فاطمه دهدار- دانشجوی دکترای اقتصاد در دانشگاه مالایا
گرمایش زمین، با به همراه آوردن خشکسالی و همچنین بادهای آلوده به گرد و غبار پدیده‌ای است که اقتصاد ایران را با چالش روبرو کرده است. اما این پدیده تنها متوجه ایران نیست، گرمایش زمین علاوه بر موارد بالا، با آسیب به منابع، از بین بردن تنوع زیستی، افزایش سطح آب دریا و تشدید مهاجرت‌ها در حال ایجاد موانع و هزینه‌های اقتصادی برای اقتصاد جهان بطور کل نیز می‌باشد. گرمایش‌زمین یا گرمایش‌جهانی پدیده‌ای است که منجر به افزایش میانگین دمای سطح زمین و اقیانوس‌ها شده است. در طول صد سال گذشته کره زمین افزایش دمایی عادی و در حدود ۰٫۷۴ درجه سلسیوس را نشان داده است که موجب نگرانی دانشمندان شده است.
کنفرانس بین‌المللی اقلیمی پاریس که به "کاپ٢١" مشهور است سال گذشته در فرانسه با حضور ۱۹۶ کشور جهان برگزار شد. این کشورها در راستای رسیدن به توافقی برای جلوگیری از افزایش دمای کره زمین به بیش از ۲ درجه در صد سال آینده گرد‌هم آمدند. ایران در این کنفرانس به طور داوطلبانه متعهد شد که تا ۱۴ سال دیگر یعنی تا سال ۲۰۳۰ از میزان تولید گازهای گلخانه ای خود چهار درصد بکاهد. همچنین در صورت برداشته شدن کلیه تحریم‌ها و انتقال فناوری این رقم تا ۱۲ درصد افزایش خواهد یافت. وزیر نیروی جمهوری اسلامی ایران، حمید چیت‌چیان، گفته است که "با پیوستن آمریکا و چین به عنوان دو تولید کننده بزرگ گازهای گلخانه‌ای و تایید این تعهدنامه از سوی ۵۴ کشور دیگر، ایران نیز به اجرای آن ملزم است." آقای چیت‌چیان گفته است: "عمل نکردن به این تعهد، ایران را در معرض تحریم‌هایی به مراتب شدیدتر از بحث هسته‌ای قرار می دهد، زیرا در تحریم‌های هسته‌ای فقط با کشورهای ۱+۵ روبه‌رو بودیم اما این‌جا با کشورهای ساحلی روبه‌رویی هستیم که نیمی از جمعیت جهان را شامل می‌شوند". شرط لازم برای اجرایی شدن توافقنامه پاریس از این قرار بود که ۵۵ کشور تولیدکننده ۵۵ درصد گازهای گلخانه‌ای جهان، این تواتفق‌نامه را به صورت رسمی تصویب کنند. حال تعداد کشورها به میزان لازم رسیده است. گفتنی است گزارش سال ۲۰۱۳ سازمان بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد که چین و آمریکا به ترتیب بزرگ‌ترین کشورهای تولید کننده دی‌اکسید کربن جهان بوده‌اند. در این میان، ایران نهمین کشور جهان در تولید این گاز گلخانه ای است.
همچنین برای کاهش تولید یکی از قوی‌ترین انواع گازهای گلخانه‌ای، نمایندگان حدود ۲۰۰ کشور جهان طی روزهای ۱۰ تا ۱۴ اکتبر سال جاری میلادی، در نشستی بین‌المللی در کیگالی پایتخت روآندا پس از مذکراتی به توافق رسیدند. موضوع این توافق کاهش یکی از مهمترین گازهای گلخانه ای یعنی هیدروفلوروکربن است. از این گاز در سیستمهای خنک کننده ای هم‌چون یخچال، فریزر و کولر گازی و همچنین در اسپری‌های خوشبو کننده و حالت دهنده مو استفاده میشود. در دهه ۱۹۸۰ گازهای هیدروفلوروکربن به عنوان جای‌گزینی برای گازهای سی.اف.سی. که موجب تخریب لایه ازن می‌شدند، معرفی شدند، اما هم اکنون این گازها به عنوان تهدیدکنندگان آب و هوا و اقلیم شناخته می‌شوند. گاردین درباره این توافق نوشت: مواجهه جهانی برای محدود کردن استفاده از هیدروفلوروکربن‌ها در جریان تغییرات اقلیم «یک قدم روبه جلو و اساسی» است. اثرات گلخانه‌ای هیدروفلوروکربن‌ها به مراتب شدیدتر از دی‌اکسیدکربن است و سالانه ۱۰ تا ۱۵ درصد به میزان مصرف آنها افزوده میشود. طبق توافق کیگالی، کشورهای صنعتی اروپای غربی و آمریکای شمالی باید از سال ۲۰۱۹ به تدریج استفاده از این گازها را کاهش دهند. گروه دوم شامل صد کشور در حال توسعه از جمله چین است که باید از سال ۲۰۲۴ کاهش مصرف این گازها را آغاز کنند. ایران، عراق، هند، پاکستان و کشورهای حوزه خلیج فارس در گروه سوم قرار دارند که این برنامه را باید از دوازده سال دیگر آغاز کنند. گروه‌های زیست‌محیطی امیدوارند این توافق بتواند از گرم‌تر شدن زمین تا نیم درجه سلسیوس تا پایان قرن جلوگیری کند.
هم اکنون مذاکرات تغییرات اقلیمی کاپ ۲۲ در مراکش، با هدف نهایی کردن جزییات باقیمانده از توافق سال گذشته در جریان است. همچنین در این مذاکرات وعده های مشارکت مالی کشورهای ثروتمند بررسی خواهد شد. سال گذشته کشورهای ثروتمند در پاریس وعده دادند که حدود ۱۰۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۰ به کشورهای در حال توسعه در راستای مبارزه با تغییرات اقلیمی کمک خواهند کرد. اکنون اما با پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا سرنوشت توافقنامه پاریس نامعلوم است. او پیش از این گفته که توافقنامه پاریس را لغو و کلیه کمک‌های مالی این کشور به برنامه‌های اقلیمی سازمان ملل را قطع خواهد کرد. با توجه به اینکه آمریکا از بزرگ‌ترین تولید کنندگان دی اکسید کربن جهان است، خروج این کشور از این توافقنامه و قطع کمک‌های مالی به آن آسیب بزرگی به این موافقتنامه خواهد بود.
