فرونشست زمین، خطری در نزدیکی زمین است که به دلیل حفر چاه‎های متعدد، برداشت‎های بی‎رویه و خشک شدن دشت‎های کشوربه وجود

می آید و پدیده غالبی است که متاسفانه امروزه اغلب استان‏ها و روستاهای کشوررا تهدید می‏کند.

به گزارش جهان اقتصاد؛ فرونشست در کل کره زمین با یک نرخ مجاز اتفاق می‌افتد که اگر از این نرخ خارج شود مشکل آفرین خواهد شد و ایران جزو کشورهایی است که بیشترین میزان فرونشست را دارد.

چندی پیش سخنگوی صنعت آب کشور در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه در حال حاضر نرخ مجاز چقدر است، گفته بود: نرخ مجاز تعیین شده نیم الی یک سانتی متر تعریف شده اما این میزان در برخی از دشت‌های تهران حدود هشت سانتیمتر است اما این عدد چندان بالا نیست و رنج‌های بالای ۲۰ سانتیمتر بسیار خطرناک هستند.

دراین میان دشت‌های چهارمحال و بختیاری نیز از این امر مستثنا نبوده و بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، فرو نشست زمین در تعدادی از آنها از جمله دشت‌ شهرکرد و خانمیرزا به دلیل آبرفتی بودن مشاهده شده است، این پدیده اکنون رو به گسترش است، لذا باید توجه جدی صورت گیرد تا از تبعات ناگوار آن جلوگیری شود.

اوایل مرداد ماه امسال بود که قطب تولید پسته جهان در معرض سیلابی قرار گرفت که خسارت های سنگینی را از خود بر جا گذاشت. در واقع رفسنجان بعد سیلاب با دو مشکل اساسی «تخریب قنات ها» و «فرونشست زمین» مواجه شد.

حتی به گفته مدیر نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان رضوی اینک دشت مشهد و دشت نیشابور در معرض فرونشست قرار گرفته‌اند که این پدیده در منطقه شمال شرق مشهد، محدوده بلوار شاهنامه تا نزدیکی گلمکان وجود دارد، نیروگاه گازی فردوسی و نیروگاه دیزلی مشهد نیز در معرض فرونشست قرار گرفته‌اند.

** فرونشست زمین درایران بیش از ۱۴۰برابر شرایط بحرانی اروپا

پیش‌تر محمدرضا محبوب فر کارشناس محیط زیست و توسعه در گفتگویی به خبرنگار جهان اقتصاد گفته بود که درحال حاضرفرونشست زمین  که به عنوان خطرناک ترین پدیده و بحران جدی شناخته شده است، می‏تواند به زلزله، رانش زمین و محو مناطق مسکونی، طبیعت و محیط زیست بیانجامد و برای مرتفع نمودن آن ۵۰هزار الی ۷۰ هزار سال زمان لازم است تا مناطق مواجه با فرونشست، تاب آوری خود را به دست آورند و به حالت عادی بازگردند.

عضو انجمن آمایش سرزمین ایران گفته بود که متاسفانه بیش از ۶۰ درصد از روستاها و مناطق شهری ایران در معرض فرونشست شدید زمین قراردارند.

**فرونشست در ایران ۱۴۰ برابر شرایط بحرانی است

اخیرا هم یک کارشناس حوزه آب و محیط زیست گفت: فرونشست برگشت‌پذیر نیست و حداقل به 50 هزار تا 70 هزار سال زمان نیاز دارد تا طبیعت بتواند خودش را مرمت کند.

محمد درویش در گفت‌وگو با ایلنا، درباره تداوم فرونشست در کشور اظهار داشت: طبق آخرین گزارشی که سازمان زمین‌شناسی منتشر کرده به جز استان گیلان 33 استان دیگر کشور متاسفانه با پدیده فرونشست روبرو هستند و این نشان‌دهنده این است که استان‌های برخوردار از منابع آبی هم متاسفانه درگیر پدیده افت، فرونشست زمین و روند تغذیه منفی آبخوان‌ها شده‌اند، حتی در استان گیلان با معضلی به نام افت کیفی منابع آب روبرو هستیم، به دلیل اینکه نتوانستیم آب‌های سطحی و زیرزمینی را از بلای ورود شیرابه‌ها، فاضلاب و پساب ایمن نگه داریم، بنابراین وضعیت بسیار بغرنج و دشوار است.

وی تصریح کرد: وقتی در چهارمحال و بختیاری، خوزستان و گیلان که از منابع آب سطحی و بارندگی مطلوب برخوردارند بسیاری از مردم حتی با چالش تامین آب شرب روبرو هستند، تکلیف بقیه استان‌ها مشخص است، در گزارشی هم که وزیر نیرو به رئیس‌جمهور ارائه کرد صراحتا اعلام شد ایرانیان از سال 1357 تا 1399، 130 میلیارد متر مکعب بیشتر از آن چیزی که وارد سفره‌های آب زیرزمینی شده برداشت کرده‌اند و این یعنی 5 دریاچه به بزرگی دریاچه ارومیه. آمارهایی که اخیرا وزارت نیرو منتشر کرد تا سال 1401 این رقم به 160 میلیارد متر مکعب تراز منفی افزایش پیدا کرده است.

این کارشناس حوزه آب و محیط زیست تاکید کرد: ما دو بار در قرن بیست و یکم رکورد فرونشست زمین را در سطح کره زمین جابجا کردیم، یک بار در سال 2005 در جنوب غربی تهران که این رقم به 36 سانتی‌متر در سال و یک بار هم در سال 2010 در منطقه‌ای در استان فارس بین جهرم تا فسا که میزان آن به 54 سانتی‌متر در سال رسیده است. این رقم 140 برابر شرایط بحرانی است که تعریف شده و ما متاسفانه بزرگترین فروچاله ثبت شده در خاورمیانه و آسیای جنوب غربی را در مهدی‌آباد ایج به نام خودمان ثبت کردیم.

** 70هزار سال دیگر اوضاع زمین‌های دچار فرونشست عادی می‌شود

وی با بیان اینکه از پدیده فرونشست زمین به عنوان خطرناک‌ترین عارضه در فرایند بیابان‌زایی یاد می‌شود، گفت: فرونشست برگشت‌پذیر نیست و حداقل به 50 هزار تا 70 هزار سال زمان نیاز دارد تا طبیعت بتواند خودش را مرمت کند، علیرغم شعارهایی که دولت‌ها می‌دهند، هنوز افقی مبنی بر تغییر چیدمان توسعه در راهبرد و استراتژی‌ها نمی‌بینیم که بخواهیم امیدوار باشیم که 10 سال آینده وضعیت بهتر می‌شود، تنها نقطه امیدبخش اعلام دولت مبنی بر اینکه 10هزار مگاوات برق از طریق انرژی تجدیدپذیر تامین می‌شود که وابستگی به نیروگاه‌های حرارتی و تولید انرژی را کاهش دهد و این می‌تواند باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تعدیل خطر جهان‌گرمایی و همچنین کاهش فشار به منابع آب زیرزمینی شود. اگر این اتفاق بیفتد و کشور به سمت تعریف اقتصادی برود که آب‌محور نباشد؛ می‌توانیم امیدوار باشیم که با پدیده مهاجرت اقلیمی روبرو نباشیم ولی اگر زمان را از دست بدهیم واقعا بعید است معجزه‌ای اتفاق بیفتد.

درویش بیان داشت: بیشترین فرونشست مربوط به استان فارس است در فاصله دشت فسا و جهرم که تا 54 سانتی‌متر ثبت شده است، از نظر گستردگی دشت‌ها هم دشت برخورار و  دولت‌آباد در استان اصفهان بیشترین وسعت فرونشست و شکاف را تجربه کرده‌اند، در تهران نیز در جنوب‌غربی و در دشت شهریار تا 36 سانتی‌متر  در جنوب شرقی در ورامین، معین‌آباد و ابردژ تا 25 سانتی‌متر زمین فرو رفته است.

به گفته وی؛ راهکار اصلی این است که اقتصادی در کشور تعریف شود که آب‌محور نباشد و فشار وارده بر منابع آب و خاک کاهش پیدا کند، طبیعت ایران نیاز دارد که حداقل 10 سال تنفس داشته باشد و برای اینکار باید روی پروژه تعادل‌بخشی سفره‌های آب زیرزمینی بیشتر کار کنیم، اما در عین حال مسئله این است که دشتی که دچار فرونشست می‌شود کارش تمام است، 50 تا 70 هزار سال زمان می‌برد تا دوباره احیا شود، اما خبر خوب هم این است که هنوز اغلب مناطق کشور درگیر فرونشست نشده پس ما می‌توانیم از سرایت فرونشست به دیگر مناطق جلوگیری کنیم.