خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نوشت: امروز دوازدهم اردیبهشت‌ماه، مصادف با سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری است که این روز با عنوان روز معلم نامگذاری شده است. معلم در دین مبین اسلام از جایگاه والایی برخوردار است و در قرآن کریم و بیانات انبیاء و معصومین‌(ع) توجه زیادی بر جایگاه آنان صورت گرفته است. حضرت امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی نیز از معلمی با عنوان «شغل انبیاء» یاد کرده‌اند و همه این موارد، بیانگر جایگاه والایی است که معلم در نزد معصومین و بزرگان دینی ما دارد. نکته‌ای که در اینجا قصد بررسی آن را داریم، نقش و جایگاهی است که معلم در رشد و پیشرفت اقتصادی کشور دارد و باید گفت که بدون تردید بدون توجه به این جایگاه نباید انتظار داشت که کشوری، مسیر رشد و پیشرفت را طی کند. برای بررسی بیشتر جایگاه معلم در دین مبین اسلام و همچنین نقش‌های اقتصادی که بر عهده این قشر از جامعه است، با حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی معصومی‌نیا، عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه خوارزمی گفت‌‌وگویی انجام دادیم که وی در ابتدا به ایکنا گفت: اولا راجع به روز معلم باید عرض کنم اینکه امام خمینی(ره) فرمودند: «معلمی شغل انبیاست»، به دلیل جایگاه والایی است که معلم در دین مبین اسلام و در قرآن کریم دارد. قرآن کریم در این‌باره فرموده است: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ» به یقین خدا بر مؤمنان منت نهاد [که] پیامبرى از خودشان در میان آنان برانگیخت تا آیات خود را بر ایشان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد قطعا پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند» (آل عمران/۱۶۴) قرآن کریم در بیشتر موارد، ابتدا «یُزَکِّیهِم» و بعد «یُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ » را به کار برده است و هدف این است که یک معلم، ابتدا باید خودسازی کند تا بتواند به ساختن جامعه بپردازد و خدمتی را ارائه دهد. وی ادامه داد: البته در آیه دیگری آمده است که خداوند در قرآن کریم در آیه ۷۶ سوره آل عمران کریم می‌‌فرماید: « مَا کَانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُؤْتِیَهُ اللَّهُ الْکِتَابَ وَالْحُکْمَ وَالنُّبُوَّهَ ثُمَّ یَقُولَ لِلنَّاسِ کُونُوا عِبَادًا لِی مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَکِنْ کُونُوا رَبَّانِیِّینَ بِمَا کُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتَابَ وَبِمَا کُنْتُمْ تَدْرُسُونَ؛ هیچ بشرى را نسزد که خدا به او کتاب و حکم و پیامبرى بدهد سپس او به مردم بگوید به جاى خدا بندگان من باشید بلکه [باید بگوید] به سبب آنکه کتاب [آسمانى] تعلیم مى‏ دادید و از آن رو که درس مى‏ خواندید علماى دین باشید» شرح این آیه مفصل است ولی بنده بخش آخر آیه را توضیح می‌دهم که خداوند متعال به پیامبر اسلام(ص) می فرماید: «کُونُوا عِبَادًا لِی مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَکِنْ کُونُوا رَبَّانِیِّینَ». بنابراین خداوند متعال در این آیه قصد دارد به پیامبران بگوید که ربانی شدن را از مردم طلب کنند. معصومی‌نیا افزود: هدف از تعلیم و تعلم کتاب از منظر قرآن کریم توسط انبیاء(ع) این است که همه مردم، ربانی شوند و هیچ پیامبری حق ندارد که مردم را به خود دعوت کند بلکه باید مردم را به گونه‌ای دعوت کنند که ربانی شوند و این به خاطر نقش معلمی آنهاست و ربانی هم به معنای کسی است که بیشترین ارتباط را با خداوند دارد. عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی یادآور شد: مرحوم آیت‌الله بهجت، زیاد اهل حرف زدن نبودند اما تأثیرات بسیاری در جامعه داشتند؛ چراکه خودشان معلم بودند و در حرکات، عمل، عدم دلبستگی به دنبا و مطابقت حرف و عمل، این معلمی خود را نشان می‌دادند و لازم است برای عده‌ای تبدیل به الگو باشند. وی با اشاره به روایتی از حضرت علی(ع) اظهار کرد: حضرت علی(ع) هم فرمودند: «مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً- فَلْیَبْدَأْ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیْرِهِ- وَ لْیَکُنْ» یعنی هر که خود را در مقام پیشوایى مردم قرار دهد باید پیش از تعلیم دیگران، به تعلیم خود بپردازد. حضرت علی( ع) در این روایت می‌فرماید انسان باید اول باید خود را تأدیب کند و این کار را باید قبل از اینکه به زبان و ظاهر انجام دهد باید با سیره خودش، دیگران را تحت تأثیر قرار دهد. معصومی‌نیا درباره جایگاه معلم در اقتصاد کشور نیز گفت: اتفاقا یکی از مواردی که شاید بتوان گفت عامل اصلی پیشرفت اقتصاد است، عامل فرهنگی است که البته اکنون در اقتصادمان در این زمینه مشکل داریم. بنابراین اگر نیاز داریم که مردم کشور ما کار کنند و یک تلاش همگانی در اقتصاد برای پیشرفت آن صورت گیرد، در وهله اول، چنین اتفاقی با تغییر فرهنگ اتفاق می‌افتد. این پژوهشگر اقتصاد اسلامی ادامه داد: اکنون در زمینه وجود مفاسد اقتصادی، مشکل اصلی ما، مشکل اخلاقی و فرهنگی است؛ گر چه مال‌دوستی و حب دنیا، حسی قدرتمند در وجود انسان‌هاست و به سختی می‌توان آن را تغییر داد اما تعلیم معلمان می‌تواند در این زمینه بسیار مؤثر باشد. وی افزود: اگر معلم و مربیان جامعه ما، از یک سو، فرهنگ کار و تلاش را ترویج کرده و از سوی دیگر، لزوم توسعه اقتصادی در راستای استقلال سیاسی و فرهنگی را به خوبی تبیین کنند و به مردم بفهمانند که اقتصاد یک کشور باید راست‌قامت باشد تا در دیگر عرصه‌ها، استقلال حاصل شد، به خوبی نقش معلمی خود را ایفا کرده‌اند. معصومی نیا تأکید کرد: معلمان نقش به سزایی در القای این مسائل به توده مردم دارند که مردم باید تلاش کنند و دست از تنبلی بردارند. همچنین در عالَم اسلام، مردم نباید جبرگرا باشند و توضیح این مسائل به مردم، وظیفه معلمان است. گرچه همه عالم در قبضه قدرت خداوند متعال است که اما در عرصه اقتصادی، به ما عقل و توان داده است و باید با آن، اقتصاد خود را به خوبی اداره کنیم. وی افزود: این هم وظیفه معلمان است که به خوبی این مسائل را تشریح کنند و به مردم بگویند در عین اینکه نباید منفعت ‌طلب و دنیا طلب باشید، باید تلاش زیادی هم در راستای پیشرفت اقتصادی انجام دهید و در اینجا هم نقش معلمان بسیار پیشرفته است. عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی یادآور شد: اگر به وضعیت کشورهای توسعه‌یافته دقت کنیم، متوجه خواهیم شد که از لحاظ فرهنگی، بسیار پیشرفت داشته‌‌اند و همین امر، زمینه پیشرفت اقتصادی آنها را فراهم کرده است. به عنوان مثال در کشورهای، ژاپن، آلمان و بسیار از کشورهای دیگر، اینکه نباید اجناس خارجی استفاده کنیم، مگر اینکه خودمان تولید کنند باشیم را باور کرده‌اند و این همان چیزی است که معلمان نقش به سزایی در آن داشته‌اند. این مسئله در کشور ما هم می‌تواند نقش تعیین کننده داشته باشد؛ به ویژه در شرایط فعلی که متأسفانه روحیه تنبلی در جامعه ما نسبت به گذشته بیشتر شده است. معصومی‌نیا به نقش علمای دینی در آموزش مسائل اقتصادی به مردم اشاره کرد و افزود: علمای ما در گذشته، مردم را تربیت می کردند که در عالم اقتصاد نباید زیر بار اجنبی برویم و به گونه‌ای عمل کنیم که دیگران بر ما سلطه اقتصادی داشته باشند. علمای ما با توصیه به مردم، با منبرها، با موعظه‌ها، با فتاوا و بیانیه‌های جمعی خودشان، مردم را در این مسیر قرار می‌دادند و بنده معتقدم معلمان ما هم باید نقشی همانند علما در اقتصاد ایفا کنند تا زمینه‌های رشد و توسعه اقتصادی کشور به خوبی فراهم شود. وی گفت: علمای ما بسترهای استقلال اقتصادی و عدم ذلت‌پذیری اقتصادی را فراهم می‌کردند و این نقش نباید کم‌رنگ شود. اتفاقا نقش معلمان در آموزش مسائل اقتصادی باید از دوران پیش‌دبستان شروع شود. چون به عنوان مثال در کشوری همانند کره‌جنوبی، این مسائل به خوبی به دانش آموزان یاد داده می‌شود که باید فرهنگ کار را بیاموزند و همچنین اگر کالاهای خارجی که مشابه داخلی دارند را استفاده کنید، خائن به کشور هستید و نتیجه چنین آموزش‌هایی هم روشن است. عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی تأکید کرد: در آموزه‌های اسلام هم آمده است که نباید پولی به دست آورید، مگر اینکه کاری را انجام داده باشید. وظیفه توضیح چنین مسائلی بر عهده معلمان است که باید روحیه کسب ثروت و در‌آمد از طریق فعالیت را در مقاطع مختلف تحصیلی به دانش آموزان آموزش دهند. معصومی‌نیا تأکید کرد: اسلام دارای آموزه‌های اقتصادی بسیار جالبی است که به عنوان مثال از یک سو به انسان می‌گوید باید فعالیت اقتصادی داشته و از سوی دیگر می‌گوید حرص و طمع نداشته باشید. همچنین دین مبین اسلام می‌گوید در عرصه اقتصاد، ایثار کنید و به فکر دیگران باشد و به نیازمندان کمک کنید تا نیازهای آنان برطرف شود. اینها مسائلی است که باید معلمان از دوران کودکی به دانش‌آموزان ما آموزش دهند. وی ادامه داد: معلمان باید در عرصه اقتصادی، مسائلی همانند اینکه ثروت مناسب است یا خیر، را به صورت ملموس برای دانش آموزان تشریح کنند؛ چراکه گفتن این مسائل، بسیار مؤثر است و پیامبر و انبیای الهی هم در عرصه عمل، این موارد را بری مردم تشریح کرده و خودشان نیز به آن عمل می‌کردند. عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی در پایان گفت: این نقش معلمان است و تا وقتی‌که یک تحول فرهنگی به کمک معلمان ما در عالم تعلیم و تربیت و در آموزش و پرورش ما رخ ندهد، رشد اقتصادی هم در کشور ما اتفاق نمی‌افتد و یا بسیار دور از دسترس است.