خبرگزاری ایکنا نوشت: پیشهمایش دوازدهمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران با عنوان «اقتصاد و سیاست ایران در پیچ تحریمها» با حضور محمد مهدی جوانمرد قصاب، رایزن بازرگانی سابق ایران در افغانستان، ساسان شاهویسی، عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه تهران و رئیس مؤسسه پژوهشی اندیشه و تدبیر انقلاب اسلامی، سعید اسلامیبیدگلی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، مسعود موسویشفایی، عضو هیئت علمی گروه روابط بینالملل دانشگاه تربیت مدرس، طهمورث غلامی و مجید شریفی، پژوهشگران روابط بینالملل، در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. ساسان شاهویسی، هیئتعلمی گروه اقتصاد دانشگاه تهران در ابتدای این نشست اظهار کرد: سیاستزدگی یا رویکرد سیاسی نسبت به پدیدههای محیطی، کار ما را سخت میکند؛ چراکه باید حتما فهم درستی از سیاست داشته باشیم تا بتوانیم چنین کاری انجام دهیم اما متأسفانه تاکنون ارتباطی بین علم سیاست و پدیدههای اطراف ایجاد نکردهایم و مبتنی بر آن، قابلیت تحریم را به عنوان یک عامل تهاجمی و تهدید کننده با هدف بیثبات کردن سیستم هدف بررسی نکردهایم. وی ادامه داد: تحریم فینفسه، دستکاری در اقتصاد کشور حریف برای اهداف سیاسی است و خواسته یا ناخواسته، امروزه تحریم، یک ابزار در حوزه تسلیحات بینالمللی است؛ صرفنظر از اینکه برخی به عنوان یک ابزار اقتصادی به آن نگاه میکنند اما میتوان چنین نگاهی هم به آن داشت. شاهویسی اظهار کرد: تغییر و تحولات بعد از سال ۱۹۹۰ انگارههای جدیدی را در عرصه روابط بینالملل ایجاد کرده است. ما امروزه در حوزه اقتصاد سیاسی با کمبود دانش مواجه هستیم و لازم است چنین رشتهای را تأسیس کنیم؛ چراکه متأسفانه نگاه متزلزلی به این سازههای دانشی در عرصه روابط بینالملل همانند تحریم داریم و تا بلایی سرمان نیاید به یادمان نمیافتد که توجه به این مسئله چقدر مهم است. عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: در حوزه توجه به روابط بینالملل هم دارای نگاه معیوبی هستیم و به سهم خود در کیک تجارت بینالملل توجه نمیکنیم. امروزه تحریم قابلیت دیگری همانند دستکاری کردن در کارکردهای اقتصادی کشور مقابل دارد اما اگر در ساختار سیاسی و اقتصادی کشورمان به گونه نادرستی برخورد کنیم، این دیگر تحریم نیست بلکه خود تحریمی است. شاهویسی اظهار کرد: اگر مدیریت داخل دچار ناهماهنگی شود، دیگر قرار نیست تحریم کاری کند بلکه عملیات روانی تحریم، آثار خود را در پی میگذارد. این وضعیت را در دور قبلی تحریمها هم شاهد بودیم و دچار مشکل شدیم؛ چراکه آمادگی آن را نداشته و کارایی و عمق تحریم را اندازهگیری نکردیم، بنابراین در سیاستورزی شاهد اتفاقات خوشایندی نبودیم.
رئیس مؤسسه پژوهشی اندیشه و تدبیر انقلاب اسلامی در پایان سخنان خود گفت: تحریمها دارای تأثیر است و نمیتوانیم منکر آثار آن باشیم اما اتفاق مهمتر از تحریم این است که دنیا عادت کند کشوری مثل ایران را تحریم کند. امروز نوبت آمریکاست که با ما دعوا دارد اما اگر دنیا به تحریم ایران عادت کند، هزینههای بزرگتری در اقتصاد سیاسی بینالملل بر ما تحمیل خواهد شد. محمدمهدی جوانمردقصاب، رایزن بازرگانی سابق ایران در افغانستان، در ادامه این نشست اظهار کرد: ابتدا باید گفت مطالبی که در اینجا مطرح میشود خارج از جناحبندیهای سیاسی و صرفاً مباحث علمی است. تحریمها، منابع ما را هدف قرار داده و اکنون وارد جنگ اقتصادی شدهایم؛ تحریمها در اول انقلاب، بیشتر نظامی بود، بعد وارد فاز فرهنگی شد و اکنون جنبه اقتصادی آن تشدید شده است. وی ادامه داد: در دوران جنگ تحمیلی انسجام بیشتری داشتیم و به همین دلیل در عرصه نظامی با موفقیت بیشتری عمل کردیم. حتی امروزه در این شرایط که همه با ما دشمن هستند از سوی برخی از دشمنان هم پیغام میآید که ما در عرصه تجاری در کنار شما هستیم، چراکه نمیتوانند روابط تجاری خود را با ما قطع کنند. جوانمردقصاب اظهار کرد: در شرایط کنونی، سیستم سیاسی کشور مشغول انجام وظایف خود است و گروههای مختلفی در عرصه اقتصادی و تجارت خارجی مشغول فعالیتهای دیگری هستند. این دو باید با اتحاد در کنار هم باشند اما اکنون اینگونه نیست. یکی از مشکلات کنونی ما در تیم سیاسی و اقتصادی این است که همه افراد، همه چیز را پشت تریبونها میگویند و این در حالی است که نباید نقاط ضعف و قوت خود را به دشمنان بگوئیم. رایزن بازرگانی سابق ایران در افغانستان یادآور شد: به عنوان مثال وقتی قراردادی تجاری بسته میشود لزومی ندارد حتما آن را رسانهای کنیم، چراکه بعضا صدای طرف امضاکننده هم در میآید که چرا چنین موضوعی را رسانهای کردهاید. از سوی دیگر اکنون در آمریکا تیمی مسئول تحریمهای ایران شده اما آیا الان که در حال جنگ اقتصادی هستیم، ما هم تیمی برای مقابله با تحریمهای تشکیل دادهایم؟ وی گفت: ما همانگونه که در عرصه سیاست دارای اسراتژی مشخصی نیستیم در عرصه تجارت هم دارای همین مشکل عدم برنامه هستیم. به عنوان مثال ماشین هیوندای زیادی از کشور کره جنوبی که روابط تجاری بسیار نزدیکی با آمریکا دارد وارد کردهایم اما اکنون که تحریمها شروع شده توان تأمین قطعات آن را نداریم و این در حالی است که چنین چیزی قابلیت پیشبینی داشت. جوانمرد قصاب در پایان سخنان خود تأکید کرد: در کشور افغانستان، محصولات ایرانی از جمله مواد غذایی، سیمان و ... نسبت به کالای سایر کشورها اولویت دارد اما امروز گفته میشود اگر قرار است افغانها از ما خرید کنند باید حتما دلار بیاورند. این هم از آن اقدامات جزیرهای در تجارت خارجی ماست که تبعات خوبی در پی ندارد. در ادامه این نشست، سعید اسلامیبیدگلی، عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و دبیرکل کانون نهادهای سرمایهگذاری ایران، درباره مسئله تحریمها و فشارهای اقتصادی گفت: بنده میخواهم به صورت مستقیم درباره چالشهای اقتصادی ایران صحبت کنم که شرح آن نشان میدهد بخش اندکی از آن مربوط به تحریم است و ما با چالشهای دیگری همانند محیط زیست، مشکلات اجتماعی، سیاسی و ... مواجه هستیم. وی ادامه داد: اگر آقای ترامپ از فردا صبح مشکلات خود با ایران را کنار بگذارد و حتی شیعه هم شود، هیچکدام از مشکلات اقتصادی ایران برطرف نخواهد شد و ما در صورت ادامه این بازی، همین وضعیت را ادامه خواهیم داد؛ چراکه ما دارای چالشهای چهل ساله هستیم.
بیدگلی درباره همافزایی چالشهای اقتصادی در کشور گفت: در این حوزه در مطبوعات و در میان مردم هم سخنان زیادی گفته میشود اما مشکل کنونی ما در این زمینه، همزمانی چالشهاست که منجر به سختی مشکلات شده است. چالش زیست محیطی و آب، چالش صندوقهای بازنشستگی، بحران بیکاری، چالش بانکی، چالش دائمی ارزی و علاقه حاکمیت به سیاستهای پوپولیستی، ربطی به تحریمهای اقتصادی ندارند. عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: مسئله جهش ارزی از آن دسته مسائلی است که در تمام دولتهای پس از انقلاب با آن مواجه بودهایم. چالش کسری بودجه نیز در تمام دولتها وجود داشته است. همچنین با چالش یارانههای سیاه و توزیع رانت در اقتصاد ایران مواجه هستیم و طبیعتا سیاستمداری که میخواهد رأی بیاورد ناچار به توزیع این رانتهاست و در نتیجه تأثیر مناسبی بر اقتصاد ایران نمیگذارد. سعید اسلامیبیدگلی با اشاره به فساد اقتصادی در کشور گفت: این ابر سیاهی است که بر اقتصاد کشور افتاده است. ایران در گزارش جدید سازمان بینالمللی شفافیت، از بین ۱۸۰ کشور مورد بررسی رتبه ۱۳۰ را داراست و این کار ما را پیچیده میکند؛ فساد، حلقهای است که تعدادی برنده و بازنده در آن وجود دارد و برای ما مشکلات بسیاری ایجاد کرده است. دبیرکل کانون نهادهای سرمایهگذاری ایران در پایان سخنان خود اظهار کرد: اینها از جمله مسائلی هستند که تحریم بر آنها تأثیراتی خواهد گذاشت اما انداختن تقصیر به گردن سایر کشورها فقط فرار رو به جلو است. تحریم فقط شفافیت را کاهش میدهد اما کسری بودجه، مشکلات ارزی، فساد، چالشهای سرمایه اجتماعی، چالش یارانه و ... مسائلی داخلی هستند که سیاستمداران عاقل باید برای آن چارهاندیشی کنند وگرنه باید به همان سیاستهای پوپولیستی ادامه دهند. مجید شریفی، پژوهشگر روابط بینالملل، در ادامه در سخنرانی خود با موضوع «پویاییهای محیط پیرامونی؛ ضرورت بازاندیشی در رهیافتهای سیاست خارجی ایران» ضمن تبریک روز دانشجو تصریح کرد: ایران به نقطه تمرکز سیاست خارجی آمریکا به عنوان هژمون نظام بینالملل تبدیل شده است و باید دلایل آن را مورد بررسی قرار داد؛ چراکه موجودیت ایران را هم هدف قرار دادهاند. وی ادامه داد: برتولت برشت میگوید: آنگه میخندد هنوز صدای فاجعه را نشنیده است. سر درآوردن ترامپ در نظام بینالملل، یک بیماری نیست بلکه نشانه بیماری است و این بیماریها هر روز در نظام بینالملل در حال افزایش است. در اسپانیا هم احزاب دست راستی سر کار آمدند. در آلمان هم جریان ملیگرایی در حال قدرت گرفتن است که همه اینها مسائل مهمی است اما ایران تبدیل به کانون سیاست خارجی آمریکا شده است. شریفی اظهار کرد: از محور شرارتی که بوش سخن میگفت فقط جمهوری اسلامی ایران باقی مانده و حتی کره شمالی هم در حال رفع مشکلات خود با آمریکاست. وقتی برجام را امضا کردیم، در ۹ نظرسنجی در آمریکا، ۸ نظرسنجی، برجام را رد کردند و معتقد بودند این قرارداد نمیتواند ایران را کنترل کند بنابراین ترامپ در خلأ صحبت نمیکند و در چنین گفتمانی سر برآورد و با برجام مخالفت کرد و شاید دو صفحه از برجام را هم نخوانده بود. این پژوهشگر روابط بینالملل یادآور شد: ریگان به جنگ سرد پایان داد و ترامپ، خودش را با وی مقایسه میکند و نقطه نبرد خود را بر ایران گذاشته است و معتقد است باید بحران ایران را برطرف کند. در این راستا تمام یاران عاقلتر خود همانند تیلرسون را کنار گذاشته و تندروترین افراد را سر کار آورده است. اینها واقعیتهایی است که در آمریکا در مورد ایران ترسیم شده است؛ بنابراین باید اصول و رهیافتهای سیاست خارجی خود را به شکل درست و اصولی تنظیم کنیم. طهمورث غلامی، پژوهشگر روابط بینالملل در ادامه این نشست در سخنرانی خود با عنوان «عبور از تحریم در پرتو سیاست خارجی مطلوب» اظهار کرد: ما در شرایط حساسی و در واقع در حساسترین شرایط ممکن قرار داریم. بنده در ابتدا در بخش سیاست خارجی و فشارهای بیرونی صحبت میکنم. در اینجا این سؤال پیش میآید که سیاست خارجی در شکلگیری فشارها علیه جمهوری اسلامی چه نقشی داشته است. ما از ابتدای انقلاب با فشار مواجه بودهایم و الان فشارهای جدیدی شکل گرفته که در حال افزایش است و میتواند به بحرانهای مختلفی منجر شود.
وی ادامه داد: سیاست خارجی باید امنیت و منفعت ما را تأمین کند و وقتی در این حوزه دارای وضعیت مناسبی نیستیم، این مسئله نشان میدهد سیاست خارجی ما دارای مشکل بوده است. در زمان جنگ هشت ساله با عراق، همه دولتها بر علیه ما بودند اما سیاست خارجی فعالی نداشتیم و صدام حسین به راحتی هم از اروپا، هم شوروی و هم آمریکا اسلحه تأمین میکرد اما ایران توان تأمین اسلحه نداشت و ما در جنگ تنها ماندیم و این به خاطر مشکل سیاست خارجی ما بود؛ این در حالی است که در ایام انتخابات از آن به عنوان یک نقطه قوت استفاده میکنند. غلامی افزود: مورد دیگر در تحریمهای بینالمللی است که در نهایت پرونده ما به شورای امنیت ارجاع و قطعنامههایی علیه ما تصویب و تحریمها وضع شد. این هم نشان دهنده سیاست خارجی ضعیف و ناکارآمد است. حتی کشورهای اسلامی و عربی و چین و روسیه هم با این تحریمها همراهی کردند و این نشان میدهد سیاست شرقگرایی شکست خورد. این پژوهشگر روابط بینالملل تأکید کرد: سیاست خارجی ما، نه تنها مشکلات داخلی ما را برطرف نمیکند بلکه آن را تشدید هم میکند. بحث دیگر بنده در حوزه محیط عملیاتی است. در سیاست خارجی باید خود را با تغییرات محیطی تطبیق دهیم. مثلا شوروی فروپاشید و همه کشورها، خود را با آن تطبیق دادند اما ما نتوانستیم خود را با آن تطبیق دهیم. وی اظهار کرد: نباید هزینههای بیمورد برای خودمان درست کنیم. فعالترین سیاست خارجی ما در زمان ریاستجمهوری حسن روحانی بود و ما برجام را امضا کردیم اما چه دستاوردهایی در پی داشت. سیاست خارجی ما، روندمحور نیست بلکه بحرانمحور است. ما فشار را به آستانه غیرتحمل میرسانیم و آنگاه سر و کله سیاست خارجی پیدا میشود که همان هم کارآمدی لازم را ندارد؛ چراکه کار سیاست خارجی این است که ما وارد بحران نشویم، نه اینکه بحران ایجاد شود سپس سیاست خارجی را وارد میدان کنیم. غلامی در پایان سخنان خود گفت: ما نیازمند واردات سرمایه و تکنولوژی هستیم و از سوی دیگر برای فروش تولیدات خود نیازمند روابط خارجی خوب هستیم. امروز باید در سیاست خودمان تجدیدنظر کنیم و از سوی دیگر نیازمند هستیم که با کشورهای خاورمیانه، پیمان وستفالیاگونهای را امضا و تفاوتهای دینی و مذهبی را در آن لحاظ کنیم. در پایان این نشست، پرسش و پاسخ بین حضار و سخنرانان برگزار شد.
-
دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
-
افزودن دیدگاه