قیمت نفت پس از این که بازار نگرانی‌ها نسبت به ناآرامی در قزاقستان و اختلال تولید لیبی را در برابر آمار اشتغال ماهانه ضعیف تر از حد مطلوب آمریکا و تاثیر آن بر سیاست پولی فدرال رزرو سبک و سنگین کرد، رشد هفتگی چشمگیری را رقم زد.

به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد، یک روز پس از این که روسیه نیروهایش را برای سرکوب ناآرامیها به قزاقستان اعزام کرد، به نظر می رسد نیروهای امنیتی کنترل خیابانهای شهر آلماتی را برعهده گرفته اند و رئیس جمهور این کشور اعلام کرد نظم تا حدود زیادی احیا شده است. اعتراضات در مناطق غربی نفت خیز قزاقستان پس از حذف سقف قیمت دولتی بوتان و پروپان در روز سال نو آغاز شد.

بنابراین گزارش، تولید در میدان نفتی تنگیز که بزرگترین میدان نفتی قزاقستان است، روز پنج شنبه کاهش یافت و شرکت شورون که اداره این میدان نفتی را بر عهده دارد، اعلام کرد بعضی از پیمانکاران در حمایت از اعتراضاتی که در سطح این کشور آسیای مرکزی صورت گرفته، خطوط واحد را مختل کردند.

قزاقستان بزرگترین کشور آسیای مرکزی از نظر مساحت و ثروتمندترین از نظر منابع  اورانیوم (انرژی هسته ای و مرکز غنی سازی اورانیوم برای سوخت نیروگاه های هسته‌ای و غیره) ، نفت خام، گاز طبیعی، منابع زیرزمینی، کشاورزی ، دام داری و...است. تمامی  ثروت  کشورقزاقستان  دردست یک خانواده و همراهان آنها به نام نظربایف مدیریت می شوند.  نظربایف در حدود دوسال قبل در سال 2019 تصمیم گرفت از ریاست جمهوری کناره گیری کند ، ولی مردم قزاقستان معتقدند که او دولت پنهان را ریاست می کند و درواقع کشور دردست او و خانواده او مدیریت می شود. شرکت های چند ملیتی و دول شرق و غرب هم حکومت نظربایف را حمایت کرده و می کنندو کنسرسیوم های نفتی مختلف با مشارکت شرکت های چینی ، روسی ، اروپائی و آمریکائی صنعت نفت و گاز و غیره را در قزاقستان تحت تسلط و کنترل دارند.

**اعتراضات به افزایش قیمت سوخت به شعارها علیه دولت و نظربایف تبدیل شد

در همین زمینه، محمود خاقانی، کارشناس بین‌المللی انرژی، در گفت‌وگو با خبرنگار جهان اقتصاد اظهار داشت: درچند روز اخیر دولت قزاقستان در راستای کمک به جبران کسری بودجه تصمیم گرفت که سقفی که برای قیمت گاز حاصل از فرآورش نفت خام در پالایشگاه مشهور به گاز مایع پترولیوم (LPG) که برای سوخت اتومبیل‌ها درقزاقستان استفاده می‌شود را لغو کند و اجازه بدهد که قیمت برای مصرف کننده افزایش یابد.

وی تصریح کرد: مردم در قزاقستان در طول سال‌های اخیر سوخت وسایل حمل و نقل را از بنزین به گاز مایع پترولیوم LPG که ارزانتر بود تغییر دادند و با افزایش قیمت LPG این نگرانی پدید آمد که اقتصاد خانواده که درحال حاضر بدلیل تورم و افزایش قیمت‌ها با مشکلات عدیده دست به گریبان هستند هزینه ها بالاتر برود و برای مردم طاقت فرسا شود.

وی عنوان کرد: مردم به طور بی‌سابقه ای در کشور قزاقستان دست به تظاهرات و اعتراضات علیه افزایش  بهای سوخت  زدند که دولت با خشونت کم سابقه ای با مردم برخورد کرد و درنتیجه عصبانیت مردم به خشم علیه برخورد نیروهای نظامی و امنیتی تبدیل شد و شعارهای اعتراض درمخالفت با افزایش بهای سوخت به شعارها علیه دولت و به ویژه دولت پنهان نورسلطان نظربایف تغییر کرد.

وی با بیان اینکه هزاران نفر مجروح و صدها نفر کشته شدند گفت: فرودگاه شهر آلماتی که پایتخت سابق قزاقستان است را معترضین اشغال کردند و خبرگزاری رویترز روز پنج شنبه ششم ژانویه 2022 گزارش کرد که مردم به ساختمان‌های حکومتی نظیر کاخ نورسلطان نظربایف در آلماتی حمله کردند و به آتش کشیدند.

**نیروهای روسی برای سرکوب تظاهرات مردمی وارد قزاقستان شدند

وی عنوان کرد: نیروهای روسی برای کمک به نیروهای حکومتی  قزاقستان برای سرکوب اعتراضات مردمی  وارد قزاقستان شده اند تلاش دارند که جلوی توسعه اعتراضات مردمی به مناطق نفتی و تولید گاز و نیز تولید و غنی سازی اورانیوم را بگیرند و اعتراضات مردمی درقزاقستان موجب افزابش بهای سوخت هسته و اورانیوم در بازارهای بین المللی شده است.

وی ادامه داد: علاوه برآن نیروهای روسی مراقب هستند که پایگاه پرتاپ ماهواره‌های روسی به فضا دچار بحران نشود و برای قطع ارتباط مردم با هم اینترنت بکلی قطع شده و خروجی اخبار از قزاقستان بسیار محدود است.

**چرا قزاقستان برای شرق و غرب مهم است؟

وی با اشاره به اینکه با توجه به نظام پلیسی و امنیتی که در قزاقستان از زمان از هم فروپاشی شوروی سابق تحت حکومت نورسلطان نظربایف ، قزاقستان کشوری محسوب بود که مردم از حکومت فرمانبرداری کامل دارند و احتمال بحران درآن کم است گفت: به همین دلیل از دهه 1980 میلادی قزاقستان به عنوان یک کشورصادر کننده نفت وگاز و اورانیوم خام و غنی سازی شده قابل اعتماد به روسیه، چین و اروپا شناخته شد و درنتیجه به‌دلیل ذخائر غنی نفت گاز ذغال سنگ و اورانیوم به عنوان تامین کننده امنیت انرژی مورد نیاز کشورهای مختلف در شرق و غرب شناخته شد.

خاقانی مطرح کرد: علاوه  برآن حدالاقل برای چین، قزاقستان یک کشور مهم برای عبور(ترانزیت)  منابع انرژی کشورهای آسیای مرکزی به چین است و برخی از تحلیل‌ها سازمان‌های اطلاعاتی شرق و غرب و قزاقستان  انتظار درپیش بینی‌هایی که داشتند و دارند انتظار نداشتند  که درقزاقستان اعتراضات مردمی با این وسعت و شدت و سرعت آن هم در طول چندروز که دولت قزاقستان سرانجام از دولت روسیه برای سرکوب مردم کمک بخواهد، تجربه شود.

وی با بیان اینکه چین و روسیه و آمریکا و اروپا که سرمایه گذاری های عظیمی در قزاقستان انجام داده اند به شدت نگران اوضاع درقزاقستان هستند گفت: درواقع شرق و غرب ناگهان متوجه شدند که خشم و نفرت مردم به‌طور عمیقی پنهان بود (آتش زیرخاکستر)  و تاکنون  به دلیل فشارهای نظامی و  امنیتی دولت قزاقستان و دولت پنهان نظربایف  فرصت ابراز پیدا نکرده بود.

وی ادامه داد: آمریکا از سرایت تنش و تظاهرات  به میدان عظیم نفتی تنگیز که در انحصار شرکت آمریکائی شورون است  وبه شدت نگران هستند و اگرچه  مدعی هستند که هنوز تولید نفت خام در این میدان مختل نشده است و کارشناسان معقتدند که چنانچه تولید نفت خام ، گاز طبیعی و اورانیوم  در قزاقستان دچار اختلال شوند عوارض اقتصادی آن به مراتب از مسائل سیاسی فراتر خواهد رفت.

**اقدام و عمل دولت توکایف؟

به گفته خاقانی ، خشونت و عصبانیت معترضین و تظاهرکنندگان که تقریبا تمام آنها نسل جوان هستند نمایانگر یک واقعیت مهم است و آن اینکه نسل جوان درقزاقستان نظیر نسلی که در دوران شوروی سابق و پس از آن تا امروز حکومت دیکتاتوری نظربایف و گروهای فامیلی و باندی  وابسته به او ( اصحاب ثروت و قدرت) را تحمل کرد،  صبرشان به پایان رسیده و خواهان آزادی بیان وآزادی  پس از بیان، مبارزه جدی با فساد، اختلاس ، قوه قضائیه مستقل ، اقتصاد شفاف و دولت پاسخگو در برابر مردم هستند.

وی ادامه داد: اگرچه دیرشده است و مجسمه نظربایف را مردم پائین کشیدند ولی  این موضوع را نورسلطان نظربایف هم درک کرده است و به قرار معلوم به دولت توکایف اجازه داد که برای راضی کردن مردم و افکار عمومی از خود قدرت نشان بدهد و روز چهارشنبه 15 دیماه 1400  نورسلطان نظربایف که خودش خودش را به  ریاست شورای امنیت ملی کشور منصوب کرده بود را از ریاست این شورا برکنار و توکایف به‌عنوان رئیس جمهور خودش ریاست شورای ملی امنیت را عهده دار شود.

این کارشناس حوزه انرژی گفت: علاوه برآن یک فرد دیگری را به ریاست کمیته امنیت ملی کشور ( که جایگزین کمیته ک گ ب درزمان شوروی سابق می باشد )  منصوب کرد و برادرزاده نورسلطان نظربایف که نفر دوم و قدرتمند دراین کمیته بود را هم برکنار کرد و درنهایت از آنجاییکه تظاهرات و اعتراضات ادامه یافت  توکایف درسمت رئیس جمهور چاره را در برکناری کامل کابینه دید تا شاید مردم راضی شوند ودستور داد که بهای  سوخت به قیمت قبلی بازگردانده شود.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: اما، خبرگزاری اینترفکس گزارش داد که این اقدامات تا کنون موثر واقع نشدند و درنتیجه رئیس جمهوری قزاقستان  برای بقای رژیم الیگارشی حاکم ( اصحاب ثروت و قدرت ) ازنیروهای نظامی روسی و...برای سرکوب اعتراضات مردمی و بازگرداندن آرامش به کشور کمک خواست و تظاهرکنندگان را به شورشیان علیه امنیت ملی و تروریست نام نهاد.

**حاکمان در قزاقستان ترسیده‌اند؟

خاقانی معتقد است: رفتار، گفتار و عملکرد رئیس جمهور قزاقستان که دریک انتخابات مورد سئوال و به اصطلاح رای اقلیتی برنامه ریزی شده توسط حکومت سرکار آمد نشان می دهد که الیگارشی حاکم در قزاقستان (اصحاب ثروت و قدرت و فامیلی) به کلی یادشان رفته بود که غیر از آنها در قزاقستان مردم هم زندگی می کنند و ضرورت حفظ ارتباط با مردم را از یاد برده بودند و بنابراین، با یک تظاهرات و اعتراضات  غیرمنتظره دچار شوک شده اند.

وی با بیان اینکه دولت تکایف برای یافتن یک راه حل کوتاه مدت ناگزیر شروع به اعطای امتیاز به خواسته‌های مردم کرد تا بتواند باب گفتگو با مردم را باز کند اما،  یک مقام بلند پایه قزاقستان اذعان داشته مشکلی که دولت با آن مواجه است این واقعیت است که  تظاهرات و اعتراضات فاقد رهبری است واین مردم  هستند که در صحنه حضور دارند . 

وی با اشاره به اینکه به همین دلیل مذاکره برای کاهش تنش‌ها با مردم میسر نشده است عنوان کرد: دولت نمی داند با چه کسی یا کسانی باید وارد گفتگو شود، همین موضوع دول حامی دولت قزاقستان را هم به شدت نگران و دچار سردرگمی کرده و ترسانده است.

خاقانی با بیان اینکه برخی از گزارش‌ها حاکی از آن است که بخش‌هایی از نیروهای نظامی و امنیتی قزاقستان با مردم همدردی و همراهی کرده اند ،به طوریکه  آقای توکایف به شدت نگران وفاداری نیروهای نظامی و امنیتی به دولت است و از نیروهای مجموعه سازمان معاهده امنیت  به رهبری روسیه خواسته است تا برای برقراری آرامش و سرکوب تظاهرات دخالت کنند.

به گفته وی، تمام تلاش روسیه ، چین ، اروپا و آمریکا درحال حاضر این است که اوضاع در قزاقستان تحت کنترل دولت توکایف در بیاید و به کشورهای همسایه سرایت نکند و چین ، اروپا و آمریکا این نگرانی را هم دارند که درصورت بحرانی تر شدن اوضاع روسیه از فرصت استفاده کند و مناطق شمالی قزاقستان که جمعیت روس تبار دارد  نظیر شبه جزیره کریمه دراوکراین  به روسیه ضمیمه کند و این مناطق از نظر ذخائر نفت و گاز از اهمیت بسیاری برخوردار هستند.

**آیا اسلام گرایان درحال نقش آفرینی هستند؟

وی اظهار داشت: قزاقستان کشوری است با اکثریت جمعیت مسلمان سئوالی که برخی از کارشناسان درآمریکا مطرح کرده‌اند این است که خروج فرارگونه آمریکا از افغانستان و روی کار آمدن طالبان و نیز برنامه خروج آمریکائی‌ها از عراق و فشارهایی که تهران بر واشنگتن وارد می کند و به طورکلی آمریکا ستیزی در منطقه و تنفر از نفوذ اقتصادی و  سیاسی آمریکا در منطقه ممکن است نیرو و توان لازم را برای فعالیت گروه های اسلامگرا نه فقط در قزاقستان بلکه در سرتاسر آسیای مرکزی فراهم آورده باشد.

وی ادامه داد: بنابراین، باید قبول کرد که جهان باید آماده پذیرش یک تحول سیاسی تازه در آسیای مرکزی باشد و نکته جالب توجه  درارتباط با این نظریه ویدئو کلیپ هائی است که از تظاهرات و اعتراضات مردمی  قزاقستان در شبکه های اجتماعی توزیع شده و نشان می دهد که مردم معترض درصف های منظم درحال اقامه نماز جماعت هستند.

**همراهی و همکاری چین ، اروپا و آمریکا با روسیه قزاقستان

وی تصریح کرد: بیش از پنج درصد گاز طبیعی مورد نیاز چین درکنار نفت خام میادین مختلف از قزاقستان تامین می شود و روسیه هم برای صادرات به اروپا به گاز طبیعی وارداتی از قزاقستان نیاز دارد و درهمین حال کنسرسیوم‌های غربی شریک با روسیه و چین  نظیر کنسرسیوم کاشکان نفت خام های تولیدی شان در قزاقستان را از مسیر روسیه به دریای سیاه و از آنجا به غرب صادر می کنند.

وی عنوان کرد: بنابراین ، شرق و غرب درفکر سرکوب اعتراضات مردمی  در قزاقستان و حفظ حکومت وقدرت  الیگارشی (اصحاب ثروت وقدرت ) حاکم در قزاقستان می باشند.دکتر آریال کهن که به  یک کارشناس طرفدار نظام صیهونیستی – اسرائیل در آمریکا شهرت دارد درمقاله ای نوشته است :«ما درآمریکا باید نگران تنش و بحران در قزاقستان باشیم که روابط بسیار خوبی را با قزاقستان درطول سال‌های گذشته تا کنون برقرار کرده ایم و قزاقستان کشور بزرگی است  که حدالاقل در سه منطقه آن زمان و ساعت یکسان نیست.»

خاقانی در پایان با بیان اینکه قزاقستان منابع عظیم معدنی و تولید کشاورزی و دامپروری دارد که کالاهای با ارزشی محسوب است اظهار داشت: بنابراین، آمریکا باید حتما اخبار و رویدادهای داخلی قزاقستان به‌طور دقیق تجزیه و تحلیل کند و با تمامی کسانی که ضروری است گفتگو کند تا بتواند منافع عظیم آمریکا درقزاقستان و سرمایه‌گذاری‌هایی که به عمل آمده است مراقبت و حمایت کند و باید تمامیت ارضی قزاقستان و نظام حکومتی سکولار (غیردینی) قزاقستان که تاکنون با آمریکا بهترین روابط را داشته است حفظ شود.