فریده خدادادی-حفظ منابع آب و اهمیت مصرف بهینه شاید در گذشتهای نهچندان دور اهمیت کمی داشت اما امروزه با توجه به افزایش جمعیت و رشد اقتصادی و صنعتی در اکثر کشورها به صورت جدی به آن پرداخته میشود .
به گزارش جهان اقتصاد، در سالهای اخیر استفاده نادرست از منابع آبهای شیرین و نبود مدیریت صحیح باعث شده تا با کمبود منابع آب مواجه شویم و حتی در سال جاری کاهش بارندگیها و کاهش سطح آب ذخیره شده درپشت سدها نیز خود زنگ خطر کمبود منابع آب را نواخته است و با گرم تر شدن هوا شاهد تنش های آبی خواهیم بود. به طوری که با تشدید تنش آبی در تابستان پیش رو به ویژه در استان خوزستان و کاهش آب سدهای استان، تامین آب شرب مورد نیاز مردم خوزستان با مشکل مواجه خواهد شد و کشتهای تابستانه کشاورزان این منطقه و تولید برق را نیز با مشکل جدی مواجه خواهد کرد.
اخیرا مدیرکل دفتر بحران و پدافند غیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور از تنش آبی تابستانه در ۲۸۲ شهر کشور خبر داده است.
فرهام کرکانی، مدیرکل دفتر بحران و پدافند غیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در جمع خبرنگاران اظهار کرد: تابستان امسال با توجه به کاهش بارش ها و گرمای شدید هوا، از مجموع ۱۳۴۶ شهر کشور، ۲۸۲ شهر دچار تنش آبی هستند. از این تعداد، ۱۲۶ شهر در وضعیت زرد، یعنی تا ۱۰ درصد کمبود آب، ۵۵ شهر در وضعیت نارنجی، یعنی تا ۲۰ درصد کمبود آب و ۱۰۱ شهر در وضعیت قرمز، یعنی بیش از ۲۰ درصد کمبود آب دارند.
وی با بیان اینکه وضعیت تأمین آب با توجه به منابع و مصارف در ۱۰۶۴ شهر کشور وضعیت نرمال دارد، گفت: در مجموع به طور متوسط ۱۵ درصد کمبود آب در تابستان نسبت به نیاز مصرف داریم که اگر مردم، ۱۵ درصد در مصرف خود صرفه جویی کنند، تابستان سخت امسال را بهتر سپری خواهیم کرد.
مدیرکل دفتر بحران و پدافند غیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور همچنین در خصوص تعداد روستاهایی که به صورت سیار آبرسانی می شوند، گفت: در تابستان سال گذشته تعداد 5 هزار روستا با تانکر و به صورت سیار آبرسانی می شد که این تعداد در تابستان سال جاری به 7 هزار روستا خواهد رسید.
به گفته کرکانی با کمبود تعداد تانکرهای آبرسانی و فرسودگی بخشی از تانکرهای موجود مواجه ایم که در تلاش و پیگیری از مجلس شورای اسلامی برای تأمین یک هزار تانکر جدید آبرسانی برای تابستان سال جاری هستیم.
همچنین محمدرضا کشفی، معاون راهبردی و نظارت بهرهبرداری شرکت آب و فاضلاب کشور در این نشست با بیان اینکه در حوضه مرزی شرق مثل خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان ۸۰ درصد نسبت به بلندمدت کاهش بارندگی داشتیم، گفت: در حوضه فلات مرکزی که ۱۷ استان را شامل میشود ۵۰ درصد، در حوضه خلیج فارس ۴۱ درصد و در حوضه آبریز دریای خزر ۱۸ درصد کاهش بارندگی داشتهایم و به این ترتیب ورودی سدها نیز ۵۰ درصد کاهش یافته است، به طوری که سال گذشته ۸۰ درصد مخازن سدها پر بود اما امسال این رقم به ۵۵ درصد رسیده است ضمن اینکه فصل گرم و افزایش برداشتها نیز هنوز شروع نشده است.
وی با بیان اینکه اوضاع آبی در کشور نامطلوب است، گفت: ۴۷۰ شهر به آبهای سطحی وابستهاند که تمامی آنها متاثر از کاهش بارندگی هستند. شهرهایی که از آبهای زیرزمینی و چاهها تغذیه میشوند نیز دچار افت منابع شده و به لحاظ کیفی هم آلایندگی افزایش یافته است. تعدادی از چاهها را به دلیل اینکه به لحاظ کیفی مشکلدار شدهاند از مدار خارج کرده و یا خواهیم کرد.
با توجه به توضیحات ارایه شده و خطر کمبود منابع آبی، اجرای سیاستهای پایدار در منابع آبی در مدیریت کلان بهترین شیوه موجود برای حل این مشکل اساسی و مهم است .درباره این موضوع مهم با هژیرکیانی، دبیرانجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست استان خوزستان به گفت وگو پرداخته ایم که در ادامه می خوانید.
دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست استان خوزستان اظهار کرد: با توجه به نظر کارشناسان نرخ راندمان آبیاری کشاورزی در مزارع با دشواری هرچه تمام به 35 درصد میرسد در حالی که در حال حاضر 65 درصد از منابع حیاتی آب کشور در بخشهای کشاورزی از دست میرود.
هژیر کیانی افزود: مدیریت منابع آب با شیوهای که توسط وزارت نیرو پیاده می شود، مدیریت محسوب نمیشود و مادامی که مدیریت یکپارچه در بحث تولید آب، مدیریت آب و مدیریت مصرف آب وجود نداشته باشد نمیتوان به نتیجهی مطلوب دست پیدا کرد. هنگامی که نتوان در بخش کشاورزی برنامهای ارایه کرد و هماهنگی بین دستگاهی بین وزارتخانههای ناظر مانند وزارت نیرو و جهادکشاورزی وجود نداشته باشد، این مدیریت محسوب نمیشود.
وی ادامه داد:همه ساله نمود عینی سو مدیریت بر منابع آبی کشور در ارتباط با پر آبترین جلگه کشور با قدمت چند هزار ساله تمدن و کشاورزی و اولین استان دارای مقام نخست تولید انرژی برق آبی کشور، مشاهده میشود. از طرفی هر سال با خاموشیهای اجباری و ممنوعیت کشت برای کشاورزان منطقه نیزمواجه هستیم.
کیانی در ارتباط با ادغام مطرح شده و تشكيل وزارت آب و محیط زیست بیان کرد: اگر قرار است نام وزارتخانهها تغییر پیدا کند و این تغییر تنها ظاهری باشد، به طور مثال مسئولی از وزارتخانه کشاورزی به وزارتخانه دیگری منتقل شود و به عنوان رییس سازمان محیط زیست منصوب شود و در وزارتخانه جدید نیزهمین موضوع حکم فرما باشد، مجدد دستاوردی را مشاهده نخواهیم کرد و ممکن است اتلاف منابع و تناقضهایی نیز به وجود آید.
** لزوم تدوین برنامه جامع نجات بخشی برای وضعیت آب
وی گفت: در حوزه آب همواره معتقد هستیم در شرایطی که همه ساله بحران خشکسالی افزایش مییابد و روستاها و شهرهای در معرض تنش آبی در حال افزایش است، خود حاکمیت، مجلس و کارشناسان باید برنامه جامع نجات بخشی برای وضعیت آب تدوین کنند.
دبیر انجمن دوستداران طبیعت ومحیط زیست استان خوزستان اظهار کرد: اگرصرفا وزارت نیرو برای رفع مشکل کمبود آب، پروژهای را تعریف کند یا از شرکتهای مطالعاتی، مشاوره و مجری که به خود وزارت نیرو وابسته هستند، استفاده کند، راهکار چندان مناسبی به نظر نمیرسد چرا که این تفکر سازهای نتوانسته مشکلی را در این حوزه برطرف سازد و با انجام این رویهها مسایل این حوزه قابل حل نخواهد بود.
** حرکت به سوی آبخوانداری و آبخیزداری
وی عنوان کرد: اگر قرار است موضوع آب و تولید آب پایدار شود، باید با تغییررویکرد به سمت آبخوانداری و آبخیزداری حرکت کرد. ما به عنوان فعالان حوزه محیط زیست اعتقاد داریم اگر چند برابر هزینه احداث یک سد به کشت چند نوع پوشش گیاهی در زاگرس اختصاص یابد در این صورت بحث پایداری تولید آب تضمین شده است اما اگراین مساله رها شود و پس از ادغام این وزارتخانه نیز همچنان وزارت نیرو سدسازی را ادامه دهد و آبخیزداری را رها سازد، با تداوم فرسایش خاک، از میان رفتن پوشش گیاهی و ضعیفترشدن جوامع محلی،منابع تولید آب شامل پوششگیاهی و جنگلهای زاگرس را از دست خواهیم داد.
کیانی تاکید کرد: مادامی که این تفکر سازه ای متوقف نشود و رویکردمان به سمت آبخیزداری و آبخوانداری سوق پیدا نکند، بهطور قطع با نگاه مبتنی برمدیریت فروش آب و حتی مدیریت مصرف وزارت نیرو که مشخص است، دارای برنامه ای نبوده واگر هم بوده ازاثربخشی لازم برخودارنبوده است، همچنان به نتیجه ای دست پیدا نخواهیم کرد.
وی افزود: اگرچه درسالهای اخیر سدهای بسیاری در کشور ساخته شده است که ممکن است در یک بازه زمانی برق تولید کرده باشند اما نتوانستند مشکل آب در بحث شرب و کشاورزی را برطرف سازند.
دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان تاکید کرد: در حال حاضر در کنار سد کارون3 حدود 30 هزار نفر نزدیک به 17 سال است که آب مصرفی آنها جیرهبندی میشود و به شدت با تنش آبی مواجه هستند و رفع نشدن مشکل آب شرب این خانوارها نشان ازساخت سد با نگاههای سودآوری است واین یک مثال عینی از ناکارآمدی مدیریت بر منابع آبی کشور وغیر اثر بخش بودن سدسازیهای بی رویه و توسعه یک جانبه گرایانه منابع آب است.
وی عنوان کرد: از سوی دیگر این سدها یا برای کشاورزی یا تولید برق یا حل مساله آب شرب ساخته می شوند. هنگامی که در یک استانی خوزستان نتوان هیچ کدام از این هداف را عملیاتی کرد، باید تدابیر اساسی اندیشیده شود. به طور مثال در حوزه زاگرس به جای هزینههایی که برای ساخت سد کارون 3 صرف شده یا قرار است بالغ بر چند هزار میلیارد تومان صرف سد خرسان شود تا عملا کارون را بخشکانند، اگرهمین هزینهها درحوزه زاگرس به آموزش و توانمندسازی جوامع محلی اختصاص پیدا کند تا پوشش گیاهی حفظ شود و حتی طرح تعادل دام و مرتع را تقویت کنند، بسیاری از مشکلات حوزه آبی برطرف خواهد شد به طور مثال در منطقه دهدز بالغ برصدها حلقه چشمه وجود دارد که میتواند با چاههای کوچک احیا شوند تا مردم با این بحرانها مواجه نشوند. این مهم را میتوان به گسترهی چند هکتاری زاگرس نیز تعمیم داد.
وی عنوان کرد: زاگرس برای یک سرزمین خشک مانند ایران میتواند امید آفرینی کند و با حرکت به سمت آبخیزداری و آبخوانداری، حفظ پوشش گیاهی، تقویت پوشش گیاهی و احیا پوشش گیاهی است می توان منابع آبی، مراکز تولید و گسترههای تولید آب را حفظ کرد وگرنه با تغییر وزارتخانه نه تنها پوشش گیاهی حفظ نشده بلکه آبخیزداری نیز انجام نمیشود و همچنان با این قبیل مشکلات مواجه خواهیم بود.
-
دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
-
افزودن دیدگاه