فریده خدادادی-طبیعت، بسان مادری مهربان سخاوتمندانه، همه منابع و سرمایه های خود را به پای بشر می‎ریزد اما همین بشر، خواسته و ناخواسته، با اقدامات خود روند طبیعی محیط زیست خود را دگرگون می کند بنابراین می‏توان گفت بی تردید حفاظت از محیط زیست یکی از نگرانی‏های اساسی جوامع می باشد و به موجب این وضعیت از سوی سازمان ملل5 ژوئن هر سال روز جهانی محیط زیست، به عنوان روزی برای افزایش آگاهی مردم درنگهداری محیط زیست نام‌گذاری شده است.

به گزارش جهان اقتصاد، گسترش جوامع انسانی و توسعه شهرنشینی موجب پیدایش پدیده‌هایی چون تخریب وآلودگی محیط زیست شده‏است، امروزه توجه به حفظ محیط زیست باید به یک فرهنگ مستمر تبدیل شود.

پیرو ضرورت توجه به حوزه محیط زیست خبرنگار جهان اقتصاد با هژیر کیانی،دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان به گفت و گو پرداخته است.

دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان اظهار کرد: ایران به یک برنامه نجات بخشی برای حفظ محیط زیست در حوزه رودخانه‎‎ها، تالاب‎‎ها و... نیاز دارد.

هژیر کیانی افزود: با توجه به نگاه توسعه‌طلبانه و تضادی که در نگاه دولت‎های از سال‏های گذشته تاکنون وجود داشته است، نگاه آن‌ها نسبت به توسعه پایدار یک نگاه کم اهمیتی است زیرا آن‎ها در این حوزه فاقد برنامه هستند، اسناد بالادستی کشوری و قوانینی مانند اصل پنجاهم قانون اساسی هیچ گاه سرلوحه کار آن‎ها قرار نگرفته است و بیشتر به یک نوع شتابزدگی و توسعه محوری شتابزده مبتنی بر خطا و آزمون دچار هستند و به طور مرتب به سرزمین ایران خسارت وارد می سازند.

** دولت ها؛ مسبب اصلی تخریب سرزمینی

وی ادامه داد: متاسفانه در بحث پایداری زمین مسبب اصلی تخریب سرزمینی خود دولت‎ها هستند و نگاهی به توسعه پایدار ندارند بنابراین زمانی می‎توان ادعا کرد که دولت‎ها در این راستا اثربخشی در حفظ محیط زیست داشتند که اقدامات مهمی را انجام داده باشند چرا که همه ساله متاسفانه سطح چشمه‎ها، رودخانه ها، تالاب‏ها کاهش پیدا می‎کند و به دلیل آلایندگی ناشی از آلاینده‌ها در محیط زیست طبیعی خسارت می‏بینیم اگرچه این بدین معنا نیست که مردم در این حوزه از نقشی برخوردار نیستند بلکه مردم هم در تخریب محیط زیست نقش دارند اما به دلیل عدم فرهنگ سازی و آموزش به طور مثال در منطقه زاگرس آموزش‏های لازم به مردم داده نشده است.

**لزوم تدوین برنامه و سند راهبردی در حوزه محیط زیست

این پژوهشگرحوزه محیط زیست گفت: بحث آبخیزداری و پوشش گیاهی، حفاظت از دارایی‎های اکولوژیکی و اقتصادی مستلزم برنامه و سند راهبردی است.

کیانی بیان کرد: به طور قطع دولت، دانشگاه‎ها، آموزش و پرورش در اشاعه فرهنگ حفظ محیط زیست موثرهستند چرا که این مباحث موضوعات مهمی است که باید از پایه به آن‎ها توجه شود تا بتوان اثربخشی آن را در سال‌های آینده مشاهده کرد.

وی گفت: سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل‎ها به عنوان متولی حفظ عرض‎های سرزمینی کشورو مناطق حفاظت شده مربوط می‎توانند با مشارکت سازمان‏ها و تقویت و توسعه کمی و کیفی سازمان‎های مردم نهاد از وارد آمدن هرگونه تخریب به محیط زیست جلوگیری کنند.

دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان اظهار کرد: هر زمان که مردم آموزش‎های لازم را در حفاظت از محیط زیست کسب کردند و دولت‎ها یک قدم به میدان آمدند، مردم بیشتر از دولت‌ها کمک کردند. شاید دنیا به این نتیجه دست پیدا کرده است که حفظ عرصه‎های طبیعی و محیط زیستی و جنگلی جز با مشارکت پایدار مردم و جوامع محلی امکان پذیر نیست. به طور مثال برای نجات رویشگاه عظیم زاگرس با وجود سه میلیون بهره بردار که از این ناحیه سرزمینی به طور مستقیم ارتزاق می کنند، هیچ راهی وجود ندارد جز این که تصدی‌گری دولت کاهش پیدا کند و مردم آموزش ببیند و به نوعی حفاظت از این منطقه به مردم محول شود.

وی با بیان این که شعار امسال در روز جهانی محیط زیست حفظ بوم سازگان است، گفت: به دلیل کارکردهای این بوم سازگان طبیعی و خدمات و کالاهایی که در اختیار زیست‌مندان شهراعم از بشر به ویژه غیر بشر قرار می دهند، برای منابع طبیعی و بوم سازگان آن ارزش‎گذاری می‏کنند یعنی مادامی که ارزش‎های اقتصادی و کارکردهای بوم سازگان پیرامونمان تعیین و قیمت گذاری نشود، در معادلات اقتصادی و بودجه ریزی‎های کشور بدان اشاره نشود و همچنان به طور رایگان تلقی شود و استفاده از آب و پوشش گیاهی و بلوط رایگان فرض شود، از سوی دیگر با نگاه توسعه یکجانبه گرانه چرای دام افزایش می‎یابد، سدسازی‏ها به هر قیمتی صورت می‎گیرد،  وآتش سوزی ها تداوم می یابد زیرا این مساله در جوامع محلی به دلیل کسب نکردن آموزش‎های لازم مهم تلقی نمی‎شود به همین دلیل درمنطقه زاگرس از بین رفتن پوشش گیاهی، جنگل‎ها را شاهد خواهیم بود و با فقر شدید اقتصادی جوامع محلی به دلیل فقدان آموزش‎ها مواجه می‎شویم و بزرگترین دارایی اکولوژیکی که نیمی از آب‎های کشور را تولید می‎کند یعنی رویشگاه زاگرس را به دلیل بی برنامگی و عدم هماهنگی بین دستگاهی از دست می‎دهیم و این نشان از این دارد که هنوز ارزش بوم سازگان و اجزا آن را در برنامه‎ریزی‎های کلان کشور دیده نشده است.

کیانی تاکید کرد: اگرسند ملی حفاظت از محیط زیست نوشته و ابلاغ می‎شود، در هیچ جایی به آن عمل نمی‎شود زیرا از یک سو به یک فرهنگ بی‎کیفری در جریان تخریب سرزمینی و نابودی محیط زیست مبتلا هستیم که در صورت آلودگی محیط زیستی به یک جریمه یا پرداخت عوارض آلایندگی حداقلی محدود می‎شود که مجدد این مبلغ هم به حساب دولت می‎رود و در نهایت هیچ سازوکاری مبنی بر این که عوارض آلایندگی در جای خود جهت بهبود و ترمیم بخشی از محیط زیست که در حال نابودی است،صرف شود، وجود ندارد.

وی افزود: درسند ملی حفاظت از محیط زیست در ماده چهارم بر جرم انگاری حوزه محیط زیستی تاکید شده است اما در سال‎های اخیر با توجه به این که ابلاغ شده و با وجود اصل پنجاهم قانون اساسی سازمانی گزارش دهد که چند درصد از این سند را اجرا کرده است؟ بنابراین ضمانت اجرایی برای اسناد بالادستی وجود ندارد.

دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان تاکید کرد: باید نقاط امید را تقویت کنیم به طور مثال  با توجه به این که رویشگاه زاگرس 50 درصد منابع آبی کشور را تولید می‎کند و 2میلیون نفر به ان وابسته هستند و 50 درصد دامداری به این ناحیه وابسته است، برای نخستین بار سازمان جنگلها اعلام کرده است که برای این منطقه برنامه‏هایی را در دست اقدام دارد و سندهای راهبردی را تسهیل می‏کند که می‏توان از آن به عنوان نقطه ی امید نام برد. در یک حوزه الگویی در شمال خوزستان در منطقه زاگرس به مساحت 16 هزار هکتار طرح مهمی تحت عنوان «مدیریت یکپارچه حوزه آبخیز» انجام می‎شود، این همان حلقه مفقوده‌ای است که سال‌ها در این منطقه وجود نداشته است و در این طرح جوامع محلی، آموزش و توانمندی آن‏ها و ظرفیت‏ها در حوزه‏های مختلف کسب و کار و تسهیل‌گری خود سازمان دیده شده است تا مدیریت عرصه‏ها را به صورت مشارکتی به خود مردم واگذار کند.

وی  گفت: ما به عنوان تشکل‎های محیط زیستی نسبت به این طرح امیدوار هستیم و انتظار می‎رود، مدیران استانی پای کار باشند و از  این قبیل طرح‌ها پشتیبانی کنند تا بتوان به عنوان الگو در کل رویشگاه زاگرس به کارگرفته شود.