سجاد بهزادی – روزنامه نگار - در هفته کتاب به سر می‌بریم. باید بگویم در شرایط فعلی، هر کتابی نمی‌تواند بر زندگی امروز ما تاثیرگذار باشد اما درعین حال کتاب‌های خوب هم کم نیستند. ذائقه ما ایرانیان به هزار و یک دلیل، در مورد کتاب و کتاب‌خوانی تغییر کرده است و این اصلا نشانه خوبی نیست.هیچ ملتی جزء با مطالعه و فهم بیشتر، از چالش‌های روزگار خود عبور نکرده است.

در این یادداشت، قصد نویسنده تحلیل این مسئله نیست و تنها به بهانه هفته کتاب، دوست دارم یک نویسنده و کتاب‌هایش را به صورت کوتاه برای خوانندگان فهیم عصرایران معرفی کنم.

من کتاب «نظریه های جباریت از افلاطون تا آرنت» اثر «راجر بوشه» را به شما معرفی می کنم.

اما چرا این کتاب:

دنیای پیرامون ما یک نوع جبر و تمامیت‌خواهی احاطه کرده است و در واقع ما در میان نیروهائی گرفتاریم که هرکدام در پی اعمال قدرت بر دیگری هستند.

به قول میشل فوکو،«قدرت و مناسبات آن در میان همه طبقات اجتماعی وجود دارد و به صورت شبکه‌ای گسترده تا اعماق جامعه پیش رفته است و همه ی افراد جامعه چه بالایی ها و چه پایینی ها؛ چه حاکمان و چه زیردستان، همگی در مسیر اعمال قدرتند.»

نویسنده این کتاب، مسیرها و نیروهائی که به دنبال اعمال قدرت هستند را خوب می‌شناسد و در این اثر دریافت تازه‌ای برای شناخت این نیروها را به خواننده می‌دهد. افکار «هانا آرنت» یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این کتاب است.

آرنت خود نویسنده‌ای زجر کشیده بود که در دوره‌ای از عمر خود، همه وقت و توجهش را صرف نوشتن «خاستگاه‌های توتالیتاریسم» کرد و این برای نوع بشر بسیار ارزشمند است.

«هانا آرنت» خود نیز کتابی دارد بنام «وضع بشر».  او وقتی که شهروند ایالات متحده شد بسیار پرکار بود. هم می‌نوشت و هم درس می‌داد. کتاب‌های «وضع بشر»، «میان گذشته و آینده» و «انقلاب»؛ در همین دوره توسط آرنت نوشته شد.

من از معرفی کتاب «راجر بوشه» می‌خواهم مخاطب را با افکار آرنت آشناتر کنم. کتاب‌های آرنت را برای خواننده امروز تاثیرگذار می‌بینم و خودم نیز این تجربه را دارم. در این کتاب‌ها همچنان به زندگی «عمل ورزانه» تاکید زیادی می‌شود.علیرغم همه خستگی‌ها و ناامیدی‌هایی که ما ایرانیان امروز از «وضعیت» داریم، آرنت اعتقاد دارد کامل‌ترین و سرشارترین زندگی واقعی انسانی «زندگی عمل‌ ورزانه» است.

حوزه عمومی به قول هابرماس بهترین حوزه‌ای است که در آن فرد می‌تواند عامل به یک عمل باشد و «عمل ورزی» کند. ما باید همچنان حوزه عمومی را جدی بگیریم و کنش گر باشیم.حوزه عمومی همچنان قلمرو مناسبی برای «عمل ورزی» انسانی است و برای همین است که این حوزه همیشه چالش‌ها و دشمنان خاص خودش را دارد.

 اتفاق اخیری که به دنبال انتشار وسیع سخنان تنگ‌نظرانه رئیس شورای شهر بوشهر در مورد حوزه عمومی و محدود کردن آن، در رسانه‌ها شاهد بودیم نیز می‌توان در همین چارچوب تحلیل کرد.

در سیستم‌های دیکتاتوری، حوزه عمومی مخالفان و جبارهای خاص خودش را دارد که در کتاب «نظریه‌های جباریت»؛ پنجره جدیدی از آن  برای مخاطب گشوده می شود.

می‌دانم که بیشتر ما شاید این روزها حال خوبی نداریم اما باز جزء تقویت فهم خود و کنش گری در عرصه عمومی مگر راهی هست؟ بر این اساس به خوانندگان محترم توصیه می‌کنم اول این کتاب را و سپس به بهانه این کتاب آثار آرنت را مطالعه کنند.

کتاب «نظریه‌های جباریت از افلاطون تا آرنت» نوشته‌ «راجر بوشه» را «فریدون مجلسی» به فارسی برگردانده است و در توضیح پشت جلد این کتاب آمده است:

«جباریت، استبداد، تمامت‌خواهی، خودکامگی، جور و ستم سلاطین در طول تاریخ از مهم‌ترین دغدغه‌های فیلسوفان و نظریه‌پردازان سیاسی بوده است. حاصل نظریه‌ها و تحلیل‌های اندیشمندان از دوران کلاسیک تا سده‌های تاریک میانه، دوران روشنگری و اصلاحات مذهبی تا عصر تجدد، پدیدآوردن و تعمیم بخشیدن الگوهایی بوده است که در قالب آن حاکمیت قانون، حقوق بشر و آزادی و امنیت شهروندان تضمین و از جباریت و خودکامگی پیشگیری شود.». در این کتاب آراء و نظریات متفکران و نظریه‌پردازان سیاسی را با تاکید بر نظریه‌های جباریت می‌خوانید. این کتاب را انتشارات «مروارید» منتشر کرده و در اختیار مخاطبان قرار داده است.