کدخبر: 40606
19:59
1395/06/28
بمباران در دیرالزور، تبادل آتش در نیویورک
بمباران در دیرالزور، تبادل آتش در نیویورک
علیرضا صادق-احتمالا آخرین چیزی که توافق لرزان آتش‌بس در سوریه نیاز داشت، یک رویارویی نظامی میان نیروهای آمریکایی و نیروهای ارتش سوریه بود. اتفاقی که ساعت ۵ بعد از ظهر روز شنبه در شمال شرق سوریه افتاد. دو جنگنده F16 و دو جنگنده A10 متعلق به ارتش آمریکا که بنا بر اعلام وزارت دفاع روسیه از سمت عراق وارد خاک سوریه شده بودند، مواضع نیروهای ارتش این کشور را به سختی بمباران کردند. در نتیجه این عملیات بیش از ۶۰ نظامی سوری کشته و تعداد زیادی مجروح و برخی ماشین‌ها و ادوات نظامی نیز منهدم شد. مقامات ایالات متحده اعلام کرده‌اند که این حمله غیرعمدی بوده و نیروهای آمریکایی قصد بمباران مواضع داعش را داشته‌اند. این رخداد تبعات سنگین دیپلماتیک و سیاسی به دنبال داشته و بیم آن می‌رود که آتش‌بس لرزان به دست آمده در سوریه را تحت تاثیر قرار دهد.
به گزارش رویترز مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که به محض آن که مقامات روسی به آن‌ها اطلاع داده‌اند که ممکن است صدمه‌ای به نیروهای ارتش سوریه وارد شود، عملیات هوایی خود در این منطقه را متوقف کرده‌اند. پیتر کوک سخنگوی پنتاگون نیز در ایمیلی که برای رسانه‌ها ارسال کرده، مدعی شده است که مقامات روسی، وقتی که از عملیات هوایی آمریکا در این منطقه مطلع شدند، اطلاعاتی در مورد امکان حضور نیروهای ارتش سوریه در آن منطقه ارایه نکرده‌اند.
نیروهای استرالیایی هم در این عملیات مشارکت داشته‌اند و وزارت دفاع استرالیا به خانواده‌های کشته‌شدگان این رخداد تسلیت گفته است.
اما فارغ از چند و چون وقوع این حادثه در صحنه جنگ، روابط دیپلماتیک آمریکا و روسیه به دنبال وقوع آن دچار چالش شدید شده است و مقامات دو طرف جدال لفظی سختی را با یکدیگر آغاز کرده‌اند. حضور سفرای دو کشور در جمع خبرنگاران بعد از جلسه اضطراری شورای امنیت سازمان ملل که شنبه شب و به درخواست روسیه برای بررسی این موضوع تشکیل شد، به صحنه این جنگ لفظی مبدل شد. جایی که سامنتا پاور در حالی که ویتالی چورکین در حال سخنرانی در جلسه بود، به خبرنگاران گفت : «روسیه باید کسب این امتیازهای سبک، و نمایش را کنار بگذارد و به جای آن روی موضوع اصلی تمرکز کند، که اجرای آن چیزی است که ما با حسن نیت در مورد آن مذاکره کردیم.»
این اظهارات با واکنش بسیار تند ویتالی چورکین نماینده دائم روسیه در سازمان ملل مواجه شد. او که جلسه شورای امنیت را با ناراحتی ترک کرده بود به خبرنگاران گفت :
«بسیار مشتاقم که واکنش ایالات متحده را به این رخداد ببینم. اگر این واکنش احتمالی شبیه آن چیزی باشد که سفیر پاور امروز انجام داد، باید بگویم که با یک دردسر جدی مواجه شده‌ایم.» او در مورد این که آیا این رخداد همکاری آمریکا و روسیه در آتش‌بس سوریه را تحت الشعاع قرار خواهد داد، پاسخ داد : «این یک علامت سوال بزرگ است.»
مقامات روسی در خارج از سازمان ملل متحد هم مواضع بسیار تندی در مورد این اتفاق اتخاذ کرده و حتی آن را نشانه‌ای از حمایت آمریکا از داعش دانسته‌اند. خبرگزاری ریانوسیتی اظهارات ماریا زاخاروا سخنگوی وزیر امور خارجه روسیه را منتشر کرده است که گفته : «ما به نتیجه‌ای رسیده‌ایم که برای کل جهان هولناک است! آمریکا از داعش حمایت می‌کند!» سامنتا پاور به خبرنگاران گفت که زاخاروا باید از این سخنان خجالت بکشد. او تاکید کرده است که ایالات متحده در مورد این حمله تحقیق خواهد کرد و در صورتی که مطمئن شود که نیروهای سوری هدف قرار گرفته‌اند، ایالات متحده عمدی برای این کار نداشته است و البته از دست رفتن زندگی افراد تاسف برانگیز است.
آن چه در شرایط کنونی نگرانی ناظران و تحلیل گران مسائل سوریه را برانگیخته است، احتمال شکست آتش بس لرزانی است که چند روزی است که با توافق دو قدرت بزرگ درگیر در سوریه در این کشور حاکم شده است. آتش بس اگرچه تقریبا توسط طرفین رعایت شده است، اما حتی پیش از این حمله هم نگرانی‌های بسیاری در مورد تداوم آن وجود داشت.
علاوه بر نقض گاه وبیگاه آتش‌بس در جبهه‌های مختلف توسط طرفین، انجام نشدن امدادرسانی‌های در نظر گرفته شده برای مناطق مختلف سوریه که تحت محاصره قرار دارند، از مهم‌ترین عواملی است که بیم آن می‌رود دیر یا زود به متلاشی شدن آتش‌بس منجر شود. مهم‌ترین منطقه تحت محاصره که بر اساس توافق آتش‌بس قرار بود کمک‌های بشردوستانه به آن ارسال شود، شهر حلب است. کامیون‌های حامل غذا و دارو و سایر کمک‌های بشردوستانه روزهاست که در مرز ترکیه متوقف مانده‌اند و اجازه ورود به خاک سوریه و شهر حلب را نیافته‌اند. درگیری دو طرف بر سر جاده کاستیلو که راه اتصال حلب به مرز ترکیه است مهم‌ترین دلیل این امر است و طرفین یکدیگر را به نقض آتش‌بس در این منطقه متهم می‌کنند.
شورشیان سوری که از ابتدا با بی‌میلی به این آتش بس تن داده‌اند آن را فرصتی برای تجدید قوای ارتش و دیگر نیروهای طرفدار دولت بشار اسد می‌دانند بدون آن که اوضاع انسانی مناطق محاصره شده تحت کنترل آن‌ها بهبود یابد. در مقابل وزارت دفاع روسیه نیز شورشیان را به ۱۹۹ مورد نقض آتش‌بس متهم کرده است و اعلام کرده که به واشتنگتن اطلاع داده است تا مانع از شروع عملیات جدیدی توسط شورشیان شود. روسیه خبر از تجمع جدید شورشیان در شمال حما داده است.
قرار بوده است که در صورت موفقیت مراحل اولیه این آتش بس، آمریکا و روسیه اتاق جنگ مشترکی برای نبرد علیه داعش و گروه فتح الشام (جبهه نصرت سابق) ایجاد کنند. امری که در شرایط فعلی کاملا در مخاطره قرار گرفته است. یکی از تحلیلگران شبکه الجزیره به وبسایت این شبکه گفته است که مسکو می‌کوشد از این اتفاق برای تاکید بر اهمیت هماهنگی نظامی آمریکا و روسیه بهره گیرد. امری که اگرچه هر دو کشور از آن استقبال می‌کنند اما با توجه به واقعیت‌های میدانی هم چنان دور از ذهن به نظر می‌رسد.
آتش بس فعلی موفق‌ترین تلاش برای کاستن از دامنه خشونت‌ها در سوریه و آغاز یک روند سیاسی در این کشور تاکنون بوده است. تلاشی که اکنون در معرض خطر جدی قرار دارد. روشن نیست که در صورت شکست این آتش بس چه سرنوشتی در انتظار سوریه خواهد بود. جنگ داخلی در این کشور تاکنون صدها هزار کشته و میلیون‌ها آواره بر جای گذاشته و به یک بحران بی‌نظیر انسانی مبدل شده است.
اتفاق روز شنبه نشان داد که پیچیدگی اوضاع در صحنه میدانی سوریه چگونه به سادگی می‌تواند کل تلاش‌های دیپلماتیک را با چالش مواجه کند و یا حتی ناکام سازد. خاک سوریه در حال حاضر عرصه حضور گروه‌های مختلف و متعددی است که دیدگاه‌های مختلفی در مورد آینده این کشور دارند و از سوی کشورهای مختلف پشتیبانی می‌شوند. در این میان حضور گروه‌های تروریستی مانند داعش و جبهه النصره بر این پیچیدگی‌ها افزوده است. تعارض شدید منافع، بی‌اعتمادی شدید طرف‌های مختلف به یکدیگر در کنار چاشنی افراطی‌گری این کشور به سرزمین رویارویی‌های بسیار خونبار مبدل کرده است. رویارویی خونباری که امید می‌رفت آتش بس فعلی دسته کم در مهار دامنه آن موفق باشد.
