گروه توسعه
ربیعی گفت: به عبارتی از حدود ۲۰۰ میلیون جمعیت بیکار در دنیا، با ٣.٢میلیون نفر بیکار، ١.۶درصد از بیکاران جهان را به خود اختصاص داده ایم در حالیکه تنها فقط هفت درصد از شاغلین جهان مربوط به ایران است.
به گزارش جهان اقتصاد از مرکزروابط عمومی واطلاع رسانی وزارت تعاون،کارورفاه اجتماعی علی ربیعی در نخستین کارگاه بین المللی مطالعات بازارکار که با حضوراساتید ، صاحب نظران دانشگاهی داخل و خارج از کشور، مدیران ، کارشناسان و پژوهشگران این حوزه درمجموعه ورزشی، فرهنگی تلاش برگزار شد،گفت: درنظرگرفتن پیچیدگی های اقتصاد ایران امروز برای سیاست بازارکارالزامی است و ما باید درمورد کیفیت ایجاد بازارکاربه بحث بنشینیم .
وی تاکید کرد : باید ببینیم چگونه می توان با این متغیرهای اقتصادی کیفیت شغل را افزایش داد ، چگونه می توان مشاغل غیررسمی را به سمت رسمی شدن ببریم .
ربیعی درباره شناسایی ظرفیت های خالی در اقتصاد ایران توضیح داد وافزود: باید ببینیم کدام بخش عرضه نیروی کاردچارکاستی است و درسمت تقاضا با کدام نرخ رشد اقتصادی و با کدام ظرفیت اقتصادی ومشخص کردن جای دولت درسمت عرضه و تقاضا و ازهمه مهم تر کیفیت و نوع مداخله دولت درسمت عرضه و تقاضای نیروی کار ببینیم که باید برکجا متمرکزشویم .
وی پنجره جمعیتی در ایران امروز را یک واقعیت برشمرد و گفت : نباید به بازشدن جمعیت به سوی بازار کار یک سره نگاه منفی شود. بلکه من معتقدم گرچه این پنجره جمعیتی در کوتاه مدت می تواند منجر به افزایش بیکاری شود اما با مدیریت و برنامه ریزی درست همین امر که امروز از آن به عنوان یک نگرانی نام برده می شود می تواند منجر به رشد اقتصادی شود ، مشروط بر آن که بتوانیم از این فرصت اسفتاده کرده و فشار جمعیت در حوزه بازار کار را به نعمت جمعیتی تبدیل کنیم .
وزیرتعاون،کارورفاه اجتماعی یاد آورشد : درمطالعات خود به این نتیجه رسیده ام که مسائل آینده رفاه وحتی زندگی آسوده شاغلین امروز درآینده ارتباط نزدیکی با مدیریت بازارکارامروزما دارد. ما برای اینکه آینده ای فقیر را تجربه نکنیم به سیاست مدیریت بازارکارامروزنیازداریم.
ربیعی گفت : امروزکشورمان با ۸۰ میلیون نفرتقریبا یک درصد از جمعیت کل دنیا را تشکیل می دهد درحالی که نزدیک به ۲درصد یعنی (۹/۱ درصد ) جمعیت درسن کار جهان را به خود اختصاص داده ایم . ما دوبرابر نسبت با جمعیت دنیا افرادی داریم که درپنجره جمعیتی نیازمند ایجاد اشتغال هستند. این امر یعنی ما نیازمند دسترسی به رشد بزرگ تر و برنامه ای سازگار با مقتضیات رشد اقتصادی ایران امروزهستیم وباید برای مدیریت بازارکارتلاش کنیم .
ربیعی با بیان اینکه درچند سال اخیر مساله بیکاری کانون توجه بسیاری ازافراد بوده است،گفت: این موضوع دردوسال اخیرحتی به منازعات سیاسی نیز تبدیل و پیرامون آن صحبت می شود، اتحادیه ها و انجمن ها، رسانه ها ومردم به طور عموم پیرامون این موضوع صحبت می کنند اما آنچه بیشتر مورد بحث قرارمی گیردتعداد بیکاری است.
وی درادامه پایین بودن نرخ مشارکت درمقایسه با میانگین جهانی را یکی ازچالش های پیش رو دانست و گفت : حدود ۴۰درصد از جمعیت درسن کارکشورمان دربازارکارمشارکت دارند .
ربیعی اظهارکرد : میانگین جهانی این شاخص، بیش از ۶۲درصد است ودرکشورهای شرق و جنوب شرق آسیا نرخ مشارکت های بالای ۷۵ درصد با نیز شاهد هستیم .
وی با اشاره به رشد بالای ۶ درصد درکشور،گفت :عدم امکان اتصال به بازارجهانی دریک دهه شرایط پیچیده تری برای ما ایجاد کرده است.
ربیعی ادامه داد:هم از جنبه دانش و هم از جنبه امکان زنجیره کردن عمودی تولیدات درکشور، مصرف داخل به علت کاهش قدرت خرید درسال های گذشته پایین آمده است و بازاربالا در خارج از کشور به علت تحریم دچارنقصان شده است .
وی با بیان اینکه آن چه ما دنبال می کنیم بزرگ کردن اقتصاد کشور با سرمایه گذاری هایی است که انجام می دهیم ،افزود: ما به ۱۰ برابر سرمایه گذاری خارجی نسبت به گذشته نیازداریم و سرمایه های داخلی را نیز باید به سمت تولید بسیج کنیم و نیز زمان قدرت خرید مردم را افزایش دهیم و خود را به بازارهای جهانی متصل کنیم اما این پایان کارمدیریت بازارکار نیست .
وی افزود: خوشبختانه با همت مسئولان در حوزه خارجی و اجرای منویات مقام معظم رهبری، بخشی از تحریم های ناعادلانه بین المللی از سر کشورمان برداشته شد و فضای بیشتری برای افزایش تعاملات برای بهره مندی و استفاده از دانش و تجارب بین المللی و تبادلات علمی در مواجهه با مسائل حوزه های بازار کار و اشتغال، رفاه و غیره فراهم شد.
وی اظهار داشت: در حال حاضر و در سال های پیش رو، دوران طلایی بوجود آمده از منظر پنجره جمعیتی در ایران، زمینه مناسبی را برای سرعت بخشیدن به رشد اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری بوجود آورده است مشروط به اینکه بتوانیم از این فرصت استفاده کرده و فشار جمعیت در حوزه بازار کار را به نعمت جمعیتی تبدیل کنیم.
ربیعی گفت: بنابراین چنانچه فرصت به وجود آمده به درستی مدیریت شود، علاوه بر رفع دغدغه و معضل بیکاری حال حاضر کشور، از طریق ایجاد اشتغال و افزایش رشد اقتصادی، مسائل آینده کشور را در حوزه رفاه و بازنشستگی تضمین خواهد کرد.
ربیعی با بیان اینکه اقتصاد ایران با جمعیتی حدود ۸۰ میلیون نفر تقریبا یک درصد از جمعیت دنیا را تشکیل می دهد،گفت: در حالی که نزدیک به ۲ درصد (١.٩درصد) از جمعیت در سن کار جهان را به خود اختصاص داده و پنجره فرصت جمعیتی در کشورمان مهیا است که باید از سود جمعیتی ناشی از آن به نحو مطلوب استفاده کرد.
وی افزود: به عبارتی از حدود ۲۰۰ میلیون جمعیت بیکار در دنیا، با ٣.٢میلیون نفر بیکار، ١.۶درصد از بیکاران جهان را به خود اختصاص داده ایم در حالیکه تنها فقط هفت درصد از شاغلین جهان مربوط به ایران است.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکید کرد: به علاوه ما همچنان با کمبود سرمایه گذاری و رشد تولید مواجه بوده و پدیده هایی مانند قاچاق، مسائل امنیتی منطقه و خاورمیانه، نوسانات قیمت نفت و سایر مسائل حاشیه ای، به طور مستقیم و غیر مستقیم بازار کار را تحت تأثیر خود قرار داده وهرکدام از این مسائل بایدبه نحومقتضی پیگیری و دنبال شود اما چالش های اساسی در حوزه بازار کار داریم که در سیاستگذاری بنا داریم مورد توجه جدی قرار دهیم.
وی با اشاره به اینکه یکی از چالش هایی که با آن مواجه هستیم پایین بودن نرخ مشارکت در مقایسه با میانگین جهانی است، گفت: به طوریکه حدود ۴۰ درصد از جمعیت در سن کار کشورمان در بازار کار مشارکت دارند. میانگین جهانی این شاخص، بیش از ۶۲ درصد است و در کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا نرخ مشارکت های بالای ۷۵ درصد را نیز شاهد هستیم .
ربیعی ادامه داد: این مسئله نشان می دهد توانایی اقتصاد کشورمان در بهره گیری از ظرفیت منابع انسانی که سهم عمده ای از آنان را دانش آموختگان دانشگاهی تشکیل می دهند، مناسب نیست و ظرفیت سازی جدید و نوین برای بهره مندی شایسته از آنها ضرورت دارد.
وی افزود: در یک مقایسه تطبیقی، نرخ بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی ایران در بین کشورهایی نظیر (ترکیه، مالزی، تایلند، ژاپن، روسیه، مکزیک، آذربایجان، گرجستان، اسپانیا و غیره) در سال ۲۰۱۵ از وضعیت مناسبی برخوردار نیست.
ربیعی یادآور شد: پیچیدگی مسئله ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلان دانشگاهی در مقایسه با وضعیت متعارف و سنتی ایجاد اشتغال بسیار زیاد بوده و دستیابی به نرخ بیکاری تک رقمی همراه با توزیع مطلوب فرصت های شغلی بین گروه های عمده رشته تحصیلی و مدارج تحصیلی و در سطح استان های کشور بسیار مشکل است که در این زمینه راهکارهای سیاستی و مداخلاتی بازار کار از جمله اجرای طرح های توانمندسازی و مهارت آموزی نیروی کار جوان، طرح کارورزی و یا اعمال مشوق هایی برای کارفرمایان برای جذب این گروه از جامعه و نظایر آن را در سال جاری دنبال کردیم که امیدواریم به نتایج رضایت بخشی دست یابیم. بر اساس مطالعه ای که سازمان بین المللی کار در ۱۱ کشور شرق و جنوب شرق آسیا انجام داده، نقش آفرینی دولت ها برای این گروه ها به طور جدی توصیه می شود.
وی اظهار داشت: چالش بعدی بحث اشتغال زنان است. باتوجه به نقش سنتی و غالب مردان در کسب درآمد خانوارهای شهری و روستایی، توزیع شاغلین در کشور به نفع شاغلین مرد بوده و زنان مشارکت قابل ملاحظه ای در اقتصاد نداشته اند.
ربیعی با بیان اینکه نرخ بیکاری زنان با اختلاف فاحشی بالاترازنرخ بیکاری مردان است،گفت: این اختلاف نیز متاسفانه در۱۰ سال گذشته افزایش یافته و از نامساعدتر بودن نسبی بازار کار کشوربرای زنان حکایت دارد لذا دراین زمینه نیازبه فکر بیشتروتنظیم راهکارهای سیاستی مناسب داریم .
وی ادامه داد: نکته قابل توجه این است که چارچوب های فکری برای ایجاد اشتغال زنان با نگاه متعارف و رویه های جاری متفاوت است و در این راستا، نیازمند اصلاح قوانین و مقررات برای مشارکت اجتماعی و اقتصادی زنان در توسعه کشور مبتنی برهنجارهای فرهنگی و اجتماعی خودمان هستیم.
ربیعی با بیان اینکه به طورقطع انجام مقایسه های ساده انگارانه سهم و نقش زنان در اقتصاد با سایر کشورها، ما را به جایی نخواهد برد، گفت: از طرفی دیگر، نگاه صرف به مقوله حضور زنان در بازار کار، بدون تعریف نقش و جایگاه آنها در توسعه کشورمحل نقد است.
وی اضافه کرد: از دیگر چالش های بازار کار کشور، فاصله نرخ بیکاری (حداقل و حداکثر) در برخی استان های کشور است و بدین لحاظ شاهد نبود تعادل در بین مناطق کشورمان هستیم.
عضو کابینه دولت دوازدهم اظهار داشت:در این زمینه بدنبال آن هستیم با اعمال مشوق های مختلف این اختلاف را کاهش داده و کسب و کارهای معطوف به اشتغال را در استان های با نرخ بیکاری بالاتر از متوسط کشور، توسعه و تقویت کنیم.
ربیعی با بیان اینکه مساله دیگر بحث تحول ساختاری وگذاراشتغال به بخش خدمات است،گفت: در سالهای اخیر برخی فعالیت های اقتصادی دربخش خدمات، رشد قابل توجهی را در ایجاد اشتغال داشته اند و همانند اکثر کشورها بنا به تغییرات ماهوی اقتصاد، بخش خدمات بیشترین پتانسیل را در جذب نیروی انسانی داشته و سهم اشتغال این بخش از بخش های صنعت و کشاورزی بیشتر شده است.
وی ادامه داد: اما هنوز ظرفیت خدمات مولد مانند گردشگری و فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایجاد اشتغال در جایگاه واقعی و متناسب با اقتصاد کشورمان نیست.
ربیعی افزود:به طوریکه براساس آمار شورای گردشگری جهانی در سال ۲۰۱۵ سهم بخش گردشگری از کل اشتغال دنیا ٣.۶درصد بوده، در حالیکه سهم شاغلین مرتبط با حوزه گردشگری کشورمان کمتر از ١.٢درصد بوده است .
به گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گردشگری در کشورمان به لحاظ گردشگری طبیعی، بوم گرایی، سلامت و غیره از ظرفیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل توسعه این رسته فعالیت ها را در دستور کار قرار دادیم.
وی بیان کرد: همانطور که همه ما از دوره بحران مالی سال ۲۰۰۸ میلادی بیاد داریم، اقتصادهایی نظیر یونان و اسپانیا در شرایط بعد از این بحران شرایط بدتری را نسبت به ما، تجربه کرده اند. بررسی این گونه تجارب نشان می دهد در این دوره ها ها، سهم مخارج عمومی مربوط به سیاست های بازار کار در این کشورها نه تنها کاهش پیدا نکرده، بلکه به دلیل حساسیت و نقش بازار کار و اشتغال در راهبری فرایند خروج از بحران و رکود و همین طور تحریک تقاضای کل، بیشتر شده است.
ربیعی ادامه داد: این نشان دهنده اهمیت بازار کار در شرایط بحرانی به واسطه نقش نیروی انسانی در توسعه است. معمولاً در کشورهای توسعه یافته بین ١.٢ درصد تا ٢.٢ درصد از تولید ناخالص داخلی شان صرف مخارج اجرای سیاست های بازار کار می شود که با احتساب بودجه سال جاری ما رقمی در حدود ۱۵ تا ۳۲ هزار میلیارد تومان باید برای مدیریت بازار کار هزینه کنیم .
وی افزود: در حالیکه عملکرد کشورما بسیار پایین تر از رقم برآوردی است. البته در سال های گذشته نیز این مخارج هدفمند نبوده و بسیار پراکنده توزیع می شده است و انشاا... یکی از موفقیت های ما در سال جاری و ذیل برنامه اشتغال فراگیر این است که این مخارج محدود را منسجم و هدفمند کنیم. با این باور که انجام مخارج برای اجرای سیاستهای بازار کار نوعی سرمایه گذاری اجتماعی است که آثار مثبت آن سریع به جامعه بر می گردد.
وی با اشاره به ضرورت بازآرایی و مدیریت بازار کار گفت: انتظار بر این است که چنین کارگاه ها و همایش های علمی در این حوزه ورود پیدا کنند. نظام تدبیر در بازار کار کشورهای در حال توسعه با مشکلات عدیده ای مواجه است و نقش دولت به عنوان تسهیل کننده بازار کار یا کم رنگ بوده و یا گاهی اوقات بازدارنده است.
ربیعی افزود:بنابراین مساله شناسی مدیریت بازار کار یکی از محورهای کلیدی مطالعات بازار کار قلمداد می شود. در اقتصاد ایران هر چند مدیریت بر بازار کار به طور عمده از طریق نهاد شورای عالی اشتغال صورت می گیرد و این شورا مطابق قانون، نقش هماهنگی بین دستگاهی را ایفا می کند ولیکن توجه و همراهی بیشتر همه ارکان نظام در رفع بیکاری را می طلبد که امیدواریم بتوانیم بر چالشهای پیش رو به نحو مناسبی فایق آییم .
