گروه سیاسی- روشن نیست که نخستین بنیان گذاران دانشگاه در ایران، تصوری از نقش و تاثیر این نهاد بر فرآیندهای سیاسی کشور داشتند یا خیر. دانشگاه اما فارغ از نیت ها و اندیشه های بنیان گذاران آن در کانون سیاست ایران معاصر نشست و دانشجویان نسل در نسل، نزدیک ترین شاهدان و کنش گران رویدادهای سیاسی ایران شدند. از رویدادهای منجر به ملی شدن صنعت نفت تا پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲، کمتر رخداد سیاسی را می توان سراغ کرد که از حضور دانشگاه و جنبش دانشجویی در آن اثری نباشد.
جوانی، تراکم انرژی حیاتی، پویایی ذاتی نهاد آکادمیک، زیست جمعی، سبک زندگی سبک بار دانشجویی، مدیریت های آسانگیرتر دانشگاه، کمرنگ تر بودن خطوط قرمز و ... احتمالا دلایل مهم این فعالیت و اثرگذاری نهاد دانشگاه و به خصوص جنبش دانشجویی در فضای سیاسی ایران بوده است. شرایطی که برخی از آن ها با جنبش های مشابه در دیگر نقاط جهان مشابه است و برخی دیگر ویژه شرایط اجتماعی ایران است.
واقعیت آن است که با برآمدن دولت حسن روحانی در جریان انتخابات ریاست جمهوری در خرداد ماه ۱۳۹۲، نهاد دانشگاه و جنبش دانشجویی هم که در سال های قبل از آن مانند سایر عرصه های سیاست ورزی در ایران در رکود به سر می برد، فرصتی برای فعالیت مجدد به دست آورده است. انتصاب مدیرانی که سختگیری کمتری در قبال فعالیت های سیاسی دانشجویان در دانشگاه داشتند، کاهش هزینه فعالیت های دانشجویی و سیاست دولت برای گشایش نسبی فضای سیاسی دانشگاه ها از جمله دلایل این رونق مجدد بوده است. رونقی که اگر چه به نظر دیر و با تاخیر آغاز شد، نتایج نسبتا خوبی داشته است. کار این گشایش تا بدانجا رسید که رئیس جمهور در یکی از کنفرانس های خبری خود در تشریح دستاوردهای خود در عرصه سیاسی به رونق دوباره فعالیت های دانشجویی و به صورت مشخص برگزاری مراسم های متعدد در روز ۱۶ آذر اشاره کرد.
۱۶ آذری که با شهادت ۳ دانشجوی دانشگاه تهران، در سال های بعد از کودتای ۲۸ مرداد در تقویم سیاسی ایران به نام دانشجویان نشانه گذاری شده است و سال هاست که این روز فرصتی برای اجرای برنامه های مختلف در دانشگاه ها از سوی تشکل های دانشجویی و البته حضور و اعلام موضع جریان های مختلف سیاسی پیرامون جنبش دانشجویی و سایر مسائل سیاسی مهم کشور است. از زمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، حضور و سخنرانی رئیس جمهور در یکی از دانشگاه های تهران هم به یکی از برنامه های روز مبدل شده است. برنامه ای که البته چندان هم ثابت نیست و کمی هم به حال و هوای سیاسی روز بستگی دارد.
۱۶ آذر ماه امسال از چند جهت اهمیتی اساسی دارد از یک سو نزدیک شدن به انتخابات مجلس، فضای سیاسی کل کشور و به تبع آن دانشگاه ها را گرم تر از قبل کرده است و از سوی دیگر بعد از چند سالی غیبت و رکود، سخنرانان و فعالان سیاسی اصلاح طلب هم مجال حضور در فضاهای دانشگاهی و دانشجویی را یافته اند و از این منظر انتظار می رود که ۱۶ آذر امسال، از فضای پرشورتری نسبت به سال های قبل برخوردار باشد.
دانشگاه صنعتی شریف : آوردگاه جناح های سیاسی مختلف
دانشگاه صنعتی شریف، معتبرترین و شناخته شده ترین دانشگاه ایران در جهان است. محل تجمع نخبه ترین دانش آموزان ایرانی که غالبا به مدد نظام هدایت تحصیلی و البته فرهنگ مهندس دوست ایرانی سر از رشته های فنی در می آورند و خانه رویاهای همه آن هایی که سال هایی از عمرشان را پشت سد سابقا سدید کنکور گذرانده اند.
دانشگاه شریف با سیاست هم بیگانه نیست. نام این دانشگاه از نام مجید شریف واقفی مبارز مسلمان پیش از انقلاب اسلامی برگرفته شده است و دانشجویان آن هم اگرنه به اندازه دانشجویان دانشگاه امیرکبیر یا دانشگاه تهران اما در هر حال دستی بر آتش فعالیت های دانشجویی داشته اند.
۱۶ آذر ماه امسال اما شریف حال و هوایی ویژه تر دارد. نخست آن که بنا بر اعلام معاون فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، امسال نوبت این دانشگاه است که میزبان سخنرانی رئیس جمهور به مناسبت روز دانشجو باشد. دکتر حسن روحانی فردا در دانشگاه صنعتی شریف سخنرانی خواهد کرد و پاسخگوی سوالات دانشجویان خواهد بود. دانشجویانی که برای ورود به این جلسه باید کارت دعوت مراسم را داشته باشند. ۳۰۰ نفر از ظرفیت هزار نفری سالن به دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف اختصاص دارد و بقیه به سایر دانشگاه ها. ضیا هاشمی توضیح دقیقی در مورد معیارهای گزینش این دانشجویان ارایه نکرده است و تنها به ذکر این نکته بسنده کرده است که این دانشجویان از جمله دانشجویان برجسته در جشنواره و برنامه‌های مختلف دینی، اجتماعی، علمی، فرهنگی و ... هستند که توسط دانشگاه‌ها شناسایی شده و به آنها کارت دعوت ارائه می‌شود.
اما روز دانشجوی پرشور شریفی ها به حضور حسن روحانی خلاصه نمی شود بلکه مهم ترین رهبران جناح های سیاسی رقیب نیز میهمان مراسم های مختلفی در این دانشگاه خواهند بود. از سویی امروز محمد رضا عارف رئیس بنیاد امید ایرانیان و از اصلی ترین چهره های جریان سیاسی اصلاح طلب به دعوت انجمن اسلامی دانشگاه شریف به این دانشگاه می رود و از سوی دیگر فردا و همزمان با سخنرانی رئیس جمهور، دانشگاه انجمن اسلامی مستقل دانشگاه صنعتی شریف میزبان سعید جلیلی خواهد بود. مردی که نه تنها کاندیدای بخش های تندور اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ و یکی از رقبای حسن روحانی به شمار می رفت، بلکه در ماه های اخیر نیز در قامت یکی از مهم ترین مخالفان توافق هسته ای وین به میدان آمده است.
حضور عارف و جلیلی در کنار سخنرانی رئیس جمهور در دانشگاه شریف، امسال این دانشگاه را به کانون توجه رسانه ها در روز دانشجو مبدل کرده است.
اصلاح طلبان : نگرانی از حوادث مشابه قرچک و یاسوج
آن چنان که پیش از این اشاره شد، انتخابات مجلس امسال فرصتی برای جریان اصلاح طلبی بوده است تا با بازسازی سیاسی و سازمانی خود به عرصه سیاست ایران بازگردد و از رکود و رخوت سال های پیش از خرداد ۱۳۹۲ خارج شود. اصلاح طلبان که به صورت تاریخی پیوند محکمی با جریانات تحول خواه دانشجویی داشته اند و دانشگاه ها یکی از مهم ترین پایگاه های اجتماعی و سیاسی آن ها محسوب می شود، طبعا در مراسم روز دانشجو امسال فعال تر از قبل هستند. احیا تشکل های دانشجویی اصلاح طلب در بسیاری از دانشگاه های کشور هم به این روند یاری رسانده است و امسال اصلاح طلبان تریبون های بیشتری برای برقراری ارتباط با دانشجویان در اختیار دارند. علاوه بر محمد رضا عارف که امروز در دانشگاه صنعتی شریف سخنرانی می کند، رسول منتجب نیا، قائم مقام دبیرکل حزب اعتماد ملی هم به دانشگاه سمنان خواهد رفت. چهره برجسته دیگر اصلاح طلبان مصطفی معین است که قرار است برای دانشجویان دانشگاه اراک سخنرانی کند.
با این حال روز گذشته مخابره برخی از اخبار در مورد تحرکات گروه هایی برای جلوگیری از سخنرانی معین علی رغم مجوز قانونی، به نگرانی های اصلاح طلبان در مورد حوادث این چنینی دامن زده است. اصلاح طلبان نگرانند که تکرار حوادثی مشابه بر هم خوردن مراسم سخنرانی آذر منصوری در دانشگاه یاسوج و یا تجمع مخالفت با همایش اصلاح طلبان در قرچک روند برنامه های آن ها را در ماه های آتی با مشکل مواجه کند.
اصولگرایان : تدارک گسترده
اما جریانات دانشجویی نزدیک به اصولگرایان نیز در روز دانشجو امسال بیکار نیستند. آن ها بر خلاف تشکل های اصلاح طلب در سال های قبل از ریاست جمهوری حسن روحانی با دوران رکود و عدم رونق مواجه نشدند و به نظر می رسد که در حال حاضر هم مجال و عرصه بیشتری برای فعالیت به نسبت تشکل های اصلاح طلب دارند. جریانات دانشجویی نزدیک به اصولگرایان که در ماه های اخیر نقش برجسته ای در نقد توافق هسته ای وین داشته اند برای مراسم ۱۶ آذر امسال هم بیکار نبوده اند. به این ترتیب و بنا بر برنامه های اعلام شده چهره هایی چون ضرغامی، زاکانی، نبویان، سعید زیبا کلام، نظام الدین موسوی، مهرداد بذرپاش، حسن عباسی و... به دانشگاه های تهران خواهند رفت. علاوه بر برنامه های سخنرانی اجرای تئاتر خیابانی و البته اجرای زنده موسیقی توسط حامد زمانی از دیگر برنامه های تشکل های دانشجویی اصولگرا در روز دانشجوی امسال خواهد بود.
