با وعده ساماندهی وضعیت خانه دار شدن نیازمندان

مهدی زاهدی

m.zahedi25@yahoo.com

طرح جامع مسکن که به گفته تدوینگرانش آن را چشم انداز ۱۲ ساله حوزه مسکن ایران تا سال ۱۴۰۵ نام نهاده اند سرانجام پس از کش و قوس های فراوان روز یکشنبه توسط وزارت راه و شهرسازی رونمایی شد.

متولیان طرح جامع مسکن معتقدند درمطالعات اولین طرح جامع مسکن کشور که سال ۱۳۸۲ آغاز شد و در سال ۱۳۸۴ به اتمام رسید، هدف اصلی، تدوین نقشه راهی منسجم و به هم پیوسته برای ارتقاء وضعیت بخش مسکن در همه ابعاد آن بود که حول ۹ محور به تدوین ۵۵ برنامه اجرایی انجامید.

با این حال بعد از سال ۱۳۸۴ و به دنبال روی کارآمدن دولت نهم، نظام مدیریت و برنامه ریزی توسعه کشور و به تبع آن مدیریت بخش مسکن دچار تحولات اساسی شد.

تدوینگران این طرح با اعتقاد بر اینکه معطوف شدن کل سیاست های مربوط به حوزه مسکن در دوره احمدی نژاد سبب شد وضعیت این حوزه روند نامظلوبی را شاهد باشد می گویند: در دوران هشت ساله دولت نهم و دهم، سیاست های بخش مسکن به برنامه واگذاری حق بهره برداری از زمین در قالب طرح مسکن مهر محدود شد.

آنها اذعان می کنند در سال‌های ۸۴ تا ۹۱ اتفاقات بسیاری نمود یافت که وضعیت این حوزه را به سمت نامطلوبی سوق داد؛ در این باره می توان از افزایش شدید قیمت زمین در این برهه و سونامی گرانی مسکن در اولین سالهای دولت نهم و تکرار این گرانی تا زمان رکود مسکن به عنوان مهمترین اتفاقات رخ داده در دولت احمدی نژاد دراین حوزه مهم حیاتی کشور یاد کرد.

با این اوصاف مسوولان دولت یازدهم با تکیه بر این تجربیات و اعتقاد به اینکه ۱۰ سال از تدوین اولین طرح جامع مسکن کشور گذشته است با وعده ساماندهی وضعیت خانه دار شدن نیازمندان این برنامه ۱۲ ساله را رونمایی کرده اند و حتی مدعی هستند هدف از اجرای این طرح تهیه مسکن مناسب برای همه آحاد جامعه است که بتوانند با استفاده از حمایت های مختلف و دریافت تسهیلات صاحب خانه شوند.

در همین راستا روز یکشنبه معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی در یک نشست خبری از رونمایی طرح جامع مسکن خبر داد و گفت: این طرح طی ۱۲ سال آینده وضعیت خانه دار شدن نیازمندان را در کشور ساماندهی خواهد کرد.

حامد مظاهریان روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگاران، افزود: در این طرح تکالیف دولت در خانه دار شدن متقاضیان مشخص شده و دولت با اجرای برنامه های مختلف و با تقویت شاخص توان پذیری، نیازمندان را صاحب خانه می کند.

وی گفت: دبیرخانه این طرح همواره با پایش شرایط اقتصاد کلان کشور و وضعیت مسکن نحوه اجرای این طرح را پیگیری خواهد کرد تا در صورت لزوم در این طرح تغییراتی اعمال کند.

وی پرداخت تسهیلات برای نوسازی وبهسازی بافت های فرسوده شهری پرداخت تسهیلات نوسازی واحدهای مسکونی روستایی و افزایش تسهیلات خرید مسکن به ۸۰ میلیون تومان را بخشی از طرح جامع مسکن اعلام کرد.

به گفته مظاهریان، در این طرح به مدت شش سال ۳۰۰ هزار واحد مسکونی سالانه با استفاده از تسهیلات بانکی در بافت های فرسوده شهری نوسازی و سالانه ۲۰۰ هزار واحد روستایی نیز با تسهیلات ۱۵ میلیون تومانی و سود پنج درصدی نوسازی و بهسازی خواهند شد.

وی با بیان آنکه طرح جامع مسکن از تکالیف برنامه چهارم توسعه بود و درسال ۸۴ نخستین طرح جامع مسکن نیز تصویب شد، گفت: پس از گذشت یک دهه و انجام تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی سند نهایی این طرح با بازنگری مجدد سرانجام رونمایی شد تا با اعلام نظر متخصصان، کارشناسان و اساتید دانشگاهی پس از ۳۰ روز به مرحله اجرایی برسد.

معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی برخانه دار شدن همه آحاد جامعه به عنوان هدف این طرح تاکید کرد و افزود: با اجرای این طرح شاخص دسترسی قشر متوسط جامعه در سال ۱۴۰۵ از ۱۲ به ۸ سال می رسد و تامین مسکن خانوارهای کم درآمد، ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی، بهبود مسکن روستایی و هدفمند کردن مسکن استیجاری از عمده اهداف ما در این طرح است.

مظاهریان با اشاره به وجود مشکلات اقتصادی و تنگناهای مالی در کشور، تاکید کرد: این مشکلات مانع از تدوین و اجرایی شدن طرح جامع مسکن نشده زیرا بخشی از توسعه مسکن معطوف به بازسازی بافت فرسوده درون شهری است که از خدمات روبنایی و زیربنایی و همچنین هویت برخوردار هستند و آمارها نشان می دهد که تنها طی دو ماهه نخست سال جاری ۳۵ هزار فقره تسهیلات به متقاضیان نوسازی بافت های فرسوده شهری پرداخت شده است.

وی یادآور شد: با ابلاغ قانون پیش فروش مسکن و اجرایی طرح جامع مسکن نیز این قانون بین سازندگان، خریداران و بانک رابطه نزدیکی به وجود آورد تا هم خریدار و هم سازندگان از تامین منابع مالی توسط بانک و پیش خریداران و کیفیت ساختمان مطمئن شوند.

مظاهریان افزود: در اجرای این طرح بانک مسکن به عنوان بانک توسعه ای معرفی شده تا بتواند در توسعه مسکن در کشور همچنان اثرگذار شود، زیرا عملکرد بانک های توسعه ای با سود سنجیده نمی شود، بلکه با اجرای سایت های راهبردی در حوزه مسکن ارزیابی می شوند، لذا بهترین بانک در این زمینه بانک مسکن است.

معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اجرای طرح جامع مسکن در بخش مسکن محرومان جامعه از طریق بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، گفت: این بنیاد با همکاری نهادهای دیگری از جمله بهزیستی، بنیاد مستضعفان و سازمان ملی مسکن تامین مسکن محرومان را برعهده خواهد داشت و در همین مدت کوتاه احداث ۸ هزار و ۷۰۰ واحد مسکونی برای محرومان جامعه برنامه ریزی شده است.

برآیند اجماع فکری ۳۵۰ کارشناس برتر اقتصادی کشور

مدیر علمی طرح جامع مسکن کشور هم در این نشست با بیان اینکه طرح جامع مسکن برآیند اجماع فکری ۳۵۰ کارشناس برتر اقتصادی کشور است گفت: طرح جامع مسکن تهیه شده شناور و براساس نیاز روز قابل تغییر است و کنترل قیمت زمین و تامین مسکن اقشار ضعیف از محورهای این سند محسوب می شود.

یزدانی با اشاره به ویژگی های طرح جامع مسکن گفت: از مهمترین ویژگی این طرح این است که بازار و اقتصاد مسکن کشورمان در ۵ دهه اخیر آسیب شناسی شده است و براساس نتایج این آسیب شناسی طرح جامع تدوین و تنظیم شد.

وی با اشاره به دومین ویژگی طرح جامع مسکن گفت: این طرح تنها برای یک بازه زمانی مشخص تعریف نشده است و قطعا طرحی قابل اجرا و علمی بوده که براساس شرایط روز قابلیت تغییر داشته باشد و قابل انطباق با شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، اجتماعی باشد.

یزدانی ادامه داد: از دیگر ویژگی های این طرح ایجاد نظام پایش بوده که از الزامات اجرایی طرح تعریف شده است.

وی با بیان اینکه مطالعات طرح جامع مسکن درچهار مرحله انجام شده است گفت: مرحله اول تهیه اطلاعات و گزارشهایی به وزارت راه وشهرسازی در باره وضعیت حال حاضر بازار مسکن اینکه دولت یازدهم مسکن را با چه شرایطی از دولت قبل تحویل گرفت و اینکه چه چشم انداز و چه مشکلاتی پیش روی بازار مسکن است.

مدیر علمی طرح جامع مسکن کشور ادامه داد: از دیگر مراحل مطالعات تهیه طرح جامع مسکن آسیب شناسی و مطالعات تفصیلی بود اینکه سند جامع مسکن نمی تواند مقید به مکان باشدو یک برنامه تنها برای یک مکان تعریف نمی شود.

یزدانی ادامه داد: تلفیق این موارد در اولویت بندی الزامات مرحله دیگر بود و مرحله دیگر آخر طرح جامع این برنامه نیاز به تامین زمین داشت. بنابراین وزارت راه وشهرسازی از میزان نیاز هر شهر به مقدار زمینی که در آن باید طرح های مسکنی اجرا شود تهیه کرد.

یزدانی با بیان اینکه دولت مسئول ساخت و ساز مسکن در کشور نیست گفت: دولت تنها در بازارهایی که ورود می کند که با شکست مواجه شده باشد و تهیه حداقل سرپناه برای مردم طبق قانون از وظایف دولت محسوب می شود.

وی ادامه داد: طرح جامع مسکن و برنامه های تدوین شده در این طرح به اقشاری اختصاص می یابد که بدون حمایت دولت توانایی تامین حداقل مسکن مورد نیاز را ندارند.

مدیر علمی طرح جامع مسکن کشور با بیان اینکه در این طرح ساخت ۶۰۰ هزار واحد مسکونی در سال پیش بینی شده است گفت: هر چند که نیاز کشور به تولید مسکن سالانه چیزی حدود یک میلیون واحد است اما در این طرح ساخت ۶۰۰ هزار واحد در نظر گرفته شده است.

وی تاکید کرد: ساخت مسکن برعهده بخش خصوصی است و دولت تنها در مواردی دخالت می کند که اقشاری بدون حمایت دولتی نتوانند مسکن خود را تامین کنند بنابراین این تعداد مسکن که در طرح جامع پیش بینی شده تنها برای این اقشار از جامعه است.

یزدانی با بیان اینکه حمایت اجتماعی دولت از اقشار ضعیف جامعه نیازمند یک نهاد پایدار است و چیزی نیست که با یک پروژه به اتمام برسد تاکید کرد: پیشنهاد تشکیل ستاد مسکن اجتماعی را داده ایم که در این ستاد اقشا رکم درآمد شناسایی و حمایت می شوند.

وی با اشاره به کاهش ۲۰ درصدی تامین تقاضای مسکن از بازار آزاد طی یک دهه اخیر گفت: در حال حاضر تنها ۳۰ درصد از نیاز به مسکن از طریق بازار آزاد تامین می شودو ما بقی خانواده ها بدون حمایت دولت نمی توانند صاحب خانه شوند این درحالی است که این رقم در سال ۸۰ حدود ۵۰ درصد بود.

مدیر علمی طرح جامع مسکن کشور با بیان اینکه متاسفانه سهم زمین در قیمت تمام شده مسکن در ایران بسیار بالاست گفت: در سال ۸۴ سهم زمین در قیمت تمام شده مسکن چیزی حدود ۴۶ درصد بود که این رقم در سال ۹۱ به بیش از ۵۶ درصد افزایش پیدا کرد.

وی تاکید کرد: یکی از محورهای اصلی طرح جامع مسکن کاهش سهم زمین در هزینه تمام شده مسکن است که البته تحقق این هدف به عملکرد نظام مدیریت شهری بستگی دارد.

یزدانی افزود: در حال حاضر نقش مدیریت شهری در تعیین قیمت زمین به حدی است که تا سطح دهیاری ها رسیده است و سودا گری در بخش زمین بسیار زیاد است و برای کاهش قیمت زمین نیاز به اصلاحات ساختاری داریم.

وی با بیان اینکه با احتمال افزایش قیمت زمین وام ۸۰ میلیون تومانی خنثی و تا پنج سال دیگر باید به ۲۰۰ میلیون تومان برسد گفت: قدرت سوداگری در بخش زمین بسیار قوی است و کاهش این قدرت به تحول نظام مدیریت منطقه ای و شهری بستگی دارد.

وی همچنین درباره میزان اعتباری که وزارت راه و شهرسازی برای تهیه طرح مسکن هزینه کرده است گفت: مجری تهیه طرح جامع مسکن دانشگاه صنعتی شریف است و این سوال را باید معاونت پژوهشی این نهاد پاسخ دهد و ما اطلاعی از میزان دقیق هزینه صرف شده بابت تهیه این طرح نداریم.