وقتی قند خون در بدن بالا می‌رود چه اتفاقی می‌افتد؟
«قند خون» به میزان قند (گلوکز) موجود در خون اطلاق می‌شود؛ گلوکز از غذاهایی که می‌خوریم تأمین می‌شود و برای تأمین انرژیِ مورد نیاز سلول‌های بدن به مصرف می‌رسد.
به گفته متخصصان، قندخون بالا می‌تواند تاثیرات زیر را بر بدن ما داشته باشد:
* ادرار بیشتر
کلیه‌های هر فردی می‌بایست سخت کار کنند تا تمام قند اضافی موجود در خون را فرآوری نماید. هنگامی که کلیه‌ها نمی‌توانند تمام این مقدار قند را فرآوری کرده و به مصرف سلول‌ها برسانند به ناچار بدن، همراه با آبی که به آن نیاز دارد از شر آن خلاص می‌شود.
* تشنگی بیشتر
برای خلاص شدن از شر قند اضافی، بدن شما آب را از بافت‌های خود می‌گیرد. از آنجایی که برای تولید انرژی، انتقال مواد مغذی و خلاص شدن از شر مواد زائد به مایعات بیشتری نیاز دارید، مغز به شما پیام می‌دهد که تشنه هستید تا بیشتر آب بنوشید.
* خشکی دهان
وقتی قند خون بالا باشد، دهان ممکن است خشک شود و گوشه‌های آن ترک بخورد. بزاقِ کمتر و قند بیشتر در خون، احتمال بروز عفونت را بیشتر می‌کند. لثه‌های شما ممکن است متورم شوند و لکه‌های سفید روی زبان و داخل گونه‌های شما رشد کنند که پزشکان به آن برفک دهان می‌گویند.
* مشکلات پوستی
بدن شما از همه اعضا و بافت‌ها، آب جذب می‌کند تا از شر قند اضافی خلاص شود. این وضعیت ممکن است باعث خشکی، خارش و ترک خوردگی پوست به خصوص در پاها، آرنج‌ها و دستان شما شود. همچنین با گذشت زمان، سطوح بالای گلوکز می‌تواند به اعصاب آسیب برساند که «نوروپاتی دیابتی» نامیده می‌شود. این عارضه می‌تواند احساس بریدگی، زخم یا عفونت را برای شما ناخوشایندتر و بهبود این صدمات را سخت‌تر کند. به گفته متخصصان حتی بدون درمان، این آسیب‌ها یا مشکلات جسمی ممکن است به مشکلات بزرگتری مانند از دست دادن انگشت پا یا حتی در موارد وخیم‌تر بخشی از پا یا ساق پا تبدیل شوند.
* مشکلات بینایی
بدن شما ممکن است مایعات را از عدسی‌های چشمتان بیرون بکشد که این وضعیت تمرکز را سخت‌تر می‌کند. همچنین قند خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی در قسمت پشت کُره چشم (شبکیه) آسیب برساند. این وضعیت می‌تواند باعث از دست دادن بینایی در طولانی مدت و حتی در موارد شدیدتر موجب نابینایی شود.
* خستگی
وقتی دیابت نوع دو دارید و قند خون شما اغلب بالا می‌رود، حساسیت بدن‌تان به انسولین کاهش می‌یابد و این درحالیست که انسولین به انتقال انرژی به سلول‌های بدن کمک می‌کند. همچنین ممکن است همان خستگی را افراد مبتلا به دیابت نوع یک نیز تجربه کنند زیرا بدن نمی‌تواند انسولین مورد خود را بسازد. پزشک می‌تواند با تجویز دارو و ارائه پیشنهاداتی در زمینه ایجاد تغییرات در شیوه زندگی به شما کمک کند.
* مشکلات گوارشی
اگر قند خون شما برای مدت طولانی بالا باشد، این شرایط می‌تواند به «عصب واگ» آسیب برساند و این درحالیست که عصب واگ به حرکت غذا در معده و روده کمک می‌کند. حتی ممکن است وزن کم کنید. همچنین ممکن است با رفلاکس معده، گرفتگی عضلات، استفراغ و یبوست شدید نیز روبرو شوید.
همچنین در ادامه این مطلب به چند مورد از تاثیرات قندخون پایین بر بدن خواهیم پرداخت:
* خستگی
اگر دیابت دارید، انسولین یکی از راه‌های کاهش قند خون در هنگام بالا رفتن آن است. با این حال، اگر بیش از حد انسولین مصرف کنید، ممکن است آنقدر سریع گلوکز موجود در خون را حذف کنید که بدن نتواند آن را بلافاصله جایگزین کند و این وضعیت باعث ایجاد خستگی در شما می‌شود.
در همین حال، سایر بیماری‌ها و داروها نیز ممکن است این چرخه را بر هم زده و موجب افت قابل ملاحظه گلوکز موجود در خون شوند.
* ضربان قلب نامنظم
هورمون‌هایی که به بالا نگه داشتن قند خون در زمانی که خیلی پایین است کمک می‌کنند، همچنین می‌توانند باعث افزایش ضربان قلب شوند و احساس کنید که ضربان قلب‌تان نامنظم است. پزشکان این حالت را «آریتمی قلب» می‌نامند. افت گلوکز اغلب به عنوان یک عارضه جانبی داروهای مورد استفاده برای درمان دیابت در نظر گرفته می‌شود.
* لرزش
افت قند خون می‌تواند در کارآیی سیستم اعصاب مرکزی که نحوه حرکت را در کنترل دارد، اختلال ایجاد کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، بدن شما هورمون‌هایی مانند آدرنالین ترشح می‌کند اما همین مواد ممکن است باعث لرزش دست‌ها و سایر اندام‌های بدن شوند.
* تعریق زیاد
هورمون‌هایی که بدن برای افزایش قند خون در هنگام کاهش بیش از حد آن ترشح می‌کند، باعث تعریق زیاد نیز می‌شوند. این علامت یکی از اولین نشانه‌هایی است که وقتی سطح گلوکز شما بیش از حد کاهش می‌یابد، متوجه آن می‌شوید. پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا سطح گلوکز در بدن خود را تنظیم و سعی کنید با دارو، ورزش و عادات غذایی صحیح، آن را در محدوده سالم نگه دارید.
* گرسنگی
گرسنگی ناگهانی و شدید حتی پس از صرف غذا، ممکن است نشانه‌ای از این باشد که بدن شما غذا را به روش صحیح به قند خون تبدیل نمی‌کند. بیماری یا داروهای خاص نیز می‌تواند باعث این شرایط شود. اگر دیابت دارید، پزشک ممکن است بتواند داروهای شما را که اغلب منشأ این مشکل هستند، تنظیم کند.
* حالت تهوع
در واقع، به خودی خود قند خون پایین در ایجاد این شرایط مقصر نیست. وقتی سطح قندخون شما بسیار بالا یا بسیار پایین می‌شود، می‌تواند باعث یک اثر بازگشتی شود. در این وضعیت سیستم گوارشی بدن گیج شده و باعث ایجاد ناراحتی در معده می‌شود.
* سرگیجه
سلول‌های مغز شما برای عملکرد صحیح به گلوکز نیاز دارند. بنابراین وقتی گلوکز به اندازه کافی موجود نباشند، ممکن است احساس خستگی، ضعف و سرگیجه کنید. همچنین ممکن است دچار سردرد شوید.
* گیجی و سردرگمی
هنگامی که قند خون‌تان واقعا افت می‌کند (شرایطی که به آن هیپوگلیسمی می‌گویند)، شروع به از دست دادن توانایی‌های خود می‌کنید. ممکن است صحبت‌های شما واضح نباشد یا حتی فراموش کنید که کجا هستید. همچنین گاهی آنقدر ناگهانی اتفاق می‌افتد که حتی ممکن است متوجه رفتار عجیب خود نیز نشوید. در موارد جدی، ممکن است تشنج را نیز تجربه کنید یا به کما بروید.
کدام میوه‌ها بیشترین و کدامیک، کمترین میزان قند را دارند؟
متخصصان و کارشناسان تغذیه و سلامت همواره افراد را به مصرف مقادیر کافی از انواع میوه و سبزی ترغیب می‌کنند با این حال اگرچه میوه‌هایی مانند موز، سیب و گلابی مقادیر قابل توجهی از ویتامین‌ها، فیبر و مواد مغذی را به بدن ما می‌رسانند اما قند زیادی نیز در این میوه‌ها موجود است.
به گزارش «وب ام دی» در ادامه این مطلب به برخی از میوه‌ها که بیشترین میزان قند را دارند، اشاره می‌کنیم:
* انبه
یک میوه انبه حاوی حدودا ۴۶ گرم قند است. اگر می‌خواهید مراقب وزن یا میزان شکری که می‌خورید باشید، این میوه بهترین انتخاب برای شما نیست. بهتر است از چند برش این میوه لذت ببرید و بقیه را در دفعات دیگر مصرف کنید.
* انگور
یک فنجان انگور حدود ۲۳ گرم قند دارد. اگر آنها را از وسط نصف و فریز کنید و بعد مصرف کنید، شاید با سرعت کمتری انگورها را بخورید و در نتیجه قند کمتری هم مصرف خواهید کرد.
* گیلاس
یک فنجان گیلاس به طور متوسط ۱۸ گرم قند دارد. اغلب افراد ممکن است در هنگام خوردن این میوه کنترل خود را از دست دهند و متوجه نشوند که چه تعدادی از این میوه را خورده‌اند و همین امر موجب بالا رفتن مقدار قند خون می‌شود.
* گلابی
یک گلابی متوسط ۱۷ گرم قند دارد. اگر می‌خواهید میزان قند دریافتی از این میوه را کم کنید، کل آن را نخورید و فقط چند برش از این میوه را در مقداری ماست کم‌چرب یا روی سالاد قرار دهید.
* هندوانه
یک تکه متوسط از این میوه تابستانی ۱۷ گرم قند دارد. همچنین این میوه مملو از آب است. به دلیل قند نسبتا بالای این میوه اغلب توصیه می‌شود که فقط یک یا دو برش از آن را مصرف کنید.
* انجیر
دو عدد انجیر متوسط ۱۶ گرم قند دارد. اگر می‌خواهید مراقب میزان قند خود باشید، بهتر است آنها را نصف کرده و در دفعات مختلف مصرف کنید.
* موز
یک موز متوسط هم ۱۴ گرم قند دارد و این میوه نیز جزو میوه‌های شیرین و قندی محسوب می‌شود و بهتر است در صورتیکه دستور کنترل مصرف قند و مواد شیرین را دارید در مصرف آن احتیاط کنید.
همچنین در ادامه به نقل از «هلث لاین» به چند میوه که میزان قند کمی دارند، اشاره می‌کنیم:
* آووکادو
آووکادو به طور کلی در گروه میوه‌ها قرار می‌گیرد و در هر ۱۰۰ گرم از آن، فقط ۱.۴ گرم قند وجود دارد. اگرچه آووکادوها مقدار نسبتا زیادی چربی دارند اما اینها اسیدهای چرب غیراشباع هستند. ویتامین‌های A، E و B۶ نیز در آووکادو یافت می‌شود.
* توت سیاه
توت سیاه در هر ۱۰۰ گرم تنها ۲.۷ گرم قند دارد و علاوه بر ویتامین‌های C و E، حاوی مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم است.
* تمشک
تمشک قند بسیار کمی دارد (۴.۸ گرم قند در هر ۱۰۰ گرم). تمشک‌ها عمدتاً از آب تشکیل شده‌اند و فیبر موجود در آنها، فرایند هضم را بهبود می‌بخشد.
* توت‌فرنگی
توت‌فرنگی‌ها در هر ۱۰۰ گرم فقط ۵.۵ گرم قند دارند.
* پاپایا
نه تنها قند کمی (فقط ۷.۱ گرم در هر ۱۰۰ گرم) در پاپایا وجود دارد بلکه همچنین منبع فوق‌العاده ویتامین C است. ۸۰ میلی‌گرم از این ویتامین در ۱۰۰ گرم میوه یافت می‌شود. یک وعده پاپایا همچنین کلسیم، آهن و سدیم را تامین می‌کند.
* زردآلو
مقدار زیادی مواد مغذی را از زردآلو می‌توان جذب کرد. همچنین مقدار زیادی پتاسیم در زردآلو وجود دارد. از طرف دیگر در ۱۰۰ گرم از این میوه فقط ۷.۷ گرم قند موجود است.
* هلو
فقط هشت گرم قند در هر ۱۰۰ گرم از این میوه وجود دارد. هلو حاوی کالری کمی بوده و آب فراوانی دارد. مصرف این میوه مواد معدنی مانند پتاسیم، منیزیم و آهن را در اختیار بدن ما قرار می‌دهد.
مصرف زیاد میوه می‌تواند عامل ابتلا به دیابت باشد؟
مصرف زیاد مواد قندی موجب افزایش وزن می‌شود که با بالا رفتن سطح قند خون یا پیش‌دیابت همراه است. به طور معمول، گنجاندن میوه در رژیم غذایی نمی‌تواند خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد. با این حال مصرف بیش از حد توصیه شده از میوه‌ها به این مفهوم است که بدن میزان بیشتری از مواد قندی را دریافت کرده است.
در مجموع میوه‌ها حاوی انواع بسیاری از ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر هستند و بخش کلیدی از یک رژیم غذایی سالم به حساب می‌آیند. همچنین مصرف میوه تازه به جای میوه‌های خشک و خودداری از مصرف زیاد آب‌میوه به کاهش قند دریافتی کمک می‌کند.
چگونه می‌توان از خوردن میوه، حداکثر فایده را برد؟
گنجاندن میوه‌ها در برنامه غذایی روزانه ضروری است چراکه میوه‌ها، خوردنی‌هایی طبیعی و سرشار از ساکارز، فروکتوز و گلوکز هستند که انرژی و همچنین مواد مغذی ضروری برای ایمنی بدن را تامین می‌کنند.
میوه‌ها حاوی انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی، املاح و آنزیم‌ها هستند که هر کدام فواید منحصر به فرد خود را دارند.
در همین حال به گفته متخصصان، با رعایت بعضی از شرایط و دستورالعمل‌ها می‌توان فواید مصرف انواع میوه را به حداکثر رساند.
در ادامه به سه توصیه مفید در زمینه مصرف میوه‌ها خواهیم پرداخت:
۱. میوه ها را به طور کامل بخورید
بیشتر میوه‌ها را می‌توانید به‌جای آب‌گیری، به‌طور کامل بخورید. وقتی آبِ میوه را می‌گیرید، فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنزیم‌های آنها را از بین می‌برید. آب میوه همچنین پس از مصرف به سرعت به معده می رسد که منجر به افزایش آشکار در سطح قند خون شما می شود و همچنین می‌تواند سطح اسید اوریک شما را افزایش دهد که عوارض بسیاری برای سلامتی دارد.
۲. بعد از غذا خوردن، میوه نخورید
اگر میوه‌ها را بلافاصله بعد از غذا مصرف می‌کنید میوه‌ها به معده شما می‌روند و با غذاهایی که از وعده غذایی قبلی در آنجا هستند، شروع به تجزیه شدن می‌کنند. در نتیجه، معده اکنون نیاز به تولید اسیدهای بیشتری دارد که در نتیجه میوه‌ها به سرعت تجزیه شده، اسیدی‌تر می‌شوند و بیشتر خواص سالم خود را از دست می‌دهند.
۳. قبل از خوردن میوه، مقداری آجیل بخورید
آجیل به متعادل کردن افزایش قند خون ناشی از میوه ها کمک می کند زیرا منبع چربی است. بنابراین، مصرف آجیل قبل از مصرف میوه توصیه می‌شود.
* یادآوری نکاتی مهم در رابطه با پیشگیری از دیابت
بر اساس نتایج تحقیقات موسسه سنجش و ارزیابی سلامتِ دانشگاه واشنگتن، در حال حاضر ۵۲۹ میلیون نفر در جهان مبتلا به دیابت هستند و پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا سال ۲۰۵۰ میلادی با افزایش بیش از دو برابری به حدود ۱.۳ میلیارد نفر برسد.
اکثر موارد ابتلا را دیابت نوع دو تشکیل می‌دهد؛ این نوع بیماری با چاقی و افزایش وزن مرتبط و تا حد زیادی قابل پیشگیری است.
به گفته متخصصان، کنترل دیابت نیازمند تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی است. با این حال، سیگار کشیدن یکی از عوامل مهمی است که در افراد دیابتی منجر به ابتلای آنان به مشکلات سلامتی بیشتر و شدیدتری می‌شود.
تغییر سبک زندگی شما می‌تواند گام بزرگی به سوی پیشگیری از دیابت باشد و هیچ‌وقت برای شروع دیر نیست. اگر درحال‌حاضر به‌دلیل اضافه وزن یا چاقی، کلسترول بالا یا سابقه خانوادگی در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دو هستید، پیشگیری بسیار مهم است. ایجاد چند تغییر در سبک زندگی شما در حال حاضر ممکن است به شما کمک کند تا از عوارض جدی دیابت در آینده جلوگیری کنید. این تغییرات توسط متخصصان مایوکلینیک توصیه شده است که عبارتند از:
- کاهش وزن اضافی
کاهش وزن، خطر ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد. انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند که افراد مبتلا به پیش‌دیابت حداقل هفت تا ۱۰ درصد وزن بدن خود را کاهش دهند تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.
- فعالیت بدنی
سالم باید پنج روز در هفته، ۳۰ دقیقه یا بیشتر ورزش‌های هوازی متوسط تا شدید مانند پیاده‌روی سریع، شنا، دوچرخه‌سواری یا دویدن را مدنظر قرار دهند. ورزش مقاومتی حداقل دو تا سه بار در هفته باید انجام شود. محدود کردن زمان‌های طولانی بی‌تحرکی مانند نشستن پشت رایانه می‌تواند به کنترل سطح قند خون کمک کند.
- مصرف کافی فیبر خوراکی
غذاهای غنی از فیبر باعث کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به دیابت می‌شوند. انواع غذاهای سالم و سرشار از فیبر بخورید که عبارتند از:
- میوه‌هایی مانند گوجه‌فرنگی و فلفل
- سبزیجات غیرنشاسته‌ای مانند سبزیجات برگ‌دار، کلم بروکلی و گل‌کلم
- حبوبات مانند لوبیا، نخود و عدس
- غلات کامل مانند ماکارونی و نان گندم کامل، برنج سبوس‌دار، جو سبوس‌دار و ...
- مصرف چربی‌های سالم
رژیم غذایی شما باید شامل انواع غذاهای حاوی چربی‌های غیراشباع باشد که به آنها «چربی خوب» می‌گویند.
این چربی‌ها باعث افزایش سطح کلسترول خوب در خون و سلامت قلب و عروق می‌شوند. منابع چربی‌های خوب شامل روغن زیتون، آجیل و دانه‌ها مانند بادام، بادام‌زمینی، تخم کتان، تخم کدو تنبل و ... هستند.
ایسنا
