نقش معدن در اقتصاد بدون نفت

مریم احمدی - دبیر کانون زنان معدن کار خانه معدن ایران

آیا تاکنون این سوال به ذهنتان خطور کرده است که در صورت فروش نرفتن نفت، اقتصاد کشور به چه سمتی خواهد رفت؟
چرا تاکنون بودجه کشور بر پایه صادرات نفت بسته شده و چرا اقتصاد کشور ما همواره مبتکی بر این طلای سیاه بوده و هست؟
اینها پاره ای از سوالاتی است که در این روزها با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی و بستن بودجه 94 بر مبنای فروش نفت 72 دلار بحث داغ اکثر محافل اقتصادی شده است.
حال با بررسی برخی از آمار و ارقام ذخایر معدنی کشورمان به اهمیت آن در اقتصاد کشور بیشتر پی خواهیم برد.
این مسئله قابل تامل است که با وجود اینکه ایران یکی از 10 کشور مطرح معدنی دنیا است و از نظر حجم ذخایر معدنی رتبه اول درخاورمیانه را دارد اما به دلیل عدم مدیریت صحیح در اکتشافات پایه و همچنین اکتشافات تکمیلی، حجم تولید و استخراج مواد معدنی اش بسیار اندک است.
قابل ذکر است که ، 6000 معدن با 70 نوع ماده معدنی در کشور شناسایی شده است و کشورمان دارای 15 هزار محدوده امیدبخش با 40 میلیارد تن ذخایر قطعی به ارزش بیش از 770 میلیارد دلار است. 8 درصد ذخایر مربوط به فلز روی و 3 درصد ذخایر سرب در ایران است همچنین ذخایر شناسایی شده مس در ایران به بیش از 30 میلیون تن می رسد.
متاسفانه در حوزه سنگ های تزیینی چندی پیش با سیاست ها و مدیریت ناصحیح شاهد وضع عوارض بر روی صادرات سنگ های تزیینی بودیم و این امر باعث شد که کشوری همچون ترکیه بازارهای سنگ تزیینی دنیارا قبضه کند و کشور ایران چند پله به عقب برگردد. حتی پس از مدتی با وجود پی بردن مسولین به سیاست ناصحیح خود ،ایران نتوانست جایگاه واقعی خود را در این حوزه بدست اورد وددر حال حاضر ایران چهارمین تولید کننده سنگ تزیینی در دنیاست.
همچنین کشور معدن خیز ایران به دلیل داشتن ذخایر اورانیوم، زغال سنگ و سنگ آهن در جایگاه بالایی در فهرست جهانی قرار دارد و بر روی کمربند آهن، روی، سرب و مس و طلا جای گرفته است و دست کم 100 سال مواد معدنی برای تولید و استخراج دارد اما تنها حدود 5 درصد از تولید ناخالص ملی را مواد معدنی فرآوری شده دربر می گیرد. حال در شرایطی که صنایع نفت و گاز کشور با تحریم مواجه هستند،درامدهای حاصل از استخراج و فرآوری مواد معدنی می تواند جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی باشد؟
این سوال در حالی ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده که در حال حاضر میزان استخراج سالیانه از معادن کشور تنها 340 میلیون تن به ارزش 5 میلیارد دلار است که رقم بسیار اندکی است. با این آمار و ارقام جای بسی تاسف است که چرا تاکنون دولتمردان ما به دنبال توسعه و رشد بخش معدن کشور نبوده اند.!
جهت توسعه اقتصادی و سرمایه گذاری در هر کشوری 6 فاکتور مهم ازجمله نیروی انسانی مجرب، منابع انرژی، تکنولوژی ، فناوری، بازار مصرف، منابع و ذخایر معدنی و مدیریت صحیح لازم است، اما متاسفانه بایدگفت که در کشور ما فاکتور آخر یعنی مدیریت بسیار کمرنگ است. آنچه بهره وری در معادن را بالا می برد، مدیریت است اما به نظر شما تا چه اندازه در طی 10 سال اخیر بر روی این فاکتور تصمیم جدی و دور از نگرش سیاسی گرفته شده است. تا در این شرایط که نیاز به منابع غیر نفتی داریم، معادن بتوانند کمک حال مسولین کشور باشند.
همواره همایش ها و گردهمایی هایی با شعار «بهره وری بالا نتیجه مدیریت صحیح» در کشور برگزار می شود ولیکن مدیریت هیچ گاه به درستی اجرا نشده است.
امیدواریم در شرایط کنونی و با توجه به کاهش قیمت جهانی نفت مسئولان و مدیران بخش معدن کمی بیشتر به این موضوع بپردازند و استراتژی بخش معدن که بیش از این تدوین شده است را اجرایی کنند .استراتژی که تاکنون بارها تنظیم و تدوین شده اما متاسفانه تاکنون اجرایی نشده است.