به منظور کنترل آثار وعواقب پدیده توفان های گردوخاک ارائه شد گروه امورزیربنایی-طرح «الزام دولت به توقف مطالعه، اجرا و توسعه طرح های انتقال آب و سدسازی در حوضه های آبریز رودخانه ها، تالاب ها و دریاچه های محلی به مدت ۵ سال» با هدف کنترل آثار و عواقب پدیده توفان های گردوخاک در مناطق مختلف کشور و به خصوص استان خوزستان دوم اردیبهشت به مجلس ارائه شده است. به گزارش جهان اقتصاد به نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس، ریزگردها امان از شهرهای کشور بریده است. روز و هفته ای نیست که عکس هایی از خوزستان و شهرهای جنوب کشور دست به دست نشود که زیرگردها شهر را در محاصره گرفته اند. حالا طرح «الزام دولت به توقف مطالعه، اجرا و توسعه طرح های انتقال آب و سدسازی در حوضه های آبریز رودخانه ها، تالاب ها و دریاچه های محلی به مدت ۵ سال» با هدف کنترل آثار و عواقب پدیده توفان های گردوخاک در مناطق مختلف کشور و به خصوص استان خوزستان دوم اردیبهشت به مجلس ارائه شده است. در مقدمه این طرح عنوان شده است که «توقف طرح های انتقال آب و سدهای در دست اجرا و مطالعه در راستای رفع نیازهای آبی استان های متضرر در حوزه محیط زیست، شرب و کشاورزی تنها راه کنترل پدیده ریزگردها و جلوگیری از نابودی محیط زیست است.» طبق این گزارش، «به استناد بندهای «۱»، «۵»، «۶» و «۹» سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه حفاظت از محیط زیست و مدیریت منابع آبی و همچنین بند «۲۰» سیاست های کلی برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران ابلاغی مورخ ۹ تیرماه ۱۳۹۴ ازسوی مقام معظم رهبری، با توجه به کاهش منابع آبی مورد نیاز تأمین حقابه احیای محیط زیست استان های کشور، آب شرب سالم مورد نیاز شهرهای ذینفع در استان های خوزستان، متضرر و در راستای جلوگیری از گسترش کانون های داخلی تولید ریزگردها در ۲۳ استان که فقط در شرق و غرب اهواز به مساحت ۵۱۳ هزار هکتار، پیشگیری از افزایش مرگ و میر شهروندان به دلیل گسترش بیماری های سرطانی، تنفسی و پوستی از رهگذر پایداری «پدیده ریزگردها»، «آلودگی شدید آب رودخانه ها، تالاب ها و دریاچه ها»، دولت جمهوری اسلامی موظف می گردد برای مدت ۵ سال مطالعه، اجرا و توسعه طرح های انتقال آب و هرگونه سدسازی در حوضه آبریز رودخانه ها، تالاب ها و دریاچه ها را متوقف سازد. اما این طرح مشکلاتی دارد. طبق گزارش مرکز پژوهش های مجلس، در متن ماده واحده طرح ایراد شده است که «دولت موظف می گردد برای مدت ۵ سال مطالعه، اجرا و توسعه طرح های انتقال آب و هرگونه سدسازی در حوضه آبریز رودخانه ها، تالاب ها و دریاچه ها را متوقف سازد». از آنجایی که تمام حوضه های آبریز کشور در نهایت حوضه آبریز یک رودخانه، تالاب و یا دریاچه هستند، این طرح ناظر به کل کشور می شود و در نتیجه براساس آن، مطالعه، اجرا و توسعه طرح های انتقال آب و هرگونه سدسازی در کل کشور برای پنج سال ممنوع می شود. این امر در حالی است که در بسیاری از مناطق کشور و به خصوص مناطق مرزی (مانند مناطق مرزی غرب کشور و شمال غرب کشور) کنترل آب ها از اولویت های اساسی است و بارها بر آن تأکید شده است. علاوه براین گفته می شود بر این بسیاری از توفان های گردوخاک کشور، به خصوص در مناطق غربی و جنوب غربی کشور، منشأ خارجی داشته و کانون های منشأ آنها در کشورهای خارجی واقع شده است. از این منظر طرح حاضر اثر چندانی در کنترل این کانون ها نداشته و رافع معضل توفان های گردوخاک نیست. توفان های گردوخاک که مناطق وسیعی از کشور، در حد چند استان را تحت تأثیر قرار می دهد، عمدتاً منشأ خارجی داشته و به کنترل آب در حوضه های آبریز خارجی (حوضه آبریز رودخانه های دجله و فرات) و خشکسالی ها مربوط می شود. براساس این گزارش طرح های مطالعاتی تحت هیچ شرایطی نباید متوقف شود، زیرا امکان پذیری انواع طرح ها و ازجمله طرح های انتقال آب و سدسازی، با مطالعه آنها آشکار می شود. توقف مطالعه این طرح ها در مقیاس کل کشور به طور حتم منطقی نبوده و باعث تصمیم گیری های ناصحیح در مدیریت بخش آب کشور می شود. بندهایی از سیاست های کلی نظام در بخش محیط زیست که در متن ماده واحده طرح به آنها اشاره شده، به ترتیب در بند «۱»، بر مدیریت جامع، هماهنگ و نظام مند منابع حیاتی، مبتنی بر توان و پایداری زیست بوم و در بند «۵» بر پایش مستمر و کنترل منابع و عوامل آلاینده هوا، آب و خاک تأکید دارد. در بند «۶» تهیه اطلس زیست بوم کشور و حفاظت، احیا، بهسازی و توسعه منابع طبیعی تجدیدپذیر و اعمال محدودیت قانونمند در بهره برداری از این منابع متناسب با توان اکولوژیک را مدنظر داشته و در بند «۹» نیز تعادل بخشی و حفاظت کیفی آبهای زیرزمینی مورد تأکید بوده است. این بندها ارتباط مستقیم و حتی در بعضی موارد غیرمستقیم، با موضوع مطرح شده در طرح ندارد. این گزارش می نویسد: «تعیین طرح های سدسازی و انتقال آب به عنوان مهمترین و مؤثرترین علت توفان های گردوخاک و دستور بر توقف آنها در مقیاس کشوری باید براساس مبانی کارشناسی فنی و صحیح انجام گیرد، که این مستندات در طرح ارائه شده مشاهده نمی شود. توقف اجرا، توسعه و مطالعه طرح های سدسازی و انتقال آب در داخل کشور ممکن است باعث کنترل توفان های گردوخاک نشود، زیرا: یک ـ همانطور که اشاره شد، بسیاری از این توفان ها منشأ خارجی دارند. دو ـ یک عامل بسیار مهم در وقوع توفان های گردوخاک خشکسالی ها و تغییرات اقلیم است. سه ـ یک منشأ مهم توفان های گردوخاک زمین های کشاورزی رها شده و بایر است که کنترل این کانون ها خود نیازمند آب است. چهارـ نقش سدها و تأسیسات موجود در این توفان ها لحاظ نشده است.» توقف اجرا، توسعه و مطالعه طرح های سدسازی و انتقال آب لزوماً به رفع مشکل «آلودگی رودخانه ها، تالاب ها و دریاچه ها» نمی انجامد، زیرا عامل اصلی آلودگی منابع آب کشور در درجه اول، منابع آلاینده نقطه ای و غیرنقطه ای صنعتی، شهری و کشاورزی و در درجه دوم نیز وقوع خشکسالی ها است.