مهدی نظیفی-هفته قبل تیم اقتصادی دولت برای اولین بار گزارشی از آثار اقتصادی تحریمها به مردم دادند و اظهار داشتند فشار تحریمها باعث شد در سال 98 صادرات نفت کشور به کمتر از 9 میلیارد دلار کاهش یابد و باعث مباهات ایشان شد که کشور را در نبود درآمد نفت اداره کرده اند. متاسفانه ما فراموش نکرده ایم که تا همین دیروز تیم اقتصادی دولت گزارش میکردند تحریمها اثری ندارد، از آمادگی لازم برای انجام اقداماتی در جهت خنثی‌کردن فشارها میگفتند و اینکه اوضاع کشور حالت عادی خود را میگذراند.

برای کسانی که سوابق ایشان را میشناسند، اینکه آقایان گاها بر حسب اقتضای شرایط روز و جریانات امور، نظرات متفاوتی اظهار کنند و آلزایمر گاه و بیگاه ایشان چیز عجیبی نیست. چون ظاهرا برای توجیه مواردی مانند: واردات رسمی 45 میلیارد دلاری و عدم برخورد جدی با قاچاق کالای غیر قانونی 25 میلیارد دلاری آنهم عمدتا از مبادی رسمی کشور در سال قبل، افزایش حقوق و رفاه بیش از 450 هزار نفری مدیران سازمان دولت که بر حسب تصادف اکثرا از اقوام و دوستان بدون توجه به میزان دانش و تخصص و تجربه هستند و سایر ریخت و پاشها، حتما باید شرایط ارزی کشور را عادی جلوه میدادند تا بتوانند براحتی هزینه زندگی فرزندانشان در امریکا و کانادا...را تامین نمایند. ولی عجیب اینست که چطور پس از هر دو نوع اظهار نظر متضاد، وقتی نوبت رسیدگی به مشکل سرمایه در گردش کارخانه های تولیدی، مشکلات کشاورزان، تنگناهای معیشت اکثریت مردم... میرسد بلافاصله به شرایط سخت تحریمها و کمبود های بودجه ای و از صبر و متانت مردم اشاره میکنند.

البته برای دولتی که حداقل دستمزدهای کشورهای همسایه اش بیش از سه برابر حداقل دستمزدهای رسمی تعیین شده اش است، همین حداقل هم برای چند میلیون کارگری که بیمه نشده اند، پرداخت نمیشود، پس از گذشت سه ماه از بیکاری کارگران بیمه شده هنوز بیمه بیکاری ناچیز تعیین شده را هم پرداخت نکرده اند و به اینکه زندگی بیکاران و کسب و کارهای تعطیل شده در این شرایط سخت چگونه میگذرد اعتنایی نداشته اند، خط فقر را ظرف دو سال 80 درصد افزایش داده اند، در عوض سختیهای زندگی نیروی کار ارزان باضافه انرژی ارزان داخلی، حتی نتوانسته اند کمترین سرمایه گذاران خارجی را برای رونق اقتصاد داخلی به کشور جذب کنند، در شرایط بحرانی بیکاری ناشی از شیوع کرونا که مدیران دولتی سایر کشورها حقوق خودشان را کم کردند اینها حقوق خودشان را زیاد هم کردند، از سود سرشار شرکتهای وارداتی و تسلط مافیای ثروتهای باد آورده بر سیستم بانکی کشور... خوشحال هستند و مباهات میکنند. اگر طبق روال قبل به اینکارهایشان مباهات نمیکردند تعجب میکردیم.

بررسی دقیقتر مشکلات کشور مشخص میکند که تیم اقتصادی دولت اصولا به علم اقتصاد و تجربه موفق اقتصاددانان دنیا برای حل مشکلات اقتصادی کشورها و نجات مردم از فقر و پریشانیها پایبندی نشان نمیدهند چون اهداف آنها بسیار دور از این چیزهاست و به همین دلیل است که روزبروز به مشکلات کشور اضافه میشود. ترفه اینکه در این کلاف سر در گمی که ایجاد کرده اند و هر سال اقتصاد کشور کوچک میشود، دم از رونق اقتصادی و جهش تولید میزنند.

چرا تیم اقتصادی دولت یک بار هم که شده آمار مقایسه ای ساده از نتیجه و اثر تلاشهایشان در میزان تولید کشور ارایه نمیکنند؟

واقعیت اینست که با وجود پیشرفتهای خوب و آمادگی قطعه سازان کشور که پرداخت نشدن طولانی مدت مطالبات را هم تحمل میکنند حتی در تولید خودروهای با کمترین کیفیت و با قیمتهای نجومی هر سال کاهش تولید داریم. در شرایطی که دولت خودروسازان بخش خصوصی را از صحنه حذف کرده است و شرایط را طوری مدیریت میکند که مردم برای همین خودرو های بی کیفیت هم صف بکشند و از پیش هر بهایی که تعیین کنند را پرداخت کنند، عجیب اینست که با اینهمه کمکهای پرهزینه دولت خودروسازان عزیزدردانه دولتی شدیدا زیان آور میشوند. خودروسازان سایر کشورها این شرایط را حتی در خواب نمیتوانند ببینند. در عین حالی که طلب قطعه سازان را بروز تسویه میکنند، فروش از دم قسط دارند، برای انجام تعهد کیفیت با کوچکترین اشکال فنی، انبوه خودروها را تعویض میکنند، قیمتهای خودرو باکیفیت آنها از پراید هم ارزانترست، در عین حال سود آوری هم دارند. آیا این مایه مباهات دولت است؟

کشور ما از حدود دوازده هزار سال قبل سابقه تولید کالای استراتژیک گندم را دارد و حتی در دوران قاجاریه هم صادرات گندم داشته ایم ولی آقایان هنوز نمیتوانند تولید آنرا مدیریت کنند تا کشور از واردات بی نیاز شود. آیا این مایه مباهات دولت است؟

در تولید کالای استراتژیک لبنیات در دو دهه اخیر در کشور رشدی نداشته ایم و سرانه مصرف لبنیات و سوء تغذیه ناشی از آن به مرز بحرانی رسیده است و شیرخشک وارد میکنیم. آیا این مایه مباهات دولت است؟

قبل از میلاد مسیح سایر ملل بذر و نهالهای محصولات کشاورزی ما را به عنوان تحفه به کشور خودشان میبردند تا جدیدترین محصولات کشاورزی دنیا را در کشورشان تولید و مصرف کرده باشند در عین حال صادرات محصولات خشک شده باغی و مغزها از همان زمان از بالاترین اقلام صادراتی ایران بوده است ولی اکنون کشوری و محصول کشاورزی نیست که از خارخ وارد ایران نشود. با اینهمه سوابق و تجربیات کشاورزی ایرانیان، آقایان تولید محصولات کشاورزی را نمیتوانند مدیریت کنند و سالانه میلیاردها دلار ارز کشور صرف واردات محصولات کشاورزی میشود. آیا این مایه مباهات دولت است؟

ایران به بازار پررونق پارچه چادر‌مشکی کشورهایی مانند ژاپن، کره‌جنوبی، اندونزی، هند و مالزی تبدیل شده است ولی کارخانه های تولید چادر مشکی در ایران هنوز نمیتوانند رشد مطلوبی در تولید داشته باشند. آیا این مایه مباهات دولت است؟

نتیجه اجرای سیاستهای مسکن دولتی ها این بوده که میانگین بهای قیمت مسکن در تهران اکنون به متری 17 میلیون تومان رسیده است. با بالاترین تسهیلات خرید مسکن حدود شش متر مربع مسکن میتوان خرید. طبق گزارش انجمن آمایش سرزمین حدود 8 میلیون نفر در حاشیه گورستانها و حدود 38 میلیون نفر در حاشیه شهرها ساکن شده اند. آیا این مایه مباهات دولت است؟

مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد در شرایطی که کشور در محدودیت منابع ارزی به سر میبرد سیاست  یارانه‌ای (و نه حمایتی) دولت بیش از ۱۴ میلیارد دلار برای کالاهای اساسی برای واردات مجموع کالاهای اساسی هزینه کرده است ولی حاصل اجرای آن گسترش فساد و رانت‌جویی، افزایش شدید تقاضا برای این کالاها (به واسطه رانت زیادی که در پی دارد)، افزایش قابل توجه واردات کالاهای اساسی نسبت به سال گذشته، افزایش حدود 50 درصدی قیمت کالاهای اساسی را باعث شد و برای اولین بار طی ۶ سال گذشته، واردات مرغ صورت گرفته است. ضمنا کالاهای غیرمشمول ارز ترجیحی، تفاوت ۳۲ درصدی در  افزایش قیمت داشته اند. آیا این هزینه انبوه ارزی ارزش ایجاد 32 درصد تفاوت را داشته است؟ درحالیکه با مدیریت اجرایی صحیح، سیاستهای حمایتی و اختصاص تسهیلات لازم برای تولید داخل با یک دهم مبلغ ریالی ارز اختصاص یافته امکان دستیابی به این نتیجه با تولید داخلی میسر بوده است. تضعیف تولید ملی، هدر رفتن منابع ارزی کشور و ناکارآمدی آیا مایه مباهات دولت است؟

ادامه همین گزارش اعلام میکند ادامه این شیوه مدیریت اکثریت مردم را به زیر خط فقر کشانده است. با توجه به اینکه نیروی کار، تنها دارایی فقراست، افزایش درآمد فقرا فقط از طریق اختصاص یارانه به توسعه اشتغال مولد و توسعه تولید داخل با اتکا و توجه به توصیه های اقتصاددانان و مدیران مجرب و دلسوز حذف شده و خانه نشین شده، تحصیلکرده های فراوان، نیروی جوان کشور، استفاده از تجارب سایر کشورها... میسر است و می‌تواند اصلی‌ترین راه مقابله با فقر گسترش یافته باشد. در غیر اینصورت ادامه روند فعلی سیاستهای دادن صدقه ناچیز، برازنده مردم این کشور نیست و در هیچ کشوری نتیجه ای جز ورشکستگی صنایع داخلی و افزایش جمعیت زیر خط فقر و سپس روبرو شدن با تبعات سنگین اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن نداشته است.

یاد شعر حافظ میافتیم:

گفت حافظ آشنایان در مقام حیرتند  /  دور نبود گر نشیند خسته و مسکین غریب