طرح ملی «۱۰۰۰ مدیر»؛ سرمایه‌گذاری راهبردی برای آینده مدیریتی ایران
محمدعلی دیانتی‌زاده
در روزگاری که جهان با شتابی بی‌سابقه در حال تغییر است و نقش مدیریت در موفقیت یا ناکامی کشورها بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) نیز گامی بزرگ در جهت آینده‌نگری برداشته است. طرح ملی «۱۰۰۰ مدیر» که با زعامت ایدرو و اجرای سازمان مدیریت صنعتی آغاز شده، تلاشی برای شناسایی، آموزش و پرورش مدیران توانمند است؛ مدیرانی که قرار است بار توسعه اقتصادی، ارتقای بهره‌وری و حرکت به سوی حکمرانی فناورانه را به دوش بکشند.
ایدرو به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و اثرگذارترین نهادهای توسعه صنعتی کشور، با سابقه‌ای چنددهه‌ای در راهبری پروژه‌های کلان صنعتی و تربیت زیرساخت‌های تولیدی، اکنون این رسالت نرم‌افزاری و انسانی را نیز بر عهده گرفته است تا در کنار سخت‌افزار توسعه، نرم‌افزار مدیریتی کشور را نیز نوسازی کند.
این طرح تنها یک دوره آموزشی نیست، بلکه پروژه‌ای ملی برای بازآفرینی زیرساخت‌های انسانی کشور در حوزه مدیریت به شمار می‌رود. بررسی اهداف، رویکردها و بازخوردهای اولیه نشان می‌دهد که «۱۰۰۰ مدیر» می‌تواند یکی از نقاط عطف توسعه مدیریتی ایران باشد.
چرا «۱۰۰۰ مدیر»؟
پرسشی که در ابتدای امر ذهن بسیاری را به خود مشغول می‌کند این است که چرا چنین طرحی لازم است و چرا با این مقیاس؟ پاسخ روشن است: کشور در دهه‌های اخیر با چالش‌هایی نظیر فرسودگی مدیریتی، فاصله میان دانش روز و توان اجرایی مدیران و نیاز به نسل تازه‌ای از رهبران سازمانی مواجه بوده است. هدف‌گذاری برای تربیت هزار مدیر، نشان‌دهنده عزم جدی در پر کردن این خلأ و ایجاد پشتوانه‌ای گسترده برای آینده کشور است. این عدد نه صرفاً یک هدف کمی، بلکه نمادی از مقیاس ملی طرح و گستره تأثیرگذاری آن است. به بیان دیگر، «۱۰۰۰ مدیر» قرار است پلی باشد میان تجربه‌های مدیریتی گذشته و نیازهای آینده.
در همین زمینه، محمد محسن وند؛ معاون مشاوره و تحقیق سازمان مدیریت صنعتی با بیان این‌که فاز اول این فرایند، ارزیابی و احراز شایستگی‌های مدیران است، به خبرنگار ما گفت: «1000 به معنای محدود شدن به 1000 نفر نیست، بلکه نمادی از آغاز نهضتی است برای شناسایی مدیران خوبی که قابلیت توانمندسازی آن‌ها از طریق آموزش و افزودن آن‌ها به بانک اطلاعات مدیران توانمند در وزارت صمت وجود دارد. این مهم، نظر مقام عالی وزارت بود که سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) متولی و سازمان مدیریت صنعتی مجری آن شد و با مدیران شرکت‌های تابعه ایدرو کلید خورد که تعدادی از آن‌ها در پی فراخوان ستاد ایدرو، در فرایند کانون ارزیابی شرکت کردند و سفر یادگیری و توسعه برای گروه نخست مدیران آغاز شده و برای گروه دوم نیز به‌زودی آغاز می‌شود. در گام بعدی، همین فرایند را برای مدیران شرکت‌های تابعه ایمیدرو (سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران) خواهیم داشت و برای مدیران وزارتخانه‌های دیگر نیز این موضوع از سوی وزیر صمت دنبال می‌شود.»
به گفته وی، در بانک اطلاعات مورد اشاره، مدیران در سطوح مدیریت عملیاتی، میانی و ارشد در شرکت‌های کوچک، بزرگ و متوسط، تقسیم‌بندی شده و مدیرانی نیز که پتانسیل و شایستگی به‌کارگیری در سطوح بالاتر مدیریتی را نیز دارند، در این بانک مشخص و معرفی می‌شوند. همچنین زمینه فعالیت و رشته کاری آن‌ها اعم از صنایع فولاد، فناوری اطلاعات و... تفکیک می‌شود.
محسن‌وند افزود: «بانک اطلاعاتی تنها هدف کلیدی این طرح نیست، بلکه در این بستر، اهداف دیگری همچون پیاده‌سازی برنامه رشد و یادگیری از طریق مشاوره و آموزش‌های خاص و همچنین تجهیز مدیران به ابزارها و رویکردهایی دنبال می‌شود تا خودشان نیز بتوانند از طریق این ابزارها و رویکردها برای خود برنامه توسعه فردی (IDP) تهیه و تدوین کرده و روند یادگیری را مستمر کنند. بدین منظور، شبکه‌ای از مدرسین، مربیان و اساتید داخلی و خارجی برای این منظور در نظر گرفته شده‌اند که به‌صورت حضوری و آنلاین در این طرح به خدمت گرفته خواهند شد و از هر فرصت و ظرفیتی برای غنی‌کردن برنامه یادگیری مدیران استفاده خواهد شد.»
پیوند دانش جهانی با واقعیت‌های بومی
یکی از نقاط قوت طرح 1000 مدیر، طراحی محتوای آموزشی بر اساس تحلیل دقیق نیازهای کشور و بهره‌گیری از تجارب بین‌المللی است. بر این اساس، آموزش‌ها در این طرح، در پنج محور اصلی ارائه می‌شوند؛ قابلیت‌های ادراکی و مهارت‌های تحلیلی (برای ارتقای توان تصمیم‌گیری در شرایط پیچیده)، مهارت‌های میان‌فردی و ارتباطی (برای مدیریت تیم‌ها و ایجاد شبکه‌های کارآمد)، توانمندی‌های رهبری و اجرایی (برای هدایت سازمان‌ها در مسیر تحول) و ویژگی‌های فردی و شخصیتی (برای پرورش مدیرانی با ثبات روانی و اخلاق حرفه‌ای) و دانش تخصصی در حوزه‌های فنی، حقوقی، مالی و فناوری (برای سازگاری با نیازهای روز اقتصاد).
در کنار این محورها، سازمان مدیریت صنعتی بر هوش هیجانی به‌عنوان یکی از مهارت‌های کلیدی مدیریتی نیز تأکید دارد. توانایی تاب‌آوری در برابر استرس‌ها، حفظ سلامت جسمی و انرژی و ایجاد انگیزه پایدار از جمله عوامل حیاتی برای مدیرانی است که قرار است در محیط‌های پرچالش فعالیت کنند. این محورها سبب می‌شود که فارغ‌التحصیلان طرح نه‌تنها مدیرانی تئوریک، بلکه رهبران عملیاتی و تحول‌آفرین باشند.
مهرداد مظفری، معاون آموزش سازمان مدیریت صنعتی در این باره گفته است: «این برنامه آموزشی مبتنی بر تحلیل دقیق نیازهای مدیران کشور و بهره‌گیری از تجارب موفق داخلی و بین‌المللی طراحی شده است.» وی افزود: «این دوره‌ها نه‌تنها بازآموزی مباحث بنیادین مدیریت هستند، بلکه مدیران را به ابزارها و نگرش‌هایی مجهز می‌کنند که برای رهبری مؤثر در عصر نوآوری‌های فناورانه ضروری هستند.» اظهارات مظفری نشان می‌دهد که طرح «۱۰۰۰ مدیر» قرار است فاصله میان نسل فعلی مدیران و نیازهای حکمرانی آینده را پر کند؛ جایی که مدیریت تنها به معنای اداره سازمان نیست، بلکه هدایت آن در بستر تحولات فناورانه و اقتصادی جهانی است.
فواید و پیامدهای مورد انتظار
اجرای چنین طرحی آثار کوتاه‌مدت و بلندمدت متعددی خواهد داشت که از سطح سازمان‌ها تا کلان‌ساختار اقتصادی کشور گسترده است:
1. افزایش بهره‌وری و کاهش اتلاف منابع از طریق بهینه‌سازی فرایندها توسط مدیران آموزش‌دیده
2. ارتقای رقابت‌پذیری صنایع با شناخت بهتر استانداردهای جهانی و شیوه‌های نوین مدیریت
3. رونق تولید و اشتغال با تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر در راستای کاهش ریسک‌ها و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها
4. تقویت برندهای ملی با مطرح‌شدن شرکت‌های ایرانی در سطح منطقه‌ای و جهانی توسط مدیران جدید
5. ایجاد پشتوانه انسانی پایدار با تربیت مدیرانی که تضمینی برای کاهش خلأ مدیریتی در سال‌های آینده خواهند بود
6. تقویت تاب‌آوری روانی و سازمانی با توجه به تأکید طرح بر هوش هیجانی و سلامت فردی مدیران
چالش‌ها و ضرورت تداوم
طرح «۱۰۰۰ مدیر» خالی از چالش نیست؛ ازجمله موانع این طرح می‌توان به مقاومت بخشی از ساختار سنتی مدیریتی در برابر تغییر، نیاز به منابع مالی پایدار برای آموزش‌های تخصصی و ضرورت پیوند میان آموزش و میدان عمل اشاره کرد. با این‌حال، کارشناسان معتقدند که اگر این طرح به‌صورت مستمر ادامه یابد و صرفاً به یک پروژه مقطعی تبدیل نشود، می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری‌های نرم‌افزاری کشور باشد.
تجربه سایر کشورها
در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و نوظهور، برنامه‌هایی مشابه برای پرورش مدیران آینده اجرا شده است. به‌عنوان مثال، ژاپن با طرح‌های آموزشی متمرکز بر بهبود کیفیت مدیریتی توانست در دهه‌های پس از جنگ جهانی دوم، جهشی اقتصادی را تجربه کند. چین نیز با سرمایه‌گذاری بر آموزش مدیران دولتی و صنعتی، مسیر حرکت به سمت اقتصاد جهانی را هموار ساخت. تجربه ایران با طرح «۱۰۰۰ مدیر» نیز می‌تواند در همین مسیر قرار گیرد، البته مشروط بر توجه به شرایط و نیازهای بومی.
آینده‌ای با مدیران توانمند
طرح ملی «۱۰۰۰ مدیر» تلاشی است برای آن‌که تصمیم‌گیری‌های فردای کشور بر دوش نسلی از مدیران باشد که هم دانش روز را دارند، هم تجربه بومی را و هم نگرشی آینده‌نگر. به بیان دیگر، «۱۰۰۰ مدیر» نه‌تنها به دنبال ارتقای توان فردی مدیران است، بلکه می‌خواهد آینده‌ای بسازد که در آن مدیریت، موتور محرک توسعه و پیشرفت کشور باشد. با اجرای این طرح به زعامت ایدرو و همراهی سازمان مدیریت صنعتی، کشور گامی بلند در مسیر سرمایه‌گذاری نرم برمی‌دارد؛ سرمایه‌گذاری‌ای که ثمرات آن شاید به سرعت در شاخص‌های اقتصادی منعکس نشود، اما در میان‌مدت و بلندمدت، مسیر توسعه ایران را هموارتر خواهد کرد. از این منظر، «۱۰۰۰ مدیر» نه فقط طرحی برای امروز، بلکه راهبردی برای دهه‌های آینده است؛ راهبردی که شایسته حمایت همه‌جانبه از سوی دولت، بخش خصوصی و جامعه نخبگان است.
