مرتضی ابراهیمی با ورود دولت تدبیر و امید، پیشبینی میشد که قیمت دلار کاهش یابد و اقتصاد رونق بگیرد، این پیش بینی در حدود یک سال قبل محقق شد و نرخ دلار تا ۲۷۰۰ تومان نیز رسید، اما با رسیدن نرخ دلار به ۲۷۰۰ تومان، رئیس بانک مرکزی با حضور در جلو دوربین خبرنگاران اعلام کرد که کاهش نرخ دلار کافی است ، این سخن رئیس بانک مرکزی موجب شد تا از آن روز به بعد نرخ ارز افزایش یابد تا جایی که امروز نرخ ارز از سه هزار و ۶۰۰ تومان فراتر رفته است.
دلیل این موضوع روشن است، دولت برای جبران کسری بودجه رو به افزایش دلار می آورد. از طرف دیگر اقتصاد ایران دولتی است، به طور مثال ۹۰ درصد بازار بورس ایران در درست شرکتهای دولتی و شبهدولتی است. شرکتهای دولتی و شبهدولتی در بازار سرمایه شرکتهایی را در دست دارند که عمدتاً صادراتمحور هستند مانند گروه پتروشیمی و گروه فلزات اساسی. در نتیجه افزایش قیمت دلار به نفع این شرکتها و دولت است.
امروزه بسیار میشنوید که قدرت خرید مردم کاهش یافته و کالاهای بسیاری در کارخانه ها انبار شده است و به فروش نمی رود. علت کاهش قدرت خرید مردم همین افزایش قیمت دلار است.
با شکست بسته رونق اقتصادی نرخ دلار افزایش یافت
دولت به تازگی بسته رونق اقتصادی را معرفی کرده است . پیشبینی میشد با ارائه این بسته، نرخ ارز کاهش یابد اما بعد از گذشت یک ماه نرخ ارز بالعکس افزایش نیز داشتهاست . دلیل این امر مشخص است زیرا بعد از گذشت یک ماه از ارائه بسته رونق اقتصادی برای مردم ، کارشناسان و مسئولان، مشخص شده که این بسته شکست خورده و این بسته فقط برای دو شرکت نیمهدولتی ایران خودرو و سایپا سودآور بودهاست نه برای شرکتهای خصوصی و مردم.
یکی از عوامل دیگری که پیشبینی میشود که نرخ دلار کاهش یابد بحث رفع تحریمها بود. اما این پیشبینی نیز محقق نشد. زیرا به عنوان نمونه بعد از تصویب برجام شاهد هستیم که شرکتهایی که صورتهای مالی خود را ارائه میدهند، گزارشهای خود را با تعدیل منفی ارائه دادهاند. و این در حالی است که کارشناسان پیشبینی میکنند تعدیل منفی شرکت های بورسی تا پایان سال ادامه خواهدیافت.
یکی از عوامل دیگری که پیشبینی میشد که نرخ ارز را کاهش دهد، کاهش سفرهای خارجی است. اما در این مورد وزیر اقتصاد عقیده دیگری دارد، او گفتهبود: با توجه به نزدیکی سال جدید میلادی و همچنین استقبال زیاد از سفر به عتبات عالیات برای اربعین، نرخ ارز در بازار تغییر کردهاست.
افزایش نرخ ارز در این روزها و شائبه افزایش نرخ ارز به دست دولت این احتمال را قوت میبخشد که ایجاد بورس ارز نیز به شکست خواهدانجامید. زیرا بیش از ۹۰ درصد ارز در ایران در دستان دولت است که با درنظر گرفتن ملاحظات خاص نرخ ارز را دستکاری میکند.
موارد بالا به وضوح نشان میدهد که افزایش نرخ دلار طبیعی نیست. اما برخی کارشناسان نظری دیگری دارند و عقیده دارند افزایش نرخ ارز طبیعی است به عنوان نمونه اصغر سمیعی، نایب رییس کانون صرافان گفته است:«در حال حاضر مسأله اصلی عرضه و تقاضا است، اما با توجه به اینکه نرخ تورم ایران بالاتر از نرخ تورم جهانی است و نرخ بهره نیز بالاتر از نرخ بهره در دنیا است، بنابراین افزایش نرخ دلار طبیعی است و اگر نرخ دلار کمتر از این بالا رود، یک دستی در کار است و اگر بیشتر هم بالا رود، ممکن است دستی در کار باشد. این میزان افزایش نرخ دلار در بازار کاملاً طبیعی است؛ البته همه ما آرزو داریم که پولمان قویتر شود و نهتنها دلار بالا نرود، بلکه نرخ آن روز به روز کاهش یابد »
دو نرخی شدن ارز در بازار آزاد، عملی بیسابقه در تاریخ
جالب تر از افزایش نرخ دلار در بازار ۲ نرخی شدن این ارز در بازار آزاد است و شاهد هستیم که در یک هفته اخیر دلار بر اساس دو نرخ خرده و عمدهفروشی به مشتریان عرضه میشود؛ اتفاقی که پیش از این سابقه نداشته و برای نخستین بار در بازار ارز اتفاق افتاده است و در سامانه اتحادیه طلافروشان میتوان این دو نرخ را لحظه به لحظه رصد کرد. پیش از این در بازار خواروبار فروشان این رسم بود که وقتی مشتری کالایی را به صورت عمده میخرید، قیمت فروش کاهش پیدا میکرد و ظاهراً این روند به بازار ارز هم رسیده و در حال رواج در این بازار هم هست. جذابیت آن هم این است که دو قیمت ارائه شده تفاوت فاحشی با هم دارند. در این رابطه رئیس اتحادیه طلا و جواهر گفت: دلار مانند سایر اقلام مصرفی نیست که بر اساس درجه کیفیت قیمتگذاری شود، اما قیمت خرده و عمده آن با هم متفاوت است. محمد کشتیآرای با بیان اینکه باید تفاوتی میان خریدار ۱۰۰ النگو با یک النگو وجود داشتهباشد، افزود: فروشنده یقیناً به خریدار طلا در حجم زیاد تخفیف داده و قیمت را کمی نسبت به معمول بازار کاهش میدهد، اما این کاهش قیمت از نرخ واحد طلا نیست، بلکه این تخفیف بر روی اجرت آن لحاظ میشود. وی تصریح کرد: قیمت دلار نیز همینگونه محاسبه میشود. به طور مثال اگر قیمت دلار ۳ هزار و ۵۰۰ تومان باشد، برای فروش چه صد میلیارد دلار و چه یک اسکناس یک دلاری قیمت مبنا یکسان و واحد در نظر گرفته میشود. کشتیآرای اظهار کرد: با این حال در خرید عمده دلار، صرافی از سود خود در ازای خرید بالا کسر میکند و در نتیجه قیمت خرید دلار عمده کمی پایینتر از دلار خرده خواهد بود. اما در این باره مدیرعامل صرافی رویال گفت: برای ارز قیمت عمدهای وجود ندارد و یک نرخ اعلام میشود. نرخ مجاز ارز هم باید در صرافیهای مجاز تعیین میشود. امیر نجومی اظهار کرد: بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی، حوزه ارز از اتحادیه طلا گرفتهشده و به بانک مرکزی واگذار شدهاست و بر این اساس قیمت واقعی و نه خبری ارز را میتوان از طریق صرافیهای مجاز رویت کرد. به گفته او، در حال حاضر در صرافیهای مجاز نرخ عمده و خرده برای دلار وجود ندارد.
در پایان باید گفت افزایش نرخ ارز بخش خصوصی و مردم را به نابودی میکشاند به عنوان نمونه بسیاری از شرکتهای خصوصی از بانک مرکزی وام ارزی دریافت کردهاند که با افزایش نرخ ارز این شرکتها باید با نرخ ارز روز بدهی خود را به بانک مرکزی پس دهند در نتیجه این شرکتها با خطر ورشکستگی مواجه میشوند.