محمد مهدی میثمی m.meisami@jahaneghtesad.com روز گذشته محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه در نشست خبری اش با اشاره به اینکه برخی معتقدند باید در بودجه سال آینده کشور درآمدهای مالیاتی افزایش بیابد و به نسبت آن از درآمدهای نفتی کاسته شود، تصریح کرد که نمی‌توان مالیات‌ها را بصورت غیر متعارف افزایش داد. با این حال باید این امر را نیز در نظر گرفت که وابستگی به درآمدهای نفتی نه تنها تاکنون باعث پیشرفت کشور نشده است که شرایط را با برای آسیب پذیری اقتصاد فراهم کرده است. سهم درآمدهای نفتی در برنامه دوم توسعه ۵۵٫۴ درصد بوده است که با کاهش در برنامه‌های سوم و چهارم به ترتیب به ۵۰٫۷ درصد و ۳۱٫۴ درصد رسیده است. با این حال در برنامه‌ی پنجم توسعه با در نظر گرفتن افزایش درآمدهای نفتی، این روند تغییر پیدا کرده است و سهم نفت از بودجه به ۴۳٫۲ درصد افزایش یافته است. در نتیجه‌ی تحریم و کاهش بهای نفت در سال‌های اخیر، سهم طلای سیاه در بودجه کاهش یافته است و در سال ۹۴ به ۳۳٫۲ درصد رسیده است. اما با توجه به اینکه مقرر شده است که تا پایان برنامه ششم توسعه یعنی سال ۲۰۲۱‌، سهم درآمدهای نفتی از بودجه سالانه به ۲۰ درصد کاهش پیدا کند، مسئولان باید توجه ویژه‌ای به برنامه ریزی برای جایگزینی منبع درآمدها داشته باشند. دولت برای جبران کاهش نفت در بودجه برنامه ریزی کرده است که درآمدهای مالیاتی را افزایش بدهد. به این منظور تصمیم به افزایش پایه‌های مالیاتی و بالا بردن بهره وری مالیاتی گرفته است. پیش بینی تحقق رشد اقتصادی ۸ درصدی در برنامه ششم همراه با کاهش وابستگی به نفت نیز بدون شک مستلزم تدبیری ویژه است و در این راستا دولت باید از حالا به فکر باشد. حسن روحانی روز یکشنبه لایحه بودجه سال آینده را به مجلس ارائه کرد. در این لایحه، میزان درآمدهای نفتی بر اساس بهای ۵۰ دلاری هربشکه نفت بیش از ١١١ هزار میلیارد تومان پیش بینی شده است. میزان درآمدهای حاصل از فروش نفت و فرآورده‎های نفتی در سال ٩۵، حدود ٧۴٠ هزار میلیارد ریال پیش بینی شده بود. بر این اساس سهم درآمدهای نفتی در لایحه دولت ۴۸ درصد افزایش یافته و یک سوم از بودجه را در اختیار گرفته است. سهم درآمدهای مالیاتی نیز در سال آینده افزایش یافته و به ۱۱۲ هزار میلیارد تومان رسیده است. یعنی درآمدهای مالیاتی سال آینده نسبت به سال جاری رشدی ۸٫۷ درصدی را نشان می‌دهد. تا زمانی که اقتصاد ایران از وابستگی به نفت رهایی پیدا نکند کشورهای رقیب به منظور اعمال فشار -همانند آنچه طی سال‌های اخیر شاهد بوده ایم- می‌توانند از اهرم نفت استفاده کنند. با وجود شرایط ناپایدار سیاسی منطقه و جهان ضرورت حرکت به سمت اقتصاد غیر نفتی در حال حاضر نیز احساس می‌شود و دولت برای دست کشیدن از درآمدهای شیرین اما سیاه نفت باید شرایط را هر چه زودتر فراهم بکند.