با هدف تامین سالیانه ۱۰۰ هزار واحد
طرح "مسکن اجتماعی" با هدف تامین سالیانه ۱۰۰ هزار واحد مسکونی به هیات دولت ارسال شد و قرار است تا پایان سال جاری نیز ۷۰ هزار واحد تامین شود.
پس از آن‌که هفته قبل معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی وعده ارسال طرح "مسکن اجتماعی" در هفته جاری را مطرح کرد، این طرح پس از چکش‌کاری کارشناسی بر اساس نیازسنجی و عدم تکرار اقدامات عجولانه قبلی، سرانجام پس از حدود سه سال از مطرح شدن آن توسط وزارت راه و شهرسازی، در روزهای اخیر به هیات دولت ارسال شد.
گزارش ها از جزئیات آنچه در کمیسیون زیربنایی دولت به تایید رسیده، حاکی است: ظرفیت اولیه‌ای که در طرح جامع مسکن تهیه شده در اوایل سال ۹۳ برای «مسکن اجتماعی» به شکل تامین نیاز سکونتی حداقل ۲۰۰ هزار خانوار کم‌درآمد در نظر گرفته شده بود، در حال حاضر برای دست کم ۵ سال آینده، تغییر اساسی پیدا کرده و به نصف، کاهش یافته است. در صورت تصویب دولت، متولی بخش مسکن به همراه چهار دستگاه مسئول مسکن و معیشت خانوارهای فقیر و کم‌درآمد، ماموریت پیدا می‌کنند از سال آینده و در خلال اجرای برنامه ششم توسعه، «سالانه نیاز سکونتی ۱۰۰ هزار خانوار از گروه درآمدی ۳ تا ۴ دهک اول» را تامین کنند. این تکلیف، امسال را نیز شامل می‌شود با این تفاوت که برای سال جاری، مقیاس طرح، معادل ۷۰ هزار خانوار تعریف شده است. قرار است طرح «مسکن اجتماعی» از سوی بنیاد مسکن به‌عنوان مجری اصلی طرح، به دو شکل «خرید و ساخت مسکن ملکی» و «ساخت مسکن استیجاری و پرداخت یارانه اجاره‌بها» به اجرا دربیاید.
بر این اساس، شرکت‌های ساختمانی دارای زمین، در صورتی که تمایل به ساخت مسکن اجاره‌ای با شرایط مدنظر دولت را داشته باشند، تا دو برابر وام نوسازی بافت فرسوده، تسهیلات خواهند گرفت. همچنین شرکت‌های ساختمانی و انبوه‌سازان فاقد زمین، می‌توانند با دریافت زمین از وزارت راه و شهرسازی در شهرهای جدید، نسبت به ساخت مسکن استیجار، اقدام کنند.
شکل تعریف شده برای مسکن استیجار، ساختمان‌هایی با ترکیب مسکن ملکی-اجاره‌ای را شامل می‌شود، به این صورت که ۴۰ درصد واحدهای هر ساختمان باید با تعهد سازنده یا مالک پروژه، برای ۱۰ سال متوالی، به خانوارهایی که دستگاه‌های مسوول، به‌عنوان مستاجر کم‌درآمد مشمول طرح «مسکن اجتماعی» معرفی می‌کنند، اجاره دهد. در این حالت، یارانه اجاره‌بها، مستقیم به سازنده پرداخت خواهد شد. مبالغ پیش‌بینی شده برای پرداخت کمک هزینه اجاره‌بها، کمتر از ۵۰۰ هزار تومان در ماه است. بازار مسکن استیجار، یک فرصت جدید سرمایه‌گذاری برای سازنده‌ها محسوب می‌شود.
اعتبار مالی مورد نیاز طرح، از طریق منابع قانون هدفمندی یارانه‌ها و همچنین وام نوسازی بافت فرسوده مصوب سال ۹۳، تامین خواهد شد.
طبق وعده دولت یازدهم، قرار بود در ازای توقف ساخت سری جدید «مسکن مهر» از سال ۹۳، طرح جایگزین تحت عنوان «مسکن اجتماعی» برای نیاز سکونتی دست کم دو دهک اول جامعه، کلید بخورد. در این راستا، حدود دو سال پیش، تفاهم‌نامه‌ای با عنوان «مسکن امید» بین وزارت راه و شهرسازی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای تامین مسکن سالانه ۱۲۵ هزار خانوار کم‌درآمد به مدت ۶ سال، منعقد شد اما در عمل، به‌خاطر آنچه «تنگنای مالی بخش مسکن ناشی از تزریق اعتبارات به پروژه‌های مسکن مهر» عنوان شده، محتوای این تفاهم‌نامه به اجرا در نیامد.
اما در مقطع فعلی، آستانه اتمام کامل پروژه‌های مسکن مهر از یکسو و انباشت نیاز مسکن دهک‌های پایین از سوی دیگر، دولت را بر آن داشته با استفاده از اعتبارات، اختیارات و ظرفیت‌های معطل قابل به‌کارگیری در بخش مسکن، نسبت به اجرای فاز اول و در عین حال محدود طرح «مسکن اجتماعی»، تا پیش از پایان سال ۹۵ اقدام کند.
جزئیات پیش مصوبه «مسکن اجتماعی» نشان می‌دهد وزارت راه و شهرسازی از مسیر «تامین و واگذاری زمین» و چهار دستگاه دیگر شامل بنیاد مسکن، وزارت تعاون، کمیته امداد و سازمان بهزیستی در قالب مجری طرح و همچنین شناسایی، ساماندهی و پالایش خانوارهای واجد شرایط، پلان تدوین شده برای طرح «مسکن اجتماعی» را اجرایی می‌کنند. در قالب شکل اول طرح «مسکن اجتماعی»، به شرکت‌های ساختمانی علاقه‌مند به ساخت و ساز برای خانوارهای فقیر و کم‌درآمد فاقد مسکن و همچنین نهادها و سازمان‌های حمایتی متولی معیشت کم‌درآمدها که دارای زمین هستند، برای خرید یا ساخت واحد مسکونی، تسهیلات بانکی کم‌بهره از محل اعتبارات مصوب وام بافت فرسوده، پرداخت می‌شود. این تسهیلات در کلان‌شهرها معادل ۵۰ میلیون تومان، در مراکز استان و شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت، معادل ۴۰ میلیون و در سایر شهرها معادل ۳۰ میلیون تومان به هر خانوار قابل ارائه است.
پیش‌مصوبه طرح «مسکن اجتماعی» در حالی تدوین شده که در این طرح، از سال ۱۳۹۶ تا پایان ۱۴۰۰، نیاز سکونتی سالانه ۱۰۰ هزار خانوار کم‌درآمد - سه تا ۴ دهک اول - با حمایت‌های مستقیم دستگاه‌ها و سازمان‌های مسوول تامین می‌شود. گفته می‌شود، ساخت مسکن ملکی با وام کم‌بهره، کمک بلاعوض برای خرید مسکن مهر، پرداخت یارانه اجاره‌بها و همچنین ساخت مسکن استیجاری با تعهد اجاره ۱۰ ساله واحدها، اشکال طرح «مسکن اجتماعی» است.
