رضا طبیب‌زاده- تحلیل‌گر صنعت
آموزش بی‌تردید در رشد و تعالی زندگی فردی و اجتماعی انسان و دگرگون نمودن آدمی و تحول حیاتی او جایگاهی بی‌بدیل دارد و عموما می‌تواند نیروی محركه سراسر زندگی انسان باشد. جوهره و گنجینه‌های درونی و بیرونی انسان كه باید به شكوفه‌هایی برسند تا حقیقت وجودی و استعدادهای نهفته او نمایان گردد. آموزش، معنابخش تمامیت و اصل حیات بشری از تولد تا مرگ است و زندگی انسان به طور رسمی، غیررسمی و یا ضمنی، به طور مستمر و مداوم با این منبع انرژی‌بخش پیوند خورده است. تمام اقشار جامعه در دستیابی به رشد و تعالی، بدون‌شک نیازمند آموزش هستند و در این راستا كاركنان نیز به عنوان كارگزاران اصلی در سازمان‌ها، علی‌رغم بهره‌مندی از آموزش‌های رسمی و دانشگاهی، در جهت تطبیق با تحولات و تغییرات مداوم و نیازهای روزافزون جامعه نیازمند آموزش مستمر هستند. از آنجاكه در فرآیند آموزش، اولین گام تعیین نیازهای آموزشی است و تدوین برنامه‌های آموزشی منطبق با اهداف آموزشی است تا سرمایه‌های انسانی و مالی فراوان به هدر نرود.
آموزش تجربه‌ای است مبتنی بر یادگیری و به منظور ایجاد تغییرات تدریجی و نسبتاً ماندگار در فرد تا بتواند توانایی خود را برای انجام دادن كارها بهبود بخشد. به‌طور معمول گفته می‌شود، آموزش می‌تواند تغییر مهارت‌ها، دانش، نگرش‌ها و رفتار اجتماعی و سازمانی را در برداشته باشد. نگاهی اجمالی بر زندگی جوامع انسانی آن است كه نه تنها آنچه از انسان بروز و ظهور می‌كند، آموخته‌های او در طول زندگی است، بلكه چنانچه آموخته‌های فرد از او سلب گردد، انسان درمانده خواهد شد. تبلور عقل و استعداد آدمی و شأن و كرامت انسانی او در پرتو آموزش و تعلیم و تربیت صورت می‌گیرد. به تحقیق آموزش در زندگی فردی و اجتماعی انسان موجبات رشد فردی و نیز تحكیم پایه‌های زندگی فردی و جمعی او را فراهم می‌سازد و بدین جهت است که واژه‌های آموزش و پرورش و یا تعلیم و تربیت مورد توجه صاحب‌نظران و نیز تفسیرهای گوناگون آنان قرار گرفته است.
بنا به تعریف یونسكو، سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد، آموزش و پرورش عبارت است از تمام كنش‌ها و اثرات و راه‌ها و روش‌هایی كه برای رشد و تكامل توانایی‌های مغزی، معرفتی و همچنین مهارت‌ها و نگرش‌ها و رفتار انسان به كار می‌روند، البته به طریقی كه شخصیت انسان را تا ممكن‌ترین حد آن تعالی بخشد و یكی از ارزش‌های مثبت جامعه‌ای كه در آن زیست می‌كند، باشد.
ماهیت مادام‌العمر بودن آموزش به‌گونه‌ای است كه انواع آموزش‌هایی را كه فرد می‌بیند، مانند آموزش‌های اولیه كودكی در خانواده، آموزش‌های رسمی، آموزش‌های مداوم و انواع آموزش‌های غیررسمی را در بر می‌گیرد. آموزش مادام‌العمر آموزشی است كه نیازهای انسان را در تمام سنین، با توانایی‌های متفاوت و در سطوح آموزشی گوناگون و شرایط حرفه‌ای مختلف جوابگو باشد.
در دنیای كنونی، از طرفی مشخصه بارز محیط‌های سازمانی تغییراتی است كه به طور شگرف در زمینه تكنولوژی، اطلاعات، روش انجام وظایف و... بوجود آمده است و از طرفی رقابت تنگاتنگ بین آنها برای حفظ و تداوم خود وجود دارد. در این میان كیفیت تعیین‌كننده و محور اصلی این رقابت است. پس شركت‌ها و سازمان‌ها ناگزیر از اتخاذ شیوه‌هایی جهت انطباق خود با این تغییرات می‌باشند و از آنجا كه نیروی انسانی كارآمد، با ارزش‌ترین منبع هر سازمانی به حساب می‌آید قسمت اعظم سرمایه‌گذاری‌ها، معطوف به نیروی انسانی سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری گردیده است. مهمترین ابزاری كه به این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد آموزش است كه با هدف ارتقاء كیفی سطح مهارت، دانش و نگرش افراد موجب توانمندی افراد در ایفای وظایف خود و كامیابی سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آموزش و خودآموزی امروزه برای هر سازمانی از ضروریات است. زیرا تغییرات سریع محیطی را تنها با در اختیار داشتن كاركنان آزموده می‌توان تبدیل به فرصت‌های رشد كرد. توجه به افزایش توان كاركنان همواره می‌تواند سرمایه‌گذاری صحیحی محسوب شود كه نتیجه مطلوب در لحظات حساس برای سازمان خواهد داشت. پس مأموریت سیستم آموزشی، آماده‌سازی و پرورش نیروی كار و تجهیز تخصصی و فنی این نیرو در جهت انجام صحیح و مؤثر وظایف محوله و افزایش قابلیت انعطاف سازمان در مقابل تغییرات محیطی است.
یکی از ناهنجاری‌های جدی کشور ایران خصوصا تهران مسئله ترافیک و حل و فصل این معزل اجتماعی آن است مهندسی ترافیک حکم می‌کند که در یک فضایی با سطح فلان هکتار برای آمد و رفت صحیح منطبق بر قوانین و استانداردهای بین‌المللی و سایر خصوصیات جامعه ما فی‌المثل فلان تعداد خودرو باید تردد نماید ولی در شرایط حال در تهران تا 4-5 برابر است که به‌نظر می‌رسد مسئولان در این مورد تمرکزی ندارند و تنها تمرکز بر روی تعداد کارخانجات اتومبیل‌سازی و کنترل ورود یا خروج ماشین‌های جدید به ناوگان به شدت اشباع شده تهران هستند. طبق اطلاع اخیر تنها در یک روز بیش از میلیون نفر برای خرید ماشین‌های شرکت‌های خودورسازی داخلی به دلائل تبدیل ارزش پول خود و پاسخ به تورم افسارگسیخته نام‌نویسی کردند که این امر نیز بر تمام بخش‌های جامعه من‌جمله سیستم روحی روانی رانندگان در شهرهای بزرگ اثرگذار خواهد بود و علاوه بر آن باعث تصادفات به‌خاطر بی‌کیفیت بودن خودرو هستیم که ارقام جرح و فوت در کشور همواره اعداد سه رقمی بیش از 20هزار نفر به بالا است که این تعداد می‌توان اهالی یک شهر کوچک را شامل شود.
در خاتمه نگارنده باز پیشنهادات ذیل را به مسئولان ذیربط بالاخص مسئولان دولتی تقدیم می‌کند و درخواست دارد که با قبول ضرب‌المثل ماهی را هر وقت از آب بگیرید تازه است به نکات ذیل توجه ویژه بفرمایند.
- به نقش رسانه ملی در تنویر و آموزش افکار جامعه هدف توجه ویژه شود و این امر قطعا با اعتمادسازی بین دولت و جامعه صورت گیرد. برای تحقق این موضوع نیاز به تعامل هر سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه است اصلاح قوانین بازدارنده و تدوین قوانین مشوق از اولویت‌های این بخش است .
- دولت باید ابتدا از خود با اتکا به «الناس علی دین ملوکهم» شروع نماید و بعد از آن از بخش خصوصی درخواست کمک البته با آموزش لازم را بنماید.
- ما در مورد حفظ محیط زیست بالاخص حفظ جنگل‌ها و فضای سبز کشور، جمع‌آوری زباله شهری و غیرشهری و آب‌های زهردار تخلیه شده در درون آب‌های مناطق شهری و غیرشهری بالاخص در دریا قوانین بازدارنده نداریم. نگارنده در مقالات قبلی پیشنهاد ایجاد وزارت محیط زیست را داد امید است به این مهم توجه شود که ما با کمبود بارش در کشور از قبیل بالارفت درجه حرارت کره زمین مواجه هستیم. ما در منطقه نیمه خشک قرار داریم میزان بارش ما محدود است باید به موضوع آب کشاورزی، صنعتی و آب شرب توجه ویژه بنماییم این امر سالیان متمادی در دست مسئولان است کار را به‌صورت جدی شروع نماییم. راندمان آبیاری کشاورزی ما بسیار پایین‌تر از راندمان‌های متوسط بین‌المللی است.
- نگارنده معتقد به کنترل مصرف برای افراد بی‌محابا در جامعه که از نظر اقتصادی در رده‌های بالای جامعه قرار دارند به‌شدت مصر بوده و باید جلوی بی‌اخلاقی و بی‌محابایی آنها گرفته شود و از طریق قوه قهریه آنها را مجبور به پذیرش نظامات جامعه نمود.
