مرتضی ابراهیمی- موضوع اخذ مالیات بر نرخ سود سپرده که بار دیگر از سوی علی طیب نیا مورد تأکید قرار گرفته است واکنش‌های متفاوتی را در میان اهالی اقتصاد به دنبال داشت. طیب نیا چند روز پیش ضمن دفاع از اخذ مالیات بر سود سپرده با تأکید بر اینکه یک زمانی او هم از معافیت مالیاتی سود سپرده‌های بانکی حمایت کرده است، افزود: دلیل این حمایت پایین بودن نرخ سود سپرده‌های بانکی (نسبت به تورم) بود و سرکوب مالی داشتیم، اما الان که نرخ تورم در کشور به ۱۲درصد رسیده است، برخی بانک‌ها نرخ سود سپرده ۲۲درصد پرداخت می‌کنند، آن هم بدون ریسک، چرا نباید مالیات بدهند، حتماً باید مالیات بدهند. این گفته وزیر اقتصاد واکنش‌های متفاوتی در پی داشت. منتقدین می‌گویند اخذ سود سپرده از سپرده‌های مجاز موجب می‌شود که مردم تمایلی به امانت گذاری سپرده‌های خود نزد بانک‌ها نداشته باشند و از آنجا که نرخ سود هم به صورت تدریجی در حال کاهش یافتن است، مردم سپرده‌های خود را در بازارهای غیر رسمی مانند ارز و طلا سرمایه‌گذاری خواهند کرد. از نظر منتقدین این موضوع سبب گسترش بازارهای موازی خواهد شد. از سوی دیگر موافقین اخذ مالیات از سود سپرده‌ها می‌گویند عادلانه نیست بخش‌های مولد اقتصادی که با فشارهای زیادی هم روبه‌رو هستند مالیات پرداخت کنند ولی سپرده‌های کم ریسک بانکی که به تقویت بخش غیر مولد اقتصاد کمک می‌کنند مالیات نپردازند. از نظر آنان این با منطق فعالیت‌های تنظیمی اقتصادی مغایر است. استدلال دیگر این گروه هم این است که نباید نگران انتقال سپرده‌ها و سرمایه‌ها به بازارهای غیر رسمی نظیر ارز و طلا باشیم چرا که در نهایت این سپرده‌ها باز هم به بانک‌ها برخواهد گشت. محمدرضا پورابراهیمی، نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: زمانی ما می توانیم در اقتصاد کشور بحث مالیات و سود سپرده های بانکی را مطرح کنیم که عوامل اقتصادی همه در جای خود قرار داشته باشند و اقتصاد در شرایط کارا عمل کند در حالی که شرایطی که کشور ما در آن قرار دارد رویکردش کاملاً متفاوت با رویکرد یک نظام بانکی و نظام اقتصادی کارآمد است.گرچه در این خصوص هدف، هدف صحیحی است ولی اثرات سوء آن در اقتصاد کشور شرایط متفاوتی ایجاد خواهد کرد. چالش اصلی امروز ما بالا بودن نرخ های تامین مالی در اقتصاد کشور است که متاثر از کف نرخ سود سپرده ها است که عاملی برای تعیین نرخ است و در کنار آن هم موضوع بحث میزان سرمایه است که بانک ها به عنوان سپرده قانونی نزد بانک مرکزی نگه داری می کنند. پورابراهیمی با بیان اینکه امروز چالش اصلی اقتصاد ما تعیین مالیات بر سود سپرده ها نیست، اظهار داشت: اگر این موضوع مبنا قرار گیرد آثار منفی آن افزایش نرخ تامین مالی در کشور خواهد بود. اخذ مالیات از نرخ سود سپرده های بانکی سبب سپرده گذاری افراد نزد موسسات خواهد شد. علاوه بر افزایش نرخ تامین مالی در کشور شاهد فرار سرمایه ها از نظام متشکل پولی به شبکه غیرمتشکل پول خواهیم بود .درحال حاضر در ساختار اقتصادی ما یک مجموعه موسسات غیرمجاز فعالیت می کنند که ۲۵ درصد مجموع منابع اقتصادی کشور را در اختیار دارند و اخذ مالیات از نرخ سود سپرده های بانکی سبب خواهد شد که سپرده گذاران سرمایه خود را نزد این موسسات قرار دهند. پورابراهیمی با بیان این که سپرده ای را که مردم انجام می دهند نرخ واقعی آن منفی است افزود: در طول سال های ۶۳ تا ۹۴ نرخ بازدهی از محل سود در مقایسه با تورم منفی بوده است. با توجه به اهمیت این موضوع با یک اقتصاد دان گفتگو کرده ایم ** نباید از سپرد های خرد مالیات دریافت شود مرتضی افقه، اقتصاد دان در گفتگو با جهان اقتصاد با اشاره به تاثیر دریافت سود سپرده بانکی در اقتصاد ایران گفت: دریافت مالیات از سود سپرده بانکی مانند بسیاری از برنامه های دولت، تقلیدی است از کشور های پیشرفته، در کشور های پیش رفته به دلیل این که سیستم های مالیاتی مهمترین بخش بودجه کشور را تشکیل می دهد، از سود سپرده ها مالیات اخذ می شود، از طرف دیگر دولت به دلیل مشکلاتی که ناشی از فشار هزینه ها و همچنین کاهش درآمد های نفتی دارد ، به دنبال راه های جدید افزایش درآمد مالیاتی است. اما باید توجه داشت که بعضی تقلید ها از کشور های پیشرفته در کشور ما جواب گو نیست، زیرا کشور های پیشرفته اول زیر ساخت های تولید را فراهم کرده و پس از آن اقدام به دریافت مالیات از سپرده های بانکی می کنند. اما متاسفانه در کشور ما این زمینه ها و زیر ساخت ها ایجاد نشده است. بدین ترتیب دریافت مالیات از سپرده های بانکی جواب عکس خواهد داد. عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: ازطرف دیگر دولت های غربی با مالیات هایی که از مردم می گیرد بالاترین کارایی اقتصادی را فراهم می کنند اما در کشور ما به دلیل نا کار آمدی بخش دولتی و همچنین به دلیل این که هرچه قدر مالیات افزایش می یابد الزاما خدمات بهبود نمی یابد، تاثیری در رشد اقتصادی به وجود نخواهد آمد. افقه با اشاره به این که اگر مردم دریابند که با سپرده گذاری در بانک ها سودی به دست نمی اورند، سرمایه خود را از بانک خارج و به بخش های دیگر منتقل خواهند کرد، گفت: این که سرمایه های مردم به کجا می رود بستگی دارد که در آن دوره زمانی کدام بخش از اقتصاد بیشترین سود را می دهد، و مردم در این مورد تصمیمات عاقلانه اتخاذ خواهند کرد. با توجه به این که سال ها است که بخش تولید و کسب و کار در کشور با موانع بسیاری رو به رو است، مردم هیچ وقت سرمایه های خود را در بخش تولید سرمایه گذاری نخواهند کرد، به خصوص آن که در کشور ما خوود بانک ها ریسک گریز هستند و سرمایه های خود را در بخش خدمات و دلالی سرمایه گذاری می کنند نه در بخش تولید بنابراین نمی توان انتظار داشت که مردم سرمایه های خود را در بخش تولید سرمایه گذاری کنند. مدیر کل سابق برنامه ریزی و هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان افزود: سوال اساسی این است که کدام بخش اقتصاد بیشترین سود را می دهد تا سرمایه ها از بانک خارج و به آن بخش منتقل شود. بنظر می رسد در شرایط فعلی بازار سرمایه بیشتر از سایر بازار ها سود ده باشد و بعد از آن به ترتیب طلا و دلار و مسکن بیشترین سود دهی را خواهد داشت. مدیر کل سابق دبیرخانه شورای عالی رفاه و تأمین اجتماعی بیان داشت: بهترین راه کار این است که همزمان با دریافت مالیات از سپرده های بانکی، موانع مزمن و سنتی تولید را کا هش دهیم تا مقداری جاذبه سرمایه گذاری در بخش تولید افزایش یابد، اما شواهد نشان می دهد که دولت نمی تواند به زودی موانع تولید را مرتفع نماید، به همین دلیل مطمئنن سرمایه های مردم از بانک خارج و به بخش دلالی وارد خواهد شد. افقه با توجه به این که اکثر سپرده های بانکی را سرمایه های خرد تشکیل می دهد گفت: دولت در حال حاضر برای اقشار متوسط مانند مزد بگیران و کارگران در حد سقف آن ها مالیات دریافت می کند بنابراین صلاح نیست که دولت از این افراد مالیات های جدیدی دریافت کند، بدین ترتیب اگر دولت به جای دریافت مالیات از سپرده های بانکی جلوی فرار های مالیاتی دانه درشت را بگیرد و یا تعداد فرار های مالیاتی را کاهش دهد در آینده می تواند درامد بیشتری کسب کند. این اقتصاد دان افزود: یک اقدامی که دولت می تواند در دریافت مالیات از سپرده های بانکی انجام دهد این است که سپرده های خرد را از دریافت مالیات معاف نماید، همان طور که حقوق را از دریافت مالیات معاف می کند. بدین ترتیب از لحاظ توزیع درآمدی اجهافی به طبقه متوسط و کوچک نخواهد شد. ** در آخر... گرفتن مالیات از سپرده های بانکی نکته های مهمی دارد که باید به ان توجه کرد، اول ، با دریافت مالیات از سپرده های بانکی مسلما سپرده های بانکی به شدت کاهش خواهد یافت در نتیجه سود مالیاتی سپرده های بانکی به دلیل کاهش سپرده ها به شدت کاهش خواهد یافت. دوم، مالیات موجب خواهد شد پول های زیادی از بانک خارج شود بنابراین بانک ها با مشکلات نقدینگی بزرگی مواجه خواهند شد، این موضوع به نوبه خود تسهیلات دهی بانک ها را کاهش، در نتیجه شرکت ها نمی توانند از بانک وام دریافت کنند، که این موضوع به نوبه خود موجب خواهد شد رکود اقتصادی عمیق تر شود.