حبیب خراسانی-پژوهشگر صنعت حمل و نقل-سال ۱۳۹۶ در حوزه ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل در کشور نقطه عطفی به حساب میآید که تاثیرات آن در سالهای آتی نیز قابل مشاهده است. تکمیل و ساخت ۵ خط ریلی و اتصال ۵ مرکز استان کشور به این خطوط در این سال در دستور کار قرار گرفت که تا امروز این مهم در دو استان همدان و کرمانشاه محقق شده و ریلگذاری خطوط ریلی استانهای آذربایجان غربی و شرقی و گیلان نیز به اتمام رسیده است و در ماههای ابتدایی سال ۱۳۹۷ شاهد بهره برداری از آنها هستیم. در حوزه آزادراهها نیز علاوه بر هزار و۱۷۰ کیلومتر آزادراه در دست احداث، برای نخستین بار در کشور قرارداد مشارکت ۶ پروژه آزادراهی به طور همزمان و به طول ۴۳۹ کیلومتر و به ارزش ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در روزهای پایانی سال منعقد شد. در حوزه راه و بزرگراه نیز ۷ هزار و ۸۰۰ کیلومتر پروژه در دست احداث است که به این رقم بایست ۱۲ هزار کیلومتر محور جدید روستایی در حال احداث و بهسازی و تعمیر ۵ هزار و ۲۰۰ کیلومتر راه روستایی را نیز اضافه کنیم.
به طور کلی سال ۱۳۹۶ براساس اولویتها و چشماندازهای ترسیم شده، سال شکوفایی صنعت ریلی در کشور است که در این سال بالغ بر ٣ هزار و ۴۱۰ کیلومتر پروژه ریلی در حال انجام و پنج هزار کیلومتر ریل جدید در دست مطالعه قرار داردکه تا پایان سال، ۵۱۶ کیلومتر ریلگذاری انجام و تحویل داده می شود. با این اقدام مجموع طول خطوط ریلی قابل بهرهبرداری در یک سال به ۹۱۹ کیلومتر رسید که رکورد شکنی در تاریخ ساخت راه آهن در کشور به حساب میآید. انعقاد قرارداد ساخت راه آهن شیراز-بوشهر با مبلغ ۲ هزار و ۳۶۰ میلیارد تومان معادل۷۰۰ میلیون دلار و ۵ میلیارد یوآن چین با یک شرکت چینی از دیگر اتفاقات مبارک در حوزه زیرساختهای حمل و نقل در سال ۱۳۹۶ بود که با تلاشهای صورت گرفته این قرارداد با برآورد مالی بر اساس فهرست بهای ایران محاسبه شده است.
در همین راستا و با توجه به اولویت توسعه راه آهن در سال ۱۳۹۶، شاهد رکوردشکنی در زمینه ساخت ایستگاههای راه آهن در کشور نیز هستیم. بر اساس آمارها در ده سال گذشته به طور میانگین هر سال ۱۴ هزار و ۶۵۶ متر مربع ایستگاه راه آهن در کشور ساخته شده که امسال این رقم به ۲۴ هزار و ۵۲۰ متر رسیده است. ۲۷ ایستگاه جدید راه آهن با مساحت ۲۱۸ هزار و ۲۱۱ مترمربع در ساختمانها و ۷ میلیون و ۳۰۰ هزار و ۳۲ مترمربع مساحت محوطه در سراسر کشور در سال ۹۶ در حال ساخت است که بسیاری از آنها همچون ایستگاه ساوه، ایستگاه همدان، ایستگاه فیروزان و ایستگاه کرمانشاه اتمام و یا بهرهبرداری رسیده است و مابقی نیز در ماههای ابتدایی سال۹۷ به بهره برداری می رسد.
در حوزه ساخت و توسعه آزادراهها نیز که پیش از این با مشارکت ۷۰ درصدی دولت و ۳۰ درصدی بخش خصوصی احداث میشد، با اصلاح تدریجی فرآیند ساخت و توسعه آزادراهها که از ابتدای دولت یازدهم و در ادامه در دولت دوازدهم پیگیری شد، همزمان قرارداد مشارکت آزادراههای لامرد-پارسیان، کنارگذر شرق سیرجان، کنارگذر شمالی اراک، اردکان-مهریز، قطعه ۶ تبریز-ارومیه و مشهد-چناران-قوچان با سهم ۷۰ درصدی بخش خصوصی و ۳۰ درصدی بخش دولتی منعقد شد که امری بیمانند در تاریخ ساخت آزادراهها در کشور است. علاوه بر این پروژهها قرارداد ساخت ۸۹۶ کیلومتر آزادراه جدید در قالب ۸ پروژه نیز در حال نهایی شدن است که امیدواریم پس از انجام فرایندها این پروژهها هم به نتیجه برسد.
یکی دیگر از دستآوردهای حوزه ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل در کشور در راستای اجرای سیاستهای حقوق شهروندی و دسترسی آزاد به اطلاعات با رویکرد شفاف سازی، موضوع برگزاری مناقصات پروژهها به روش الکترونیکی است که با استفاده از این روش فرآیند برگزاری مناقصات از نقطه شروع تا بازگشایی پیشنهادات از طریق سیستم الکترونیکی انجام میشود و همه سوابق و گردش کار قابل واکاوی و پیگیری دقیق است و این موضوع بعد از چندین دهه زمینه برگزاری مناقصات به طور کاملا شفاف را فراهم کرده است. یکی دیگر از مهمترین کارهایی که در سال ۹۶ انجام شد، ابلاغ آیین نامه معماری و منظر راه است که برای اولین بار در تاریخ راهسازی ایران انجام شده و امید داریم با همکاری پیمانکاران و مشاوران بتوانیم بازتعریف اساسی در توسعه زیرساختهای حمل و نقل بالاخص در حاشیه راهها داشته باشیم.