رویا ایلکا
بخش دوم
نشست ارائه و بررسی کتاب "خروج از فقر" راه های بالارفتن از نردبان زندگی با حضور جعفر خیرخواهان مترجم کتاب و احد رستمی مدیر کل دفتر مطالعات و رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برگزار شد.
در بخش اول گزارش این نشست خواندیم که جعفر خیرخواهان اقتصاددان و مترجم این کتاب گفت: بعنوان مثال برای خروج از فقر باید شرایط برای ادامه تحصیل این افراد فراهم شوداما برای اینکه افراد دچارفقر نشوند باید سیاست های حمایتی و قوانین ورشکستگی برای کاهش ریسک سرمایه گذاری درنظر گرفته شود.
به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد، در ادامه این نشست خیرخواهان با بیان اینکه نردبان زندگى ابزارى است تا هر جامعه، تعریف خودش از فقر و ثروت را ارائه دهد،افزود: بدین ترتیب جایگاه و رتبه هر خانوار در ابتداى بررسى و سال ٢٠٠۵ تعیین مى شود. بر مبناى این رده بندى ها، ماتریس تحرک اجتماعی جامعه ساخته شد که نشان میدهد کـدام خانوار در دوره ۱۰ ساله بررسی، به بـالا یـا پاییـن نردبـان حرکـت کـرد یـا در همـان پله باقی ماند.
مترجم کتاب خروج از فقر، در تشریح ١٠ یافته اصلى گفت: خط فقر رسمی بسیار کمتر از خط فقر اجتماعی است؛ ارقام فقر خالص، دو پدیده متمایز را پنهان میکنند: خروج از فقر و سقوط به فقر؛ درحالی که خروج از فقر عمدتا به ابتکار عمل فقرا مربوط است، فقیرماندهها تنبل نیستند یعنى آنها به اندازه ثروتمندان ابتکار عمل به خرج میدهند اما هنوز فقیر باقی میمانند. همچنین سقوط به فقر عمدتا ناشی از تکانههای سلامت و رسوم اجتماعی مانند هزینه عروسی، کفن و دفن است.
وی با اشاره به اینکه امید و آرزو داشتن هم نیرویی قدرتمند برای خروج از فقر است،گفت: اعتماد به نفس و توانمندی مردم فقیر نیز خیلی مهم است؛ در بین نهادها، خانواده از همه مهمتر است؛ مردم فقیر برای دموکراسی ارزش قائلند حتی هنگامی که به آنها کمکی نمیکند؛ نهادهای بخش خصوصی و جامعه مدنی، منابع کمتر استفاده شده فقرا برای خروج از فقر هستند و نظام طبقاتی در حال از بین رفتن است اما نه در همه جا.
خیرخواهان در رابطه با فرهنگ فقر بیان کرد: در گذشته اعتقاد بر این بود که فقرا یک صنف و گروه خاصى هستند که باید با آنها مدارا کرد اما ثابت شد که چنین چیزى صحت ندارد. فقیرنماندهها بیش ازهر چیز، ابتکار عملها را دلیل خروج از فقر میدانند و عمل را مهمترین عامل انباشت دارایى مى دانند.
وی درباره دموکراسى محلى و این نکته که چگونه دموکراسی محلی باعث ایجاد تفاوت میشود،اظهارداشت: دموکراسی میتواند توسعه را به ارمغان آورد اما در حال حاضر این اتفاق نمیافتد. دموکراسی ما از سیاست قول و وعده دادن تشکیل میشود.
خیرخواهان ادامه داد: دموکراسیهای خوب محلی به مردم کمک کند تا از فقر خارج شوند. دموکراسیهای بد محلی، شبیه مسابقه حاصل جمع صفر برای کسب غنایم است، با فسادی فراگیر که برای بعضیها فرصت خلق و برای بقیه موانع ایجاد میکند.
این اقتصاددان افزود: ترکیب رهبران محلی خوب، انتخابات بی طرفانه، دسترسی بهتر به اطلاعات، مشارکت و اقدام جمعی، مردم فقیر را قادر می سازد تا رهبران محلی را مسئولیتپذیر کنند. همه اقدامات باید درجهت گسترش قلمرو و فرصت برای مردم فقیرمانده باشد تا نیروها و ابتکار عمل های خود را در دو حوزه شخصی و عمومی به کار گیرند.
مترجم کتاب خروج از فقر با بیان اینکه هرچه میزان جنگ و درگیری بیشتر باشد، فساد نیز بیشتر است، افزود: در بحث فساد، اکثریت معتقد بودند مقامات دولتی و رهبرانشان درگیر فساد هستند. همین طور در مکان هایی که جنگ نیست معمولاً فساد کمتر است؛ فرصت های اقتصادی که بیشتر می شود فساد هم افزایش می یابد یعنی هر چه فرصت کمتر باشد، فساد نیز کاهش می یابد و وقتی فرصت ها افزوده می شود، فساد هم افزایش می یابد.
وی خاطرنشان کرد: در بحث وام گرفتن نیز فقرا وام های مصرفی بیشتر می گیرند و صرف امور روزمره می کنند و معتقدند امروز را باید به خوبی گذراند به عبارت دیگر وام هایی که می گیرند، پس انداز نمی کنند.
احد رستمی
مدیر کل دفتر مطالعات و رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
نیز در ادامه نشست ضمن بیان اینکه این کتاب در حوزه سیاست گذاری می تواند موثر باشد، افزود: یکی از نقاط قوت این کتاب استفاده از دیدگاه ۶۰ هزار فقیر است. اتفاقی که در کشور هایی مانند ایران می افتد این است که به فقر از بالا نگاه می کنند اما در این کتاب فهم و درک فقرا را بررسی کردند و به دنبال راهکار بودند که بتوانند یک راه برون رفت از فقر را تشخیص دهند.
وی با با اشاره به اینکه طی سال های اخیر در ایران هیچ اطلاعاتی برای تصمیم گیری در این حوزه نداشتیم، افزود: اکثر بررسی هایی که در حوزه فقر صورت می گیرد مبتنی بر آماری بود که آمار بودجه خانوار مرکز آمار است که ۴۰ هزار نمونه گیری از خانواده ها صورت می گیرد و تخمین هایی که تا الان ارائه شده براساس این مطالعه است.
رستمی افزود: دغدغه اصلی در رابطه با فقر این است که فقرا کجا هستند و چه نیاز هایی دارند. سال ۱۳۸۶ طی بازدیدی که از سیستان و کرمان داشتیم به این نکته رسیدیم که بیشتر مردان و جوانان آنها مهاجرت کرده بودند. این پدیده در ایران بسیار افتاده است و آمار درستی که بتوان براساس آن تصمیم گیری کرد را نداریم.
این کارشناس حوزه رفاه اجتماعی افزود: ما در مناطق مختلف ایران، پدیده های فقر متفاوت است یعنی فقر در سیستان و بلوچستان با فقر موجود در مازندران تفاوت های بسیاری دارد که در هر کدام از این استان ها ما چگونه می توانیم نیاز ها را برآورده کنیم و براساس آن برنامه ریزی کنیم.
رستمی گفت: چند کشور بودند که توانستند در بهبود فقر موفق عمل کنند؛ یکی از آنها ترکیه بود که حدوداً ۱۳ سال است بانک اطلاعات دارند. کشور مکزیک که دستاورد بسیار زیادی داشت، نقطه قوت عمل این کشور این بود که توانسته بود برنامه هایشان را ارزیابی کنند.
وی ادامه داد: یکی از خلاء های جدی در ایران این است که به هیچ عنوان نمی توانیم ارزیابی از عملکرد ها داشته باشیم و در حال حاضر بسیاری از نهاد های حمایتی ما ۲۰ سال است که در حال ارائه یک برنامه هستند.