خبرگزاری ایکنا نوشت: دولت آمریکا در روزهای اخیر اعلام کرد که معافیت خرید نفت ایران از سوی برخی کشورها به پایان رسیده و دیگر هیچ کشوری حق خرید نفت ایران را ندارد. در واقع در صحبت برخی از مقامات رسمی دولت آمریکا چنین بیان میشود که میزان فروش نفت ایران باید به صفر برسد. این وضعیت منجر به بیم و امیدهایی در کشور شده و از یک طرف این نگرانی ایجاد شده که کاهش فروش نفت و درآمدهای ارزی حاصل از آن منجر به وخامت اوضاع اقتصادی و نارضایتی مردم میشود و از سوی دیگر برخی کارشناسان این وضعیت را فرصت مناسبی برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و مقاومسازی اقتصاد میدانند، اما موضوع قابل بررسی این است که راهکار مناسب برای مقابله با وضعیت کنونی و اقداماتی که مردم و مسئولان باید انجام دهند چه مواردی را دربرمیگیرد؟ همچنین آیا اساساً اقتصاد ایران ظرفیت کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی را در شرایط کنونی دارد؟
حجتالاسلام والمسلمین عباس شفیعینژاد، کارشناس اقتصاد اسلامی، مدیرگروه فقه اقتصادی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و استاد دانشگاه قم، در گفتوگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره راهبردهای مقابله با تحریمهای جدید نفتی آمریکا و همچنین پیشبینی خود از آینده اقتصاد ایران بعد از اعلام آمریکا مبنی بر رفع معافیت خرید نفت ایران به وسیله برخی از کشورها پرداخت و اظهار کرد: در ابتدا در رابطه با اینکه آیا هدف آمریکا از به صفر رساندن فروش نفت ایران عملیاتی خواهد شد یا خیر؟ باید گفت که این موضوع بستگی به عوامل زیادی دارد. از جمله اینکه این موضوع که کشورهای دیگر بتوانند کمبود نفت ایران در بازار را جبران کنند یا نه؟ موضوع مهمی است. همچنین باید دانست که با تحریم نفت ایران، قیمتهای جهانی نفت هم تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. البته اینها یک طرف ماجرا است و بخش دیگری از ماجرا، توان کشور ما برای فروش نفت به طُرُق مختلف است؛ هرچند که ممکن است هزینههایی را هم متحمل شود.
نیازمند اقتصادی مقاوم و غیروابسته به نفت هستیم
وی با اشاره به اهمیت مقاومسازی اقتصاد کشور ادامه داد: همانگونه که مقام معظم رهبری اخیراً فرمودند که ما توان صادر کردن و فروش هر مقداری از نفت که اراده کنیم را داریم. رئیس جمهور هم چند روز پیش مجدداً به این موضوع اشاره کردند که راههای مختلفی برای فروش نفت و ورود ارز به کشور وجود دارد. اما موضوع مهمی که هرگز نباید فراموش کنیم این است که نیازمند اقتصادی مقاوم و غیروابسته به نفت هستیم تا دیگر اینقدر تحت تأثیرتحریمها و تهدیدها قرار نگیریم.
شفیعینژاد به اهمیت توجه به درآمدهای مالیاتی در اقتصاد کشور اشاره کرد و افزود: موضوع کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و بستن بودجه سالانه بدون در نظر گرفتن درآمدهای نفتی برای سالیان سال در کشور ما مطرح بوده است. در واقع موضوع اصلی این بوده که بودجه را براساس مالیات ببندیم؛ همانگونه که در کشورهای پیشرفته دنیا اقدام میشود و بین ۸۰ تا ۱۰۰ درصد بودجه دولتی از طریق مالیات تأمین میشود اما متأسفانه ما در زمینه درآمدهای مالیاتی سستی به خرج دادیم و همچنان وابستگی زیادی به نفت داریم.
مشکلی از جهت دانش و منابع نداریم
مدیرگروه فقه اقتصادی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) به دلایل وابستگی کشور به نفت و درآمدهای ارزی ناشی از آن اشاره کرد و یادآور شد: وابستگی ما به نفت فقط به علت کسری بودجه دولت نیست بلکه یکی از نیازهای اساسی ما برای فروش نفت، تأمین ارز جهت واردات کالاهای مورد نیاز است. بسیاری از کالاهای واسطهای که ما وارد میکنیم و همچنین بسیاری از مواد اولیه که وارد میکنیم را میتوانیم در داخل کشور تولید کنیم چراکه علم، دانش، فناوری و استعداد لازم را داریم و جوانان ایرانی مرتباً به مقامهای علمی دست پیدا میکنند بنابراین در این زمینه با مشکلی مواجه نیستیم.
استاد دانشگاه قم گفت: در زمینه منابع مورد نیاز هم در کشورمان با مشکلی مواجه نیستیم چراکه با دارا بودن ۱ درصد از جمعیت جهان، حدود ۷ درصد از منابع دنیا را دارا هستیم لذا مشکل اصلی ما این است که بسیاری از کالاها و تکنولوژیهای مورد نیاز خود را از خارج وارد میکنیم و برای اینها هم نیاز به ارز داریم و برای تأمین ارز هم ناچار به فروش نفت هستیم. در واقع در اینجا سؤال مهمی که وجود دارد این است که چگونه میتوان علم و دانش ایرانی را به بخش صنعتی و تولید مواد اولیه و کالاهای واسطهای پیوند زد و این کالاها را در داخل تولید کرد تا بتوانیم نیاز کشور به ارز حاصل از فروش نفت را قطع کنیم.
نقش واسطههای مالی در مقابله با تحریمها
این کارشناس اقتصاد اسلامی به اهمیت اصلاح واسطههای مالی در راستای کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی اشاره کرد و افزود: در واقع برای تحقق این موضوع یعنی پیوند زدن علم و دانش به بخش صنعتی کشور، حلقه مفقودهای وجود دارد که همانا واسطههای مالی هستند. در واقع کلاف سردرگم مشکلات اقتصاد ایران را که بررسی میکنیم در نهایت به واسطههای مالی، بانکها و بازار سرمایه میرسیم. اگر همانند بسیاری از کشورهای دنیا، تکنولوژی اولیه و علم و دانش داخلی مورد حمایت قرار میگرفت، در زمینه بسیاری از صنایع میتوانستیم به تولید انبوه برسیم و دیگر در آن زمینه وارداتی نداشته باشیم تا نیازی هم به ارز و فروش نفت وجود نداشته باشد.
وی اظهار کرد: برای ایجاد یک اقتصاد مقاوم و بدون وابستگی به نفت و متکی به توان داخلی، یکی از اقدامات اساسی و ضروری، اصلاح نظام واسطههای مالی، اعم از بانکها، بازار سرمایه، نظام بیمهای و همچنین نظامهای مکمل اینها است. اصلاح نظام مالیاتی به عنوان یکی از این مکملها، از ضروریات اقتصاد کشور است لذا امیدواریم در سال ۹۸ که سال رونق تولید هم نامگذاری شده است، اقداماتی اساسی برای کاهش فساد اقتصادی و کاهش رانت، با اصلاح نظام مالیاتی و اصلاح الگوی بانکداری و اسطههای مالی انجام دهیم.
نباید از اصلاح نظام بانکی چشمپوشی کرد
شفیعینژاد درباره نقش بانکها در کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی بیان کرد: اصلاح واسطههای مالی اعم از بانکها، یک ضرورت است. البته در کشور ما چون بخش تأمین مالی وابستگی زیادی به بانک دارد و در واقع اقتصاد ما بانک محور است لذا تأکید بنده بر این است که اصلاح بانکها اهمیت بسیار بالایی در این راستا دارد که نمیتوان از آن چشم پوشی کرد. در واقع ضروریترین اقدام کشور برای رونق تولید، به گردش درآمدن منابع مالی در جهت تأمین نیازهای داخلی کشور و قطع وابستگی به نفت، اصلاح نظام بانکی است چراکه اگر همه مشکلات به نظام بانکی و نظام مالیاتی مربوط نباشد، قطعاً بخش مهمی از آن مشکلات به این دو نهاد مربوط است.
استاد دانشگاه قم درباره اهمیت توجه به شرکتهای دانشبنیان گفت: توسعه شرکتهای دانشبنیان، یکی از کارهای اساسی است که در چند سال اخیر پیگیری شده و توسعه پیدا کرده است. وقتی از رونق تولید داخل و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و همچنین کاهش وابستگی به واردات صحبت میکنیم، یکی از مسائل اساسی، تقویت شرکتهای دانشبنیان است. این شرکتها از یک طرف، مرزهای دانش را جلو میبرند و از طرف دیگر، دانش را تبدیل به تکنولوژی کرده و از آن در مسیر تولید استفاده میکنند تا هزینههای تولید کاهش پیدا کند.
مزایای حمایت از شرکتهای دانشبنیان
وی با اشاره به وظایفی که باید برای شرکتهای دانشبنیان تعریف شود ادامه داد: این کاری اساسی است که باید انجام شود و خوشبختانه چند سال است که در کشور رونق گرفته است. اگر برای شرکتهای دانشبنیان، وظیفه مهم دادن برنامه و الگویی منظم برای اصلاح ساختارهای اساسی در زمینه نظام تأمین مالی و نظام مالیاتی تعریف شود و از آنها هم حمایت لازم صورت گیرد، قطعاً بسیاری از مشکلات برطرف خواهد شد.
شفیعینژاد درباره مزایای حمایت از شرکتهای دانشبنیان نیز اظهار کرد: شرکتهای دانشبنیان، شرکتهایی هستند که با عوض شدن دولتها آسیب چندانی نمیبینند لذا اگر به صورت علمی به فکر تقویت شرکتهای دانش بنیان باشیم، طبعاً در مسیر تغییرات سیاسی دچار نقصان نخواهیم شد.
آیا جبران کمبود نفت ایران توسط سایر کشورها میسر است؟
مدیرگروه فقه اقتصادی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) درباره اقدام برخی کشورهای عضو اوپک برای جبران کاهش نفت ایران در بازار بیان کرد: بنده موضوع را اینگونه تحلیل میکنم که همواره در اقتصاد گفته میشود که دلالهای بزرگ و حرفهای، شامه اقتصادی بسیار تیزی دارند و به سرعت متوجه مسئله میشوند. اگر این باور به وجود میآمد که نفت ایران به سرعت جبران میشود و ایران دیگر به هیچ وجه نمیتواند نفت خود را به فروش برساند و به ارز حاصل از آن دست پیدا کند، یقین داشته باشید که امروزه قیمت دلار در حدود ۱۴ هزار و ۱۵ هزار تومان نبود بلکه بالای ۳۰ هزار تومان بود.
استاد دانشگاه قم در پایان تأکید کرد: آنهایی که با بازار سر و کار دارند این موضوع را به خوبی متوجه میشود بنابراین آن واحدهای اصلی در اقتصاد، اعم از واحدهای حقیقی و واحدهای سفتهبازی، این مسئله را باور نکردهاند که ممکن است چنین بلایی بر سر فروش نفت ایران بیاید لذا ما هم میتوانیم با قاطعیت به این نتیجه برسیم که این نمیتواند واقعیت داشته باشد که این کشورها بتوانند کمبود نفت ایران در بازار را جبران کنند و در عرصه عمل، فروش نفت ایران به صفر برسد؛ هرچند که بر روی کاغذ ممکن است چنین کاری را انجام دهند.
گفتوگو از اکبر ابراهیمی
-
دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
-
افزودن دیدگاه