در همایش ردپای آب و آب مجازی مطرح شد
گروه تولید-نشست تخصصی ردپای آب و آب مجازی به همت مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد. کارشناسان این حوزه معتقدند بحران آب یک مسئله جهانی است و امنیت غذایی تمام نقاط دنیا را تهدید می‌کند.
این نشست با حضور معاون زراعت جهاد کشاورزی، استاد توسعه پایدار دانشگاه توئنتو هلند و عضو هیئت‌علمی دانشگاه زابل در اتاق ایران برگزار شد.
این گردهمایی که با پیام غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران افتتاح شد، به سه موضوع آب مجازی و امنیت غذایی در ایران، روش‌های کاهش ردپای آب انسانی از طریق تولید، مصرف و روش‌های تجارت هوشمند و اطلاع‌رسانی از سیاست‌های ملی امنیت غذایی و آب از طریق ارزیابی آب مجازی اختصاص داشت.
معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی در این همایش بر تعیین استراتژی آب مجازی در کشور تاکید کرد و گفت: این موضوع دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است و نیاز به بررسی و تعاملات وسیع همه دستگاه های مسئول دارد.
عباس کشاورز اظهار کرد: ما باید با توجه به کیفیت و کمیت آب به سیاست آب مجازی ورود پیدا کنیم.
وی با بیان این که پسته و خرما دو محصول عمده صادراتی ایران است، تصریح کرد: آبی که برای تولید پسته و خرما مصرف می شود از نوع بی کیفیت است و نمی تواند جایگزین آب مورد نیاز محصولاتی مانند گندم، جو و ذرت شود.
وی با اذعان به این که میزان واردات آب مجازی در کشور ناشی از حجم واردات کالاهای کشاورزی است، گفت: ما حدود ۵ تا ۶ میلیارد مترمکعب صادرات و ۳۰ تا ۳۵ میلیارد متر مکعب در سال واردات آب مجازی از طریق صادرات کالاهای کشاورزی داریم.
کشاورز، وضعیت تامین امنیت غذایی را با توجه به دو شاخص کالری و پروتیین در کشور قابل قبول دانست و گفت: اگر در کشور و در بخش کشاورزی بتوانیم ۸۰ تا ۸۵ درصد کالری را تولید کنیم عدد خوبی است.
معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی در همین حال اظهار کرد: ما در تولید برخی محصولات آب بر مانند برنج و ذرت با توجه به کمبود تکنولوژی و منابع آبی نباید اصرار به خوداتکایی داشته باشیم.
**آب، پرریسک‌ترین مسئله در تجارت جهانی
آرین هوکسترا استاد آب، محیط زیست، اقتصاد و توسعه پایدار دانشگاه توئنتو هلند از آب به عنوان پرریسک‌ترین مسئله در تجارت جهانی یاد کرد و گفت: بخش‌های تحقیقاتی و مطالعاتی زیادی در حال بررسی در مورد بحران آب و راه‌های مقابله با آن هستند. باید برای مدیریت بهینه‌تر و عادلانه‌تر آن برنامه ریزی جدیدی ارائه شود.
وی با نگاه به مطالعاتی که درمورد کشور ایران انجام شده است، گفت: در ایران یک درصد آب مصرفی به صنعت و ۵ درصد از آن به مصرف شهری و حدود ۹۴ درصد باقی مانده به حوزه کشاورزی و تولید غذا اختصاص دارد. البته این نسبت با تفاوت ناچیزی در سایر کشورها نیز صادق است. در واقع در همه دنیا تولید غذا بیشترین سهم مصرف آب را دارد.
استاد آب، محیط زیست، اقتصاد و توسعه پایدار دانشگاه توئنتو هلند تأکید کرد: ایران در طول سال بیش از آب در دسترس خود، مصرف می‌کند. برای همین ضرورت دارد که با استفاده از تکنولوژی‌های جدید کاری کنیم که میزان مصرف آب کشاورزی ایران کاهش پیدا کند. این کار شدنی است و البته با خبر هستم که تعداد قابل‌توجهی از کشاورزان ایرانی در حال استفاده از این شیوه‌ها و متدهای جهانی هستند.
وی ادامه داد: راهکار دیگر آن است که در تولید محصولات به اقلیم و شرایط آب و هوایی منطقه نیز توجه شود و از طرفی بدانیم که آیا صادرات محصول مورد نظر توجیه دارد یانه؟
**ضعف مدیریتی و افزایش فشارهای ناشی از کمبود آب
فاطمه کاراندیش، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زابل معتقد است شاید ایران در منطقه گرم و خشک واقع شده باشد اما ضعف مدیریتی فشارهای ناشی از کمبود آب را افزایش داده است.
وی با توجه به نتایج حاصل از مطالعات انجام شده از یک نوع بی‌توجهی در سطح کشور به مکان‌یابی برای کشت محصولات مختلف اشاره کرد و گفت: طی تحقیقات صورت گرفته، متوجه شدیم در حدود ۸۷ درصد منابع آبی مناطق خشک کشور برای تولید غذای سایر مناطق که از نظر منابع آبی وضعیت بهتری دارند، مصرف می‌شود.
کاراندیش ادامه داد: از طرفی طی این سال‌ها به دلیل افزایش صادرات خشکبار که اغلب در مناطق خشک ایران کشت می‌شوند و درعین‌حال به آب زیادی هم نیاز دارند، در واقع در حال صادرات آب از مناطق بی‌آب کشور هستیم. این سیاست‌ها نیاز به اصلاح دارد.
در این نشست همچنین پیام غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران به همایش رد پای آب و آب مجازی از سوی محمد شریعتمدار رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران قرائت شد.
در این پیام آمده است: آب مجازی و تجارت آن از مباحث نو و جدیدی است که در دنیا مطرح شده است. مطالعات انجام شده، نشان می‌دهد که استفاده بجا و حساب‌شده از این مفهوم، می‌تواند در دوران احیا و ترمیم منابع آب خسارت‌دیده کشور چاره‌ساز باشد. ورود و تحقق این خواسته مستلزم شناخت ابعاد گوناگون این نظریه است که لازم است بررسی‌های متنوع و دقیق‌تر به‌منظور ارائه راهکارهای کارآمد و مؤثر انجام گیرد. لذا با توجه به کمبود تجربه و مطالعه کافی در این خصوص در داخل کشور، ضرورت بررسی جنبه‌های مختلف تجارت آب مجازی، طی نشست‌های مختلف تخصصی و با حضور متخصصان بین‌المللی و بخش‌های مختلف داخلی کشور اعم از بخش‌های خصوص و دولتی احساس می‌شود.
