآورده‌های نفتی به دو شکل مشخص است. تبدیل نفت به سوخت یا تبدیل نفت به مواد؛ از همین رو نیز دو مسیر پس از استخراج نفت برای تبدیل آن به فرآورده‌های نفتی وجود دارد. شاخه مواد و تبدیل نفت به مواد در پتروپالایشگاه‌ها و همچنین شاخه سوختی و تبدیل نفت به سوخت در پالایشگاه‌ها. ایران با پیگیری سیاست بازسازی پالایشگاه‌های فراسرزمینی، به دنبال ایجاد راه جدیدی برای تبدیل نفت خود به فرآورده های نفتی نظیر بنزین است که موجب می شود علاوه بر صادرات خدمات فنی مهندسی ایرانی، نفت خام ایران نیز به فروش برسد و با این بازارسازی تضمینی برای فروش نفت خام خود به کشورهای همسو، در جهت خنثی سازی بخش اول تحریم ها قدم بردارد.

از طرف دیگر، ضلع دوم سیاست‌های جدید وزارت نفت، در زمینه خرید یا سوآپ گاز روسیه توسط ایران است که به‌زعم کارشناسان فرصتی است که باید از آن نهایت استفاده را ببریم. این سیاست نتایج مثبتی همچون ایجاد درآمدهای ارزی، ایجاد مشاغل جدید و توسعه ظرفیت‌های بلااستفاده کشور، نزدیک کردن ایران به هدف خود مبنی بر تبدیل شدن به هاب انرژی و گازی منطقه، درهم‌تنیدگی روابط اقتصادی و سیاسی ایران با کشورهای منطقه و تقویت موقعیت سیاسی تهران، خنثی سازی تحریم‌ها و موارد دیگر را به دنبال دارد.

بنابراین دولت ابتدا با سیاست پالایشگاه داری فراسرزمینی، ایران در زمینه تحریم‌های حوزه نفت، بی اثرسازی را دنبال کرد و حالا روزانه فروش نفت خود را افزایش داده است و به میزان پیش از تحریم ها از نظر درآمدی رسانده است.

رویکرد دوم که اخیرا به مرحله اجرا رسید؛ ورود ایران به تجارت گاز با گاز مازاد روسیه است که از طریق سیاست سوآپ یا خرید گاز روسیه انجام می گیرد.

این دو رویکرد برنامه اصلی دولت سیزدهم در جهت خنثی سازی تحریم های حوزه تجارت انرژی است که بازطراحی و بازآفرینی نقش ایران در تجارت انرژی منطقه و جهان کمک به سزایی خواهد کرد.

**صادرات گاز به کشورهای همسایه عاملی برای رونق اقتصادی

در همین زمینه، حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو هیئت رئیسه مجلس و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، در گفت و گو با خبرنگار جهان اقتصاد با اشاره به تاثیر جنگ روسیه و اوکراین در تبدیل شدن ایران به هاب انرژی اظهار کرد: اقتصاد کشورها به تجارت کشورهای همسایه بستگی زیادی دارد که براین اساس هزینه مبادلات اقتصادی خود به خود منجر به رونق و ثبات اقتصادی می شود.

وی افزود: با توجه به شرایط حساس انرژی که بویژه در منطقه اروپا داریم، همکاری ایران و کشورهای همسایه در خصوص مبادلات گازی و انرژی داده شود که این امر به نفع اقتصاد کشورمان است.

حاجی دلیگانی درباره اینکه صادرات به کشورهای همسایه، ایران را به هاب گازی تبدیل می‌کند، بیان کرد: در دنیا اولین میزان ذخایر گازی ایران همکاری این ۲ کشور دارای گاز طبیعی عمده اثرگذاری مضاعفی بر بازار گاز و انرژی منطقه، اروپا و دنیا می تواند داشته باشد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس ادامه داد: با شروع جنگ‌روسیه و اوکراین، کشورهای اروپایی نسبت به این‌جنگ موضع گرفتند و تحریم هایی را به روسیه اعمال کردند که مهم ترین آن تحریم‌های حوزه انرژی و بویژه تحریم‌های مرتبط با گاز روسیه بود. لذا ظرفیت های کشورهای همسایه از طریق سوآپ یا خرید گاز این کشور اهمیت جدی برای روسیه پیدا کرده است.

به گفته وی، ایران برای خرید یا سوآپ گاز روسیه امکان ترانزیت گاز روسیه دارد و کشورهای شرق آسیا بازار همسایگان ایران نیازمند گاز هستند و این وضعیت ایران را به هاب انرژی و گاز منطقه تبدیل خواهد کرد. صادرات گاز به کشورهای همسایه درهای جدیدی باز می کند که این امر به منزله شکست بخشی از فشارهای تحریمی‌ اقتصادی به کشور تلقی می شود.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه با اشاره به اینکه صادرات گاز به کشورهای همسایه در تقویت روابط سیاسی ایران در منطقه تاثیر بسزایی دارد، تصریح کرد: در شرایطی که کشورهای سلطه‌گر بدنبال محاصره و تحریم‌های اقتصادی هستند، این گونه فعالیت‌ها درهای جدیدی باز می کند که به منزله شکست بخشی از فشارهای تحریمی اقتصادی به کشور تلقی می شود.

**رویکرد جدید ایران برای بازطراحی تجارت انرژی خود

همچنین، جعفر قادری، عضو کمیسیون جهش تولید در رابطه با لزوم خنثی‌سازی تجارت انرژی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار جهان‌اقتصاد گفت: صادرات فراورده‌های نفتی راهی برای کاهش فشارهای تحریم است، هرچه به مقدار بیشتری نفت به فرآورده تبدیل شود، فشار تحریم کاهش می‌یابد و جهش تولید احداث پالایشگاه در داخل یا اجاره پالایشگاه در خارج، تحریم‌های نفتی را بی‌اثر و خنثی می کند.

قادری در ادامه با ذکراین نکته که ایران توانمندی بالایی در زمینه بازسازی پالایشگاه ها دارد؛ گفت: اگر به سمت کشورهایی همچون ونزوئلا، آفریقا و آمریکای لاتین رویم که خدمات فنی و مهندسی نیاز دارند، لذا این موضوع می تواند در مبادله نفت با فرآورده نفتی کمک کند.

عضو کمیسیون جهش تولید با اشاره به لزوم شکل گیری ارتباطات تجاری در حوزه انرژی بین کشورهای تحریمی بیان کرد: برخی کشورها شرکای جدیدی در حوزه نفت محسوب می شود، با توجه به آنکه نفت ونزوئلا فوق سنگین است، از این رو به نفت سبک‌ ما نیاز دارند که براین اساس شرکای جدیدی برای ما محسوب می شود که در شرایط سخت تحریم محدودیت ما را کم می کند.

قادری در رابطه با اهمیت ساخت و بومی سازی تجهیزات پالایشگاهی در راهبرد پالایشگاه داری فراسرزمینی گفت: با ورود شرکت‌های دانش بنیان عرصه تکنولوژی برای آنها مهیا می شود، بنابر تاکید مقام معظم رهبری دانش بنیان ها جدی گرفته شوند چرا که محصولات دانش بنیان موجب شده تا دنیا به صنعت ما رغبت پیدا کند.

این عضو کمیسیون جهش تولید در پایان افزود: دولت باید از ظرفیت پیمان شانگهای، پیمان اکو، تجارت با کشورهای همسایه، طرح های سوآپ مثل سوآپ گازی ترکمنستان به سمت جمهوری آذربایجان و سوآپ گاز ترکمنستان به سمت پاکستان استفاده کند. علاوه بر این باید در بحث تهاتر نفت به صورت جدی ورود پیدا کند و موانع را بردارد و اجازه دهد که بخشی از طرح ها و پروژه ها از طریق تهاتر نفت تامین مالی شود. ایران باید به دنبال اصلاح روند تجارت انرژی خود با رویکرد پالایشگاه فراسرزمینی در حوزه نفت و قرارگیری در تجارت گاز بین الملل با سیاست خرید یا سوآپ گاز مازاد روسیه باشد.