پرونده حقوق‌های رانتی و یک روزنامه "از دَم رانت"
ناصر ذاکری-بی‌تردید پرونده حقوق‌های گزاف، یک پرونده مهم ملی است و باید خطای بزرگی که اتفاق افتاده، تا به آخر پیگیری شده و حقوق به غارت‌رفته مردم بازگردانده‌شود. اما این پیگیری و استیفای حقوق باید به‌گونه‌ای انجام گیرد که موجبات شکلی دیگر از حیف و میل را فراهم نیاورد، و وسیله‌ای برای سوء استفاده سیاسی و جناحی نشود. توپخانه رسانه‌ای مخالفان دولت یازدهم در سایه منابع مالی فراوانی که در اختیار دارند، با فعالیت شبانه‌روزی خود چنان وانمود می‌کنند که گویی این خطا فقط توسط دولت اتفاق افتاده، و مقصری جز دولت یازدهم لایق عتاب و خطاب نیست. درحالی‌که با مختصری کنکاش بر همگان معلوم شده‌است که ریشه خطا در بی‌انضباطی مالی مسؤولان سابق است، و مسؤولان فعلی بابت "سه‌درصد" سهم خود در این خطا از مردم پوزش خواسته، و قول بازنگری و جبران و اصلاح امور دادند.(۱) از سوی دیگر، خطای فاحشی که اتفاق افتاده، منحصر در پرونده حقوق‌های گزاف نیست. باید تمام رانت‌ها و ویژه‌خواری‌ها از بزرگ به کوچک رسیدگی شود و هرگونه امتیازات آن‌چنانی که برای "نورچشمی‌ها" فراهم بوده، شناسایی و سلب شود.(۲) در چنین فضایی، اگر گروهی از شهروندان مظلوم و معترض به ویژه‌خواری به حق درباب پرونده حقوق‌های گزاف برآشفته شوند، باید به این عزیزان تذکر داد که: "آسیاب به نوبت! در شرایطی که پرونده‌های حیف و میل‌های بسیار بزرگ مطرح است، نباید با مشغول کردن ذهن مسؤولان امر به پرونده‌های کوچکتر، ناخواسته اجازه بدهیم راه فراری برای گردن‌کلفتان که یک پرونده ویژه‌خواریشان صدها برابر کل حقوق‌های گزاف مورد اعتراض است، گشوده‌شود. باید به این عزیزان دلسوز و مالباخته که درسایه تحمیل سختی‌های معیشتی بدانان، امکان "برداشت" حقوق گزاف برای برخی فرصت‌طلبان فراهم شده‌است، گفت حق و حقوق شما تا آخرین دینار از چنگال فرصت‌طلبان بازپس‌ستانده خواهدشد. اما این امر مهم جز در سایه همراهی و بردباری شمایان تحقق نمی‌یابد. اما اگر گروهی ویژه‌خوار و برخوردار از همه‌گونه امتیاز رانتی خود را به دروغ و دغل در صف مردمان حق‌جو و طالب عدالت جا زده، و با رندی تمام شعار "آی دزد، آی دزد" را جار بزنند، چه باید کرد؟ روزنامه‌ای را درنظر بگیرید که بااستفاده از رانت ارتباطی خود، در یک ساختمان موقوفه مستقر می‌شود و حتی از پرداخت اجاره بهای نازل و یارانه‌ای آن مکان خودداری می‌کند، و در این مسیر غلط تابدان حد پیش می‌رود که گویی از زیر سؤال بردن آبروی هزارساله امانتداران موقوفات هم ابایی ندارد. از دید او مهم نیست که مردم به این امانتداران سخت‌کوش و بی‌توقع بی‌اعتماد شوند و سنت دیرین و مقدس وقف از رونق بیفتد، فقط این مهم است که او بتواند برنامه سیاسی خود را با کمترین هزینه شخصی پیاده کند و پیش ببرد.(۳) اما رانت این روزنامه فقط بهره‌مندی از ساختمان با اجاره ناچیز در شرایطی که سایر رسانه‌ها به سختی از پس تأمین اجاره مکان خود برمی‌آیند، نیست. این روزنامه می‌تواند بدون پرداخت هزینه، از خدمات چاپ و نشر و تهیه کاغذ و ... برخوردار شود و با قلدری صورتحساب ارسالی از طرف مؤسسه طلبکار را "نکول" کند!(۴) علاوه براین، چنین روزنامه‌ای می‌تواند از امتیاز چاپ آگهی‌های فراوان دولتی و یارانه فراوان که مسؤولان وقت با گشاده‌دستی در اختیارش می‌نهادند، بهره برده‌باشد. چه اشکالی دارد؟ آیا نباید از روزنامه‌های همسو که برای "هدایت" مردم تلاش می‌کنند، حمایت کرد؟!! از بیان سایر رانت‌های پیدا و پنهان فغلاً صرف‌نظر می‌کنیم تا بقیه رسانه‌های کشورمان دچار سرخوردگی و احساس خودغریبه‌پنداری نشوند! حال فکرش را بکنید. چنین روزنامه‌ای با این همه برخورداری از امتیازات ویژه که باید آن را "روزنامه از دَم رانت" (۵) خطاب کنیم، سردمدار خودخوانده مبارزه با رانت و ویژه‌خواری و "افشا"ی پرونده حقوق‌های گزاف افراد "خاص" بشود! می‌گویند گناهکاری را نزد حضرت عیسی(س) آوردند و از او خواستند تا مطابق شریعت حضرت موسی (س) درباب مجازات او حکم فرماید. پیامبر بزرگ خدا که اشتیاق آنان را در سنگ زدن بر پیکر فرد گناهکار می‌دید، امر کرد گناهکار را سنگ بزنید، اما ... اما سنگ اول را کسی بزند که خود بار گناهی بر دوش ندارد، و مجازاتی بدهکار نیست! با این سخنان، مشتاقان مجازات آن گنهکار دربند با خجالت سر به زیر افکنده و پراکنده شدند!(۶) به‌راستی یک روزنامه "از دَم رانت" چگونه به خود اجازه می‌دهد که دوشادوش مردمان عدالت‌خواه و جلوتر از آن‌ها گام بردارد و با فریادی غضب‍‌آلود طالب برخورد جدی با "فرصت‌طلبان رانت‌خوار" بشود؟! آیا این بدان معنی نیست که می‌خواهند از رانت جدیدی با عنوان "رانت مبارزه با رانت‌خواری" برخوردار شوند؟!! ----------------------------- ۱ - چندروز پیش وزیر امور اقتصادی و دارایی در همایش بورس، بانک و بیمه اظهار کرد: من به‌عنوان عضوی از دولت در زمینه فیش‌های حقوقی که منجر به رنجش مردم شده‌است، عذرخواهی می‌کنم. (ایسنا ۲۰ تیر ۹۵) ۲ - در یادداشت‌های قبلی گفتنی‌ها را درباب ابعاد متنوع پرونده ویژه‌خواری گفته‌ام. ۳ - مراجعه کنید به: اوقاف:وطن امروز سال‌ها اجاره نداده‌است (ایرنا، ۶ مرداد ۹۵) ۴ - مراجعه کنید به: روزنامه وطن امروز، بدهکار بزرگ به روزنامه ایران (ایرنا، ۵ مرداد ۹۵) ۵ - اصطلاح "از دَم رانت" را به تقلید از اصطلاح از دَم قسط مطرح کرده‌ام. معمولاً کسی که کالایی را قسطی خریداری می‌کند، بخشی از قیمت را نقدی پرداخته و بقیه را در اقساط مثلاً ماهانه می‌پردازد. اما اگر فروشنده امتیاز خاصی برای خریدار درنظر بگیرد، تا انگیزه کافی برای خرید ایجاد کند، ممکن است تمام قیمت کالا را قسط‌بندی کند و به‌اصطلاح کالا را به صورت "از دَم قسط" به خریدار تحویل بدهد. بر همین منوال، اگر فردی با سرمایه شخصی روزنامه راه بیندازد و از حمایت برخی نهادها بهره‌مند شود، چندان مایه شگفتی نخواهدبود. اما اگر این روزنامه بدون امکانات شخصی اولیه و با استفاده تمام و کمال از رانت و ویژه‌خواری شروع به کار کند، می‌توان این شیوه رانت‌خواری را "از دَم رانت" نامید! ۶ - انجیل یوحنا، فصل هشتم.
