خبرگزاری آنا نوشت: زمانی که صحبت از صادرات خام به میان می‌آید، تصورها به سوی نفت‌خام متمرکز می‌شود اما اقتصاد ایران اصولا خام‌پرور بوده و حلقه تکمیلی فرآوری محصولات در تمامی بخش‌های مولد تولیدی اصلا جایگاه چندانی ندارد و این بخش از دید مسئولان اقتصادی همیشه کنار گذاشته شده است.

عدم وجود چرخه فرآوری پس از تولید به یک ضعف بزرگ در صنایع معدنی،‌ کشاورزی و ... تبدیل شده زیرا عملا با وجود چنین ضعفی اقتصاد ایران از درآمدزایی و ارزش‌افزوده کالاهای خود محروم شده و سود آن به جیب کشورهای دارای صنعت فرآوری واریز می‌شود؛‌ اما نکته منفی‌تر این موضوع آنجاست که اقتصاد ایران، مشتری همین کالاهای فرآوری شده‌ای است که می‌توانست با ممانعت از صادرات سنگ‌خام و فرآوری آن، خود را از واردات بی‌نیاز کند.

موضوع اصلی این گزارش، صادرات سنگ‌های معدنی به صورت خام و در مقابل واردات سنگ‌های تزئینی و ساختمانی و البته تحمیل تعطیلی به بنگاه‌های سنگ‌بری داخلی است.

طبق آمارهای بدست آمده، میزان دو میلیارد تن ذخیره قطعی سنگ تزئینی و چندین برابر این حجم به‌عنوان ذخیره احتمالی در قالب حدود ۱۹۰۰ معدن سنگ تزئینی با ظرفیت استخراج سالیانه ۲۷ میلیون تن سنگ در معادن ایران وجود دارد که با وجود ۶هزار واحد سنگ‌بری با ظرفیت فرآوری معادل ۶۰میلیون متر مربع در سال به نظر می‌رسد ایران باید یک کشور تامین‌کننده سنگ‌های تزئینی در دنیا باشد و در مقایسه همین آمار با دیگر کشورها، «ایران می‌توانست سومین کشور صادرکننده سنگ‌های تزئینی در دنیا باشد»؛ اما مشکلات بنگاه‌های سنگ‌بری و تعطیلی آنها از یک سو و البته میل به واردات سنگ‌های تزئینی باعث شده تا این حوزه درآمدزا با مشکلات عدم تقاضای داخلی مواجه شود.

بر اساس این گزارش، تقویت بنگاه‌های سنگ‌بری می‌تواند حتی جایگاه ایتالیایی‌ها را در این صنعت به‌خطر بی‌اندازد چراکه در نمایشگاه ورونا ایتالیا، این موضوع از نظر تولیدکنندگان واحدهای فرآوری سنگ تزئینی کاملا احساس شد.

در پنجاه‌ودومین نمایشگاه سنگ و ماشین‌آلات وابسته به آن در ورونا ایتالیا، اغلب شرکت‌کنندگان ایتالیایی، مواد اولیه صنعت فرآوری سنگ تزئینی و ساختمانی خود را از بازار ایران تامین می‌کردند که این مسئله جای خالی تکنولوژی‌های جدید فرآوری در صنعت سنگ ایران را به رخ می‌کشد.

اهمیت فرآوری مواد خام در ایران باید به اولویت مدیران دولتی تبدیل شود چراکه در نبود صنعت فرآوری، ارزش افزوده مواد خام ایرانی در دیگر کشورها دارای ارزش‌افزوده می‌شود و ارزش‌آفرینی آن به جیب دیگر کشورها می‌رود.

در همین راستا مدیر برگزاری نمایشگاه ورونا ایتالیا در رابطه با حضور ایرانی‌ها در این نمایشگاه گفت: ایران همواره یکی از بزرگ‌ترین بازارهای تامین مواد اولیه برای کارخانه‌های بزرگ صنعت فرآوری سنگ ایتالیایی بوده که در نمایشگاه فعلی، با افزایش دو برابری شرکت‌کنندگان نسبت به سال گذشته حضور پررنگ‌تری داشته است.

وی ادامه داد: در این نمایشگاه، ۲۳ شرکت ایرانی و با مدیریت اتاق بازرگانی اصفهان حضور پیدا کرده‌اند که اتفاقا ایرانی‌ها در این نمایشگاه غرفه‌های متعدد و جذابی را در عرصه سنگ ساختمانی و تزئینی به نمایش گذاشته‌اند.

همچنین مدیر کل نمایشگاه‌های سنگ در ایتالیا درخصوص ورود ایران به بازارهای جهانی سنگ، گفت:‌ محصولات فرآوری شده در صنعت سنگ ایتالیا با کیفیت مواد اولیه ایرانی بوده و همین صنعت فرآوری، اعتبار و سودآوری بیشتری را برای فعالان سنگ ایتالیا به ارمغان آورده و اگر ایران بخواهد وارد این عرصه شده و در مقابل آن از میزان صادرات سنگ خام ایرانی به ایتالیایی‌ها کاسته شود، طبیعتا به صنعت سنگ ایتالیا ضربه‌ای جدی وارد می‌شود؛ چراکه ایتالیا باید به فکر جایگزینی یک بازار موادخام دیگر به‌جای ایران باشد و از طرف دیگر یک رقیب قدرتمندی همچون ایران با کیفیت بالای سنگ تزئینی را از این پس پیش‌روی خود می‌بیند.

مدیر کل نمایشگاه سنگ ایتالیا همچنین تاکید کرد:‌ ایتالیا به‌عنوان مهم‌ترین واردکننده سنگ ایرانی پس از فرآوری، این کالای تزئینی را با قیمتی به‌مراتب بالاتر به بازارهای مصرفی عرضه می‌کند زیرا بازار خواهان سنگ‌هایی است که از لحاظ کیفیت،‌ تنوع و مقاومت از سطح استاندارد مناسبی رخوردار باشند.

بر پایه این گزارش، شرکت‌های فرآوری سنگ ایتالیایی معتقدند که اگر ایران وارد صنعت فرآوری سنگ‌های تراورتن و مرمر شود، بازارهای آنها به خطر افتاده و ایران می‌تواند بازارهای آسیایی و آمریکایی آنها را تهدید کند.

مدیر یکی از این شرکت‌های فرآوری سنگ ایتالیا در همین خصوص گفت: ایرانی‌ها در کارخا‌نه‌های استخراج سنگ، ماشین‌آلات پیشرفته‌ای ندارند و همین امر باعث شده تا آنها نتوانند با قدرت به این عرصه ورود کنند اما اگر این کارخانه‌های استخراجی به بخش فرآوری نیز تجهیز شوند، عملا زنگ خطر برای ایتالیایی‌ها به صدا در می‌آید.

این فرد اظهار می‌کند که وجود سنگ‌های مرغوب تزئینی و ساختمانی در ایران، این پتانسیل و شرایط را برای کارخانه‌های ایرانی پدید آورد تا در آینده به‌عنوان یکی از صادرکنندگان برتر و مرجع این صنعت شناخته شود.

بر همین اساس و طبق آمارهای گمرکی، ایران به صورت سالیانه حدود ۴٫۵ میلیارد تن ذخیره انواع سنگ‌های ساختمانی را از ۱۵۰ معدن فعال خود به دست می‌آورد اما تنها حدود ۲۰۰ میلیون دلار آن با مشتریان و بازارهای خارجی معامله می‌شود.

صنعت فرآوری سنگ‌های تزئینی و ساختمانی در ایران نیز از سال ۷۵ تا حدود سال ۹۲ هر ساله رشد ۱۲درصدی داشت اما برخی تصمیم های دولت گذشته باعث شد این صنعت نتواند به اهداف خود برسد. براساس آخرین آمارها تنها در بخش سنگ‌های تزیینی رقم تولید طی پنج سال اخیر از ۱۷میلیون تن به ۱۱میلیون تن رسیده و در سایر حوزه‌های این بخش نیز آمارها روند نزولی نشان می‌دهد.

از لحاظ مشارکت ایران در تبادلات خارجی سنگ فرآوری شده نیز در سال ۲۰۱۵ متاسفانه باید اذعان داشت که حجم صادرات سنگ فرآوری شده ایران به خارج از کشور معادل ۱۱۴ تن بوده است در صورتی که اگر بخواهیم مقایسه ای با کشور رقیب خود یعنی ترکیه داشته باشیم جالب است بدانید کشور ترکیه در سال ۲۰۱۵ بیش از دو میلیون تن صادرات سنگ فرآوری شده داشته است که با در نظر گرفتن ضایعات ۴۵ درصد در مرحله فرآوری می‌توان گفت حدودا ۳/۷ میلیون تن از ۶/۲ پتانسیل مازاد بر صادرات کوپ موجود در کشور جهت فرآوری را صادر کرده است.

به عبارتی این کشور ۶۰درصد پتانسیل مازاد مانده در داخل کشورش را صادر کرده است. بنابراین می‌توان گفت این کشور در استراتژی بلندمدت خود بسیار موفق تر از ایران عمل کرده است. در رابطه با واردات سنگ نیز باید بگویم ایران جزو ۱۳کشور برتر واردکننده سنگ فرآوری شده است و در این بین در رتبه دهم دنیا قرار دارد.

در پنج سال آینده به ۲ میلیارد دلار صادرات می‌رسیم

محمدرضا بهرامن،‌ رئیس خانه معدن ایران درخصوص آینده بازار سنگ ایران به خبرنگار اقتصادی آنا گفت: پتانسیل صادرات صنعت ایران حاکی از فتح این بازار جهانی در آینده‌ای نه چندان دور را برای صنعتکاران کشور در بر دارد اما این مُهم نیازمند بسترسازی واقعی دولت در اقتصاد است.

وی ادامه داد: صادرات سنگ نیازمند اصلاح ساختار اقتصادی در بخش‌های صادراتی بوده تا بتوانیم ظرف مدت زمانی ۵ساله به میزان صادرات ۲ میلیارد دلاری دست بیابیم.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با اشاره به اینکه باید دولت و بخش‌خصوصی برای نوسازی معادن به تعامل برسند افزود: صنعت سنگ نیازمند بازتعریف استراتژی‌های توسعه‌ای خود بوده و باید دولت از این پس در کنار بخش‌خصوصی در یک مسیر واقعی برای دستیابی به اهداف صادراتی اقدام به استخراج تا بهره‌برداری و صادرات کنند.

عدم بازاریابی و تامین مواد اولیه، بازار سنگ تزئینی را نابود کرد

ابوالقاسم شفیعی، رئیس انجمن سنگ ایران نیز در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی آنا درباره اینکه سابقه سنگ‌های تزئینی در ایران به دوران هخامنشیان می‌رسد اما امروز توفیقی در این بازار نداریم، گفت: تجهیزات فرآوری ایتالیایی در بازارهای سنگ ایرانی وارد شده اما یک متر از سنگ هم صادر نمی‌شود.

وی رقم کل صادرات سنگ ایران را زیر ۳۰۰ میلیون دلار اعلام کرد و گفت: نمره حوزه سنگ در ایران صفر است، در شرایطی که شرکت‌های هپکو و آذرآب باید معادن کشورمان را تغذیه می‌کردند، آنها با چالش‌های فراوانی روبه‌رو هستند و در صورت نبود تولیدات سنگین، شرکت‌های معدنی ایرانی چگونه می‌خواهند به حیات خود ادامه دهند.

شفیعی تاکید کرد: سنگ وارداتی تمام بازار ایران را تهدید می‌کند و ما در صنعت سنگ رفوزه شده‌ایم؛ اگر امروز عوارض را از صنعت سنگ برداریم این صنعت به ورشکستگی کامل می‌رسد، تا کی باید این بیمار را این چنین با دریافت عوارض درمان کنیم و مردم باید هزینه سوء مدیریت ها را پرداخت کنند.

وی با اشاره به هزینه بالای تولید بیان کرد: به معنای واقعی تاکنون بازاریابی درستی نداشته‌ایم و باید به دنبال رویه و رویکرد درستی در بازارهای جهانی باشیم آمار و ارقامی که امروز در حوزه صنعت سنگ کشور مطرح می شود درست نیست.

وی در پایان خاطرنشان کرد: وضعیت بحرانی در این صنعت،‌ نیازمند یاری و حمایت دولت است زیرا با وجود قابلیت‌های بالای این صنعت در ایران،‌ شاهد واردات سنگ تزیینی و ساختمانی از کشورهایی چون چین، ایتالیا، ترکیه و هستیم که این اقدام بازار سنگ ایران را به شدت تهدید می‌کند.

احمد کریمی