بررسی کارنامه وضعیت ساخت و ساز و کیفیت زندگی شهری در چند دهه اخیر

ویژه نامه نوروز ۹۶-مهناز اسماعیلی-طراحی شهری فرایندی است که به شکل‌دهی فیزیکی بافت‌های مختلف شهری و روستایی منجر می‌شود و با رویکرد ساختارگرایی به ایجاد اماکن متعدد می‌پردازد و طراحی ساختمان‌ها، فضاها و چشم اندازها را در برمی گیرد و نهایتاً جریانی را به راه می‌اندازد که به عمران و آبادی شهری کمک می‌کند. طراحی شهری بخش بسیار مهم و حساسی از هویت شهروندان یک شهر به شمار می‌رود. بدین معنا که چگونه می‌اندیشند، چه امکاناتی در دسترس داشتند و چه متخصصانی نبوغ خود را ارائه دادند تا شهری که در آن زندگی می‌کنیم ساخته شده‌است. زمانی که این عوامل را کنار یکدیگر قرار می‌دهیم تا ترکیبی از یک شهر را ارائه نماییم، سیمای شهر گویای فرهنگ و نگرش آن جامعه می‌باشد. معیار فرهنگی، سلیقهٔ شخصی، تفکر و امکانات نهادهای اجتماعی در یک کشور تعیین کنندهٔ نمای ظاهری شهری و طراحی شهری است. طراحی شهری از یک سو باید حداقل خدمات و امکانات شهری را به طور یکسان در اختیار کلیه شهروندان قرار دهد و از سوی دیگر تنوع و امکان انتخاب جایگزین متفاوت را برای گروه‌های مختلف جامعه فراهم سازد. این امر بر کیفیت زندگی شهری نیز اثرگذار است تا جایی که در مطالعات برنامه ریزی شهری جایگاه ویژه ای دارد. کیفیت زندگی ضمن دارا بودن ابعاد عینی و وابستگی به شرایط عینی و ذهنی و در نهایت به تصورات و ادراک فرد از واقعیت های زندگی بستگی دارد. اهمیت این امر ما را واداشت تا با دو تن از صاحب نظران و کارشناسان در زمینه طراحی و معماری شهر به تبادل نظر بپردازیم. الهام امینی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و سازمان نظام مهندسی طراحی شهری را عامل کنترل و هدایت کالبد شهری معرفی می کند و مهدی سلطان محمدی، کارشناس بازار مسکن شهر را به مثابه ارگانیسم زنده ای می داند که غفلت از هر بعد آن پیامدهای متعددی را به دنبال دارد. در ادامه نظرات این دو  صاحبنظر را می خوانید:

کیفیت زندگی به عنوان شاخصی چند بعدی

یک عضو سازمان نظام مهندسی درباره کیفیت زندگی شهری می گوید: کیفیت زندگی مفهومی چندبعدی است که در زندگی جوامع امـروزی نقش و اهمیت فراوان دارد. این مفهوم در بسـیاری از رشته های علمی از جمله برنامه ریزی و طراحی شهری نفوذ یافته است. از همین رو این شـاخص را می توان در ابعاد کلان اجتماعی، اقتصادی و محیطی طبقه بنـدی کـرد. الهام امینی در این باره می افزاید: کیفیت زندگی تمام زوایـای زنـدگی انسـان­هـا در کلانشـهرها را دربرمی گیرد. بهبـود زیـرسـاخت­هـا، وضعیت آموزشی، مسکن، فضای سبز، حمل ونقل و ... شاخص هـایی از کیفیـت زنـدگی شـهری محسوب می شود. به عبارت دیگر، مسایٔل عینی همراه با تجهیزات غیرمادی زندگی شهروندان که به نحوی مطابق با ادراکات شخص درمورد سلامت، محیط زندگی، کار، خانواده و ... تعیین شده است که دارای معانی گوناگون برای افراد و گروه های مختلف است. رفاه عمومی، بهزیســتی اجتماعی، شادکامی، رضایتمندی و غیره، در برنامه ریزی شهری و همچنین احســاس خوب بودن ترکیبی از عوامل مرتبط با حس مکان یا هویت مکان از قبیل خوانایی، خاطره جمعی و حس تعلق تاریخی در طراحی شهری باشد.

اهمیت نقش دانش طراحی شهری در ساخت و ساز

وی با تاکید بر اهمیت دانش طراحی شهری تصریح می کند: امروز با روند رو به رشد ساخت و ساز در شهرها استفاده از دانش طراحی شهری در جهت هدایت و کنترل کالبدی شهرهای کشور به صورت نهادینه درآمده و تهیه و پیشنهاد الگوهای عملیاتی جامع و متکی بر مطالعات نظری و تجارب اجرایی پشتیبان، ضرورت تام یافته است. این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد ادامه می دهد: یکی از شرایطی که می تواند ما را از موقعیت تهیە طرح های پراکنده، سلیقه ای و غیرنظام­مند در حوزە طراحی شهری به سمت موقعیتی که در آن دانش و فن طراحی شهری در نظام برنامه ریزی کشورنهادینه شود، سوق دهد، تدوین شیوهای موجه برای اجرای این پروژه های ساخت و ساز است. مطالعات جهانی نشان می دهد، محیط های شهری مطلوب تنها ممکن است محصول نظام های جامع و چندسطحی از هدایت و کنترل توسعه ای باشد که بر سه پایە بنا می شود: چارچوب برنامه ریزی راهبردی، فرایندهای تصمیم سازی دموکراتیک و کیفیت گرا، فراگیر بودن (به مفهوم پوشش بر کلیە سطوح پنجگانە منطقەشهری، کل شهر، ناحیه های شهر، سایت­ها و فضاهای شهری و منظر شهری.)

غفلت از کیفیت شهری در برنامه توسعه

وی با یادآوری اینکه ما فقط به دنبال توسعه کی بوده ایم و از کیفیت شهری غفلت کرده ایم، اذعان می کند: سرزندگی به همراه خوانایی، شخصیت بصری، حسن زمان، غنای حسی، رنگ تعلق، آموزندگی، نفوذپذیری و حرکت، اختلاط کاربری و فرم، همه شمول بودن، کیفیت عرصه همگانی، آسایش اقلیمی، ایمنی و امنیت، انعطافپذیری، همسازی با طبیعت، انــرژی، کارآیی و پاکیزگی محیطــی، پدیدهای به نام کیفیت طراحی شــهری رامی آفریند. این در حالی است که ما فقط به دنبال توسعه کمی هستیم و از کیفیت‌های شهری که ضروری هستند غفلت کرده‌ایم، این کیفیت در تهران به‌قدری مورد غفلت قرار گرفته که شاخص زیست پذیری در پایتخت را تغییر داده است. امینی در ادامه می گوید: در کلانشهر تهران به موازات مخاطرات طبیعی که همگان بدان آگاهند، مخاطرات انسان ساز متعددی نیز در شهر وجود دارند. این در حالی است که ظرفیت­ها و منابع مالی ما محدود است و از طرف دیگر وقوع سوانح طبیعی و انسان ساخت محتمل و دور از انتظار نیست؛ لذا در شهرهای پر‌مخاطره‌ای مثل تهران، اولویت­بندی اقدامات پیشگیرانه بسیار حائز اهمیت است. وی راهبردهایی برای پیشگیری و کاهش خطرپذیری در شهرها ارائه می دهد و اظهار می کند: شناخت، ارزیابی و پایش مخاطرات شهر تهران، کاهش خطرپذیری و توانمندسازی محیطی (افزایش تاب آوری)، تلفیق سیاست­ها و راهبردهای پیشگیری و کاهش خطرپذیری با توسعه پایدار شهر تهران، توسعه و تقویت نهادها، مکانیزم­ها و ظرفیت­ها به منظور انعطاف­پذیر نمودن شهر تهران در برابر مخاطرات از جمله سامانه ­های هشدار سریع، الحاق نظام مند رویکردهای پیشگیری و کاهش خطرپذیری در برنامه­ ها و پروژه­ های کلان جاری و آتی ساخت و ساز شهری راهکارهایی برای پیشگیری و کاهش خطرپذیری سوانح است.

نقش سازمان نظام مهندسی در شهرسازی

این عضو سازمان نظام مهندسی با اشاره به اقدامات سازمان نظام مهندسی برای پیشگیری و کاهش خطرپذیری سوانح در شهرها توضیح می دهد: نظام مهندسی ساختمان کشور تمام تلاش خود را به کار بسته است تا اصول حوزه پیشگیری و کاهش خطرپذیری شامل حفاظت از جان مردم و افزایش ضریب ایمنی، حفاظت از زیرساخت­های حیاتی و افزایش ضریب ایمنی (استمرار فعالیت و تاب آوری)، افزایش قابلیت تحمل و تاب­آوری شهر و شهروندان، تامین ایمنی شهر و شهروندان، بهره­ مندی از فناوری نوین را در برنامه ی هدف خود قرار دهد. وی با تاکید بر اهمیت شاخص امنیت در شهرها می گوید: به دور از برنامه‌ریزی‌های آمار محور و صرفا فیزیکی، مقوله ایمنی از ابعاد گسترده‌ای برخوردار است، ما باید در زمینه توسعه به کیفیت توجه زیادی کنیم؛ بعد از کیفیت، امنیت شهرها از اهمیت بالایی برخوردار است. باید توجه کنیم که چقدر شهرها از امنیت لازم برخوردار هستند و باید در جهت افزایش این شاخص تلاش کرد.

بازیابی نقش طراحی شهری در شهرسازی

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در سال‌های اخیر، طراحی شهری در ایران در حال بازیابی نقش خود است، ادامه می دهد: توجه به این حوزه به خصوص در سطوح بالای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی می‌تواند گام مثبتی در جهت بهبود وضعیت شهرها باشد. در عین حال تلاش طراحان شهری برای نزدیک شدن به بحث‌های عملی در شهر در کنار پیگیری مباحث آکادمیک و نظری نیز می‌تواند به ارتقا کیفی پروژه‌های طراحی شهری بیانجامد. وی با یادآوری اینکه همکاری و هماهنگی میان حوزه‌های مختلف مربوط به شهر، همچنین ارتقا سطح کیفی فعالیت‌های طراحان شهری، اولین قدم در راستای بازیابی نقش طراحان شهری و اثرگذاری این رشته در عرصه شهر است، می­افزاید: ما در نظام مهندسی شهرسازی ساختمان استان تهران همواره سعی کرده ایم موضوع شرح خدمات و حدود صلاحیت مهندسان شهرساز و بحث نظارت مهندسان شهرساز بر ساخت و سازها به یکی از مباحث روز حوزه شهرسازی در نظام مهندسی ساختمان سراسر کشور باشد. اعضا جامعه مهندسی شهرسازی کشور، همگی دغدغه این را دارند که به نحوی به این حرکت بزرگ یاری رسانده و استفاده از خدمات مهندسان شهرساز به نحو احسن اجرایی شود.

اعمال سلیقه شخصی عامل انحراف ساخت وسازها

امینی نبود نظارت مهندسان شهرساز بر ساخت و سازهای شهری را دلیل اصلی انحراف شهری از ضوابط بالادست شهرسازی می داند و تصریح می کند: انحراف ساخت وسازها نتیجه تحقق اهداف و اعمال سلیقه مدیران شهری است. پیامدهای این امر، امروز در کلان شهرها بالاخص تهران به شکل تغییر در تراکم ساختمانی شهر، سرانه فضای سبز و باز، تغییر در شکل و مساحت شهر و پهنه‌های حریم و غیره دیده می شود. وی اضافه می کند: در نتیجه، در بخش شهرسازی در کشور وحدت رویه وجود ندارد و جای خالی حضور متخصصان شهرساز در مقوله‌های شهری که باید بر آن‌ها نظارت داشته باشند و یا از تخصصشان استفاده شود، کاملا محسوس است.

تراکم فروشی پیامد بی توجهی به تخصص شهرسازی

این استاد دانشگاه تراکم فروشی را پیامد بی توجهی به تخصص شهرسازی می خواند و اظهار می کند: تبعات بی توجهی به تخصص شهرسازی و جایگاه فراموش شده مهندسان شهرساز در پست‌های اجرایی توسط مسئولان ذی­ربط، شهرهایی است که با فروش تراکم اداره می‌شوند و عارضه‌های بسیاری با خود به دنبال دارند؛ اتلاف منابع و سرمایه‌های ملی، عدم رقابت‌پذیری شهرها و زمینه سازی برای تحمیل هزینه‌ها در میان مدت و آشفتگی سیمای شهری و نهایتا سلب آسایش شهروندان است. وی در پایان می گوید: این در حالی است که روح و جان پروژه‌های ساخت و سازهای شهری در قالب شهرسازی است و ایجاد رابطه منطقی میان انسان و محیط زیست هنر شهرسازان است. از همین رو می­بایست نقش مهندسان شهرساز در شهرها پر رنگ شده و به ضرورت نظارت شهرسازی بر ساخت و سازهای شهری و شرکت فعال نمایندگان شهرساز در کمیسیون ها و کارگروه های حوزه های شهرسازی در دستگاه‌های دولتی مرتبط در طرح‌های جامع و تفصیلی توجه اساسی شود.

شهر به عنوان یک ارگانیسم زنده

یک کارشناس بازار مسکن درباره وضعیت ساخت و ساز و کیفیت زندگی شهری در ایران می گوید: واقعیت این است که کارنامه مسکن ما در طول چند دهه گذشته، کارنامه بدی نبوده است. شاخص های ما گواهی می دهد که توانسته­ایم کیفیت مسکن را بهبود ببخشیم و میزان دسترسی مردم را به مسکن باکیفیت افزایش دهیم اما این بدان معنا نیست که توانسته ایم کیفیت زندگی خوبی را برای مردم در این شهرها فراهم کنیم چراکه نگاه ما نسبت به این مسئله کوتاه مدت و محدود بوده است.

بعد فیزیکی تنها بُعد کیفیت زندگی در شهرها نیست

مهدی سلطان محمدی با اشاره به بعد فیزیکی زندگی شهری، تصریح می کند: کیفیت زندگی شهری به چند عامل مهم بستگی دارد که عبارتند از کیفیت محیط فیزیکی که به میزان دسترسی مردم به مسکن، کیفیت مسکن، کیفیت ساخت، سرانه اتاق، دسترسی مردم به خدمات و زیرساخت‌های شهری، دسترسی مردم به آب، برق، گاز، مخابرات و اینترنت، میزان فضای سبز، میزان فضای تفریحی، تسهیلات ورزشی و مهم‌تر از همه این موارد کیفیت محیط زیست، هوای پاک، میزان ذرات معلق، سیستم فاضلاب و... برمی‌گردد. وی با تاکید بر اینکه زندگی شهری ابعاد مختلفی دارد و بعد فیزیکی تنها بُعد کیفیت زندگی در شهرها نیست، اظهار می کند: کیفیت محیط اجتماعی هم بُعد دیگر زندگی شهری است. میزان امنیت مردم، میزان آسیب‌های اجتماعی، جرایم، کیفیت آموزش، کیفیت بهداشت، میزان مشارکت اجتماعی مردم در زندگی شهری، کیفیت محیط اجتماعی شهری را می‌سازند. سلطان محمدی با هشدار نسبت به اینکه باید در سیاست­گذاری­ها به تمام ابعاد توجه کرد وگرنه دچار نگاه پاره ای می شویم، ادامه می دهد: برای مثال اگر بدون توجه به این پارامترها مسکن بسازیم، نمی توانیم بگوییم که خانه ساخته‌ایم. خانه و زندگی این نیست، بلکه فراتر از این تصور است. این کارشناس بازار مسکن با بیان اینکه کیفیت محیط اقتصادی بُعد دیگر زندگی است، می گوید: این محیط عام‌تر است و میزان هزینه و درآمد مردم، میزان اشتغال، نرخ بیکاری، هزینه مسکن، خط فقر، هزینه‌های رفاهی داده شده برای جبران این کمبودها، میزان حاشیه‌نشینی به عنوان یک فاکتور مهم، بُعد دیگری از زندگی است. البته می توان حاشیه‌نشینی را در بُعد کیفیت محیط اجتماعی هم جای داد.

شهر شبکه ای از ارتباطات است

وی عامل مهم دیگر را کیفیت حمل و نقل و ارتباطات عنوان می کند و می افزاید: شهر فقط ساختن تک‌تک خانه‌ها نیست، بلکه شبکه‌ای از ارتباطات است که این شبکه از یکسری جهات در شهرهای بزرگ پیشرفت داشته و کارنامه شبکه بزرگراهی ما نسبتاً خوب است، ولی متأسفانه در جهات دیگر عقب‌مانده‌ایم. سلطان محمدی ادامه می دهد: وسایل حمل و نقل ما کافی و مناسب نیست. از نظر قیمت، ارزان است اما دسترسی کمی به آنها وجود دارد. از سوی دیگر، جریان ترافیک درست مدیریت نشده و در شهری مانند تهران زندگی عذاب‌آور شده است. مردم ساعت‌ها درگیر ترافیک هستند. ما این موضوع را حوزه‌ای دیدیم و فکر کردیم اگر بزرگراه بیشتری بسازیم، مسئله حل خواهد شد. نتوانستیم مسئله را به گونه‌ای نگاه کنیم که نیاز به سفر شهری را کاهش دهیم و یا وسیله نقلیه عمومی را جایگزین وسایل نقلیه شخصی کنیم. کیفیت ارتباطات به سیستم مخابرات و اینترنت برمی‌گردد. در حال حاضر مشاهده می‌شود که اینترنت ظاهراً نباید به زندگی شهری ارتباط داشته باشد، اما تا اندازه‌ای توانسته وضعیت ترافیک شهری را بهبود ببخشد. بنابراین کیفیت محیط فیزیکی، محیط اجتماعی، محیط اقتصادی، حمل و نقل و ارتباطات چهار بُعد مهم زندگی شهری است.

چشم امید شهرها به تکنولوژی است

وی با اشاره به نقش تکنولوژی در زندگی شهری می گوید: تکنولوژی یک ابزار است که هم می‌توان از آن در جهت درست و هم اشتباه استفاده کرد. تکنولوژی می تواند در ابعاد مختلف کمک‌کننده باشد و اگر ما امیدی به آینده شهرهای ایران داشته باشیم، بیشترین امیدمان به تکنولوژی است تا بتواند این مسائل شهری را حل کند. برای مثال اینترنت نیاز به سفر شهری وکارهای اداری را کاهش داده است، با این حال هنوز به طور کامل و درست نتوانسته‌ایم این موضوع را در سیستم اداری خودمان بهره‌برداری کنیم. همچنین تسهیلاتی را در خرید ایجاد می‌کند که نیاز به سفر را کاهش خواهد داد. من قائل به این امر نیستم که تکنولوژی در جهت خلاف زندگی عمل کند اما ما نتوانستیم از تکنولوژی درست بهره‌برداری کنیم. این کارشناس بازار مسکن در توضیح تاثیر تکنولوژی بر بعد فیزیکی شهر و ساخت و ساز ساختمان های بلندمرتبه اذعان می کند: متأسفانه نگاه ما به مسئله مسکن‌سازی شهری، نگاه کوتاه‌مدت، همراه با دیدگاه‌های سیاسی حاکم بوده است. شهرداران و شوراهای شهر که مهم‌ترین مسئولیت را در این حوزه داشتند، بیشتر به دنبال ارائه کارنامه‌های قابل قبول کوتاه‌مدتی بوده‌اند. به همین دلیل تأمین درآمد هر چه بیشتر در دستور کار آنها قرار گرفته و بنابراین برنامه‌ریزی درازمدت مغفول مانده است.

زیر پا نهادن طرح تفصیلی برای منافع

وی در این باره می افزاید: پنج دهه از آخرین برنامه‌ریزی شهری ما می‌گذرد و تازه دو سال پیش طرح تفصیلی جدید تهران ارائه شد که البته نقایص زیادی داشت، اما متأسفانه شهرداری که مسئولیت این بخش را به عهده دارد، هر جا که کسب درآمدش ایجاب کرده، این طرح را زیر پا گذاشته است. این حق طبیعی شهروندان است که در معابر کم عرض ساختمان‌های بلند ایجاد نشود، نه فقط از جنبه ایمنی، بلکه تأثیر منفی که روی همسایگان از نظر مسائلی همچون سایه‌اندازی و... ایجاد می‌کند. سلطان محمدی با اشاره به اینکه اگر در کوچه‌ای که تراکم ۵ طبقه است، ساختمان ۶ طبقه ساخته شود، حتماً باید موافقت همسایگان جلب شود، ادامه می دهد: در غیر این صورت، همسایگان حق دارند با این طرح مخالفت کنند چراکه حقوق آنها به مخاطره خواهد افتاد. وی با بیان اینکه اینها مسائلی است که در سیستم برنامه‌ریزی شهری ما لحاظ نشده است، خاطرنشان می کند: البته در طرح پیش‌نویسی که به مسکن و شهرسازی در سال گذشته برای بهبود نظام کنترل کیفیت ساختمان داده شد، این موضوعات لحاظ شده بود، اما متأسفانه من شانس زیادی برای پیشبرد این طرح نمی‌بینم چراکه با منافع شهرداری‌ها و افرادی که در این مسائل ذی‌نفع هستند، تصادم پیدا می‌کند و مانع این کار خواهند شد. همه نهادها منتظر هستند از این گوشت قربانی یک سهم برای خودشان ببرند، بدون اینکه به تأثیرات درازمدت این مسائل توجه داشته باشند.

مشارکت مردم در اداره شهرها برای بهبود کیفیت زندگی شهری

این کارشناس بازار مسکن با ارائه دو راهکار برای نظارت بر بهبود کیفیت زندگی شهری، می گوید: راه‌حل این کار این است که میزان مشارکت مردم در اداره شهر افزایش پیدا کند که این امر در سطوح بالا از طریق انتخابات شورای شهرداری‌ها و انتخاب شهردار از طریق شورای شهر خواهد بود که در چند ماه آینده این انتخابات برگزار خواهد شد و امیدواریم مردم در آنجا مشارکت فعال‌تری داشته باشند و بتوانند نمایندگانی با صلاحیت و صاحب کیفیتی که تخصص‌ها و توانایی‌ها و صلاحیت‌های لازم را برای اداره شهر بزرگ و پیچیده‌ای مانند تهران داشته باشند، انتخاب کنند. در سطوح پایین نیز، باید مکانیسم‌هایی ایجاد شود که علاوه بر آن مردم در حوزه‌های محلی خودشان هم بتوانند نظرات خودشان را بیشتر اعمال کنند و دخالت داشته باشند که یک نمونه آن ممانعت از افزایش تراکم‌های خارج از طرح تفصیلی است. وی با یادآوری اینکه در این ساخت و ساز کارنامه نسبتاً قابل قبولی داریم، تصریح می کند: کیفیت‌های ساخت و ساز به طور مداوم و مستمر افزایش پیدا کرده است و در هر دهه نسبت به دهه قبل بهبود محسوسی در مسائل ساخت شهری داشته‌ایم اما این در کیفیت تک‌ساختمان‌هاست و به این معنی نیست که شهر بهتری داریم. شهر مجموعه‌ای از یک ساختمان‌ها نیست، بلکه ارگانیسم زنده است که این ساختمان‌ها باید در یک هماهنگی و ارتباط ارگانیک با هم قرار بگیرند و به طور یکپارچه بتوانند فضای زندگی خوب و مطلوبی را برای مردم به وجود بیاورند.

لزوم یکپارچه سازی شبکه شهری

سلطان محمدی با ارائه پیشنهادی برای یکپارچه سازی شبکه شهری می گوید: مهم‌ترین مسئله این است که از بالا نهادهای درگیر و دخیل در کار امر مسکن باید بتوانند با هم هماهنگ باشند که متأسفانه این هماهنگی وجود ندارد. ما وزارت مسکن و شهرسازی از یک زاویه دید دارد، سیستم شهرداری‌های یک زاویه دید دیگر. مردم از طریق شورای شهر، شهردار را انتخاب می‌کنند که به دلیل اینکه ما نتوانستیم فضای قابل اعتمادی را به وجود بیاوریم، مشارکت مردم در انتخابات شورای شهر پایین بوده است که باید افزایش یابد و اعتماد عمومی به مکانیسم شورای شهر و شهرداری هم افزایش یابد. این کارشناس بازار مسکن با تاکید بر لزوم هماهنگی در بخش مدیریت شهری و بخش دیگر در مدیریت عام‌تر که وزارت مسکن و شهرسازی دارد و نهادهای دیگری که درگیر این امر هستند، تصریح می کند: برای مثال نیروی انتظامی، راهنمایی و رانندگی، قوه قضائیه و... در زندگی شهری تأثیرگذار هستند که متأسفانه یکپارچه عمل نمی‌کنند. ما این مشکل را در فاجعه ساختمان پلاسکو مشاهده کردیم که عدم یکپارچگی مشکلات زیادی به وجود آورد. یکپارچه‌سازی ارگان‌ها در اصلاحات نهادی است که باید از بالا توجه شود و در کوتاه‌مدت افقی را برای این امر نمی‌بینم. وی راهکار مردمی بهبود کیفیت زندگی شهری را فشار اجتماعی می داند و اظهار می کند: حرکت دیگری که می‌تواند از سطح پایین اجتماع انجام شود، فشار اجتماعی است که با توجه به بالا رفتن سواد و آگاهی مردم، دسترسی مردم به شبکه‌های اجتماعی و... قدرت نرم مهمی شده است و اینکه مردم با حضور در انتخابات و انتخاب نمایندگان سالم‌تر بتوانند از طریق شورای شهر اهداف خودشان را بیشتر دنبال کنند.