گروه سیاسی- علی رغم اعتراض های متعدد و جدی مقامات دولت عراق و حتی شکایت این کشور به شورای امنیت سازمان ملل متحد، دولت ترکیه بر تدوام حضور نیروهای نظامی خود را در شمال این کشور اصرار می ورزد. بنا بر گزارش ها هفته گذشته ۱۵۰ نظامی ترکیه به همراه ۲۵ تانک و سایر ادوات نظامی وارد استان نینوا در شمال عراق شده و در نزدیکی شهر موصل مستقر شدند. منابع امنیتی ترکیه محل استقرار این نیروها را روستای «باشقیه» اعلام و هدف از این اقدام خود را آموزش نیروهای نظامی دولت اقلیم کردستان عراق در مبارزه با داعش عنوان کردند.
علی رغم آن که مقامات دولت اقلیم کردستان عراق اعلام کردند که از ورود این نیروها مطلع بوده اند، اقدام دولت ترکیه با واکنش تند و جدی مقامات دولت مرکزی عراق مواجه شد که یک صدا خواستار خروج این نیروها از خاک عراق و احترام ترکیه تمامیت ارضی عراق شد. در ادامه این واکنش ها، روز شنبه خبر رسید که مقامات دولت عراق از ترکیه به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرده اند.
شکایت به شورای امنیت
به گزارش ایسنا و به نقل از پایگاه اینترنتی شبکه خبری الجزیره، شورای امنیت جمعه شب پیامی را از مسوولان عراقی دریافت کرد که شامل اعتراض به نیروهای ترکیه‌ای در پایگاه بعشیقه در نزدیکی موصل می‌شود.
در این نامه از شورای امنیت خواسته شده است تا از این نیروها بخواهد تا هرچه سریعتر و بدون هیچ قید و شرطی عراق را ترک کنند. در نامه مذکور حضور نظامی ترکیه در عراق نقض آشکار قانون بین‌المللی خوانده شده است.
مذاکره هیئت های ترکیه و عراق در بغداد
در همین حال وزیر خارجه عراق مذاکراتی با هیات ترکیه‌ای داشت که آنکارا آن را برای بررسی بحران حضور نظامی ترکیه در بعشیقه اعزام کرده است و پایگاه رسمی ابراهیم جعفری اعلام کرد که بغداد به این هیات اعلام کرده است که حضور نظامی ترکیه در عراق، نقض حاکمیت عراق به شمار می‌آید و هرچه سریعتر باید عقب‌نشینی کند.
تاکید سران عراق بر حق حاکمیت این کشور
روز گذشته سران سه‌گانه عراق در واکنش به ورود غیرقانونی نیروهای ترکیه‌ای به این کشور، تاکید کردند که عراق حق دارد تمامی راه‌های ممکن را برای دفاع از حاکمیت خود در پیش بگیرد.
به گزارش ایسنا ، دفتر ریاست جمهوری عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد که نشستی با حضور فؤاد معصوم، رئیس‌جمهور عراق، حیدر العبادی، نخست وزیر، سلیم جبوری، رئیس پارلمان و رهبران و رؤسای فراکسیون‌های سیاسی عراق در بغداد برگزار و طی آن بر لزوم وحدت موضع ملی در برخورد با تحولات داخلی و خارجی تاکید شد.
سران سه‌گانه عراق در این نشست مخالفت خود را با دخالت‌های خارجی در این کشور اعلام و تاکید کردند که ورود نیروهای ترکیه‌ای به عراق بدون توافق با دولت "غیر قابل قبول" است.
مذاکره وزرای امور خارجه روسیه و عراق
وزیر خارجه روسیه در تماسی تلفنی با همتای عراقی خود به بررسی مساله ورود غیرقانونی نیروهای ترکیه به شمال عراق پرداخت.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در گفت‌وگوی تلفنی با ابراهیم الجعفری، وزیر خارجه عراق درباره ورود غیرقانونی نیروهای ترکیه به شمال عراق بر حمایت مسکو از "اقدامات مسئولانه دولت بغداد" تاکید کرد.
روابط بین دولت های روسیه و ترکیه در هفته های اخیر و به دنبال سرنگونی هواپیمای جنگی روسی توسط ارتش ترکیه به شدت تنش بار است. تماس تلفنی وزیر امور خارجه روسیه با همتای عراقی خود در این شرایط می تواند نشان از رویارویی سیاسی دو کشور در عرصه ای جدید باشد.
موضع اردوغان : عراق مرتع گروه های تروریستی شده است
در مقابل رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در مصاحبه با الجزیره با بیان اینکه عراق می‌تواند به شورای امنیت برود و این حق طبیعی آن به شمار می‌آید، افزود: اما این اقدام یک گام صادقانه نیست و من خوشبین هستم که شورای امنیت این مساله را بداند.
وی همچنین در کنفرانس خبری پیش از آنکه کشورش را به مقصد ترکمنستان ترک کند، مدعی شد: عراق مرتع گروه‌های تروریستی شده است که ترکیه را تهدید می‌کند. آیا از ما می‌خواهید که در صورت حمله به کشورمان منتظر دعوت از دولت مرکزی بغداد بمانیم؟ ما نمی‌توانیم منتظر چنین مساله‌ای بمانیم و ترکیه تدابیری را برای حفظ امنیت خود اتخاذ خواهد کرد.
وی با تاکید بر اینکه سربازان ترکیه‌ای در حال حاضر نمی‌توانند از عراق عقب‌نشینی کنند، افزود: استقرار این نیروها برای مبارزه و جنگ نیست بلکه برای حفاظت از سربازانی است که در آنجا در حال آموزش دادن نیروها هستند و ما با قاطعیت به آموزش‌ها ادامه خواهیم داد.
ترکیه در عراق به دنبال چیست؟
ورود نیروهای نظامی ترکیه به خاک عراق آخرین حلقه از زنجیره بحران طولانی خاورمیانه است. بحرانی که با بهار عربی و فروپاشی رژیم های تونس و مصر آغاز شد و در سوریه و لیبی رنگ جنگ داخلی به خود گرفت. اگر چه دولت معمر قذافی در برابر نیروهای معارض دوام نیاورد و سقوط کرد، دولت بشار اسد با کمک متحدان منطقه ای خود در برابر مخالفان مسلح خود که از سوی ترکیه، عربستان و قطر تجهیز می شوند، مقاومت کرد و سرزمین شام به این ترتیب به جولانگاه تسویه حساب قدرت های جهانی و منطقه ای مبدل شد. تسویه حساب خونینی که تا به امروز و به قیمت جان هزاران انسان و آوارگی میلیون ها نفر، هم چنان تداوم یافته است.
رجب طیب اردوغان و دولت حزب عدالت و توسعه در ترکیه از ابتدای شروع تحولات موسوم به بهار عربی خط مشی واحدی را دنبال می کرد و آن تقویت گروه های نزدیک به اخوان المسلمین و سایر نیروهای اسلام گرا در کشورهای مختلف بود. روی کار آمدن دولت های اسلام گرایی که حزب عدالت و توسعه را الگوی خود می دانستند، بخشی از رویای بلند پروازانه اردوغان برای توسعه نفوذ ترکیه در منطقه خاورمیانه و مبدل شدن به قدرت شماره یک دنیای اسلام بود.
اردوغان برای تحقق این رویا دست به ریسک های بزرگی زد. بعد از سقوط مبارک و به قدرت رسیدن اخوان المسلمین در مصر برای کوتاه زمانی به نظر می رسید که برکناری بشار اسد از قدرت تنها مانع برای گسترده شدن رویای نوعثمانی است، اردوغان برای حل این مشکل مرزهای خود با سوریه را به روی جنگجویان تکفیری از همه جهان گشود و حتی به شکل گیری هولناک ترین گروه بنیاد گرایی که جهان تاکنون به خود دیده است، یاری رساند. داعش، در بستر حمایت ترکیه و البته عربستان سعودی بالید. رویای نوعثمانی اما خیلی زود به کابوس بنیاد گرایی و آشوب مبدل شد. نه تنها دولت مرسی در مصر با کودتای نظامیان سرنگون شد که بشار اسد علی رغم همه فشارهای نظامی با تکیه بر متحدان منطقه ای اش دوام آورد.
در ماه های اخیر و با به میدان آمدن روسیه در خاک سوریه، اردوغان و دولتش موقعیت خود را در تحولات سوریه ضعیف تر از هر زمان دیگری می بینند. ورود نیروهای ترکیه به خاک عراق را باید در چنین بستری ارزیابی کرد.
به نظر می رسد در زمانی که نیروهای پیشمرگ به موفقیت های مهم نظامی بر علیه داعش دست یافته اند و احتمال حمله به موصل برای آزاد سازی این شهر از چنگ داعش هر روز بیشتر می شود، دولت ترکیه قصد دارد با استقرار نیروهای نظامی در شمال عراق، ضمانتی برای اثرگذاری بر تحولات آتی در خاک کشور همسایه فراهم نموده و بستری برای تامین منافع خود در آینده عراق مهیا نماید.
البته برخی تحلیل گران نسبت به اقدام ترکیه از این هم بدبین تر هستند و معتقدند که این اقدام دولت ترکیه کوشش مستقیم برای تضعیف دولت مرکزی شیعه عراق می دانند. بنا بر برخی گزارش های نیروهای اعزامی دولت ترکیه وظیفه آموزش داوطلبان سنی و عشایری به فرماندهی اثیل النجیفی استاندار پیشین نینوا و برادر رئیس سابق پارلمان این کشور را بر عهده گرفته اند. اقدامی که چالشی برای دولت مرکزی عراق به شمار می رود.
در هر حال به نظر می رسد که پاسخ دولت اردوغان به ناکامی ها در خاک سوریه، روی آوردن آشکارتر به استفاده از نیروی نظامی و حضور پررنگ تر میدانی است. اقدامی که در روزهای پرآشوب کنونی می تواند بسیار خطرناک باشد و کلاف سردرگم بحران خونین خاورمیانه را بیشتر در هم پیچد.
