گروه سیاسی- احسان کرمانشاهی: تغییرنظام پارلمانی به نظام سیاسی از جمله مواردی است که پیرامون لزوم تغییر در قوانین مادر(قانون اساسی) هر از گاهی در رسانه‌های دیداری و نوشتاری در مورد آن بحث میشود. البته قانون اساسی ایران ظرفیت تغییر از ریاستی به پارلمانی را دارد. البته تغییر نظام سیاسی به پارلمانی شاید بهترین حالت برای مشارکت بیشتر احزاب در تصمیم گیری‌های خرد وکلان سیاسی باشد، اما آنچه مسلم است هنوز مشکلات فراوانی بر سر راه احزاب در ایران وجود دارد و در صورت لزوم حرکت به سمت نظام پارلمانتاریستی در ابتدا باید احزاب در ایران تقویت شوند. به بهانه بررسی این مورد«جهان اقتصاد»با نعمت‌احمدی حقوقدان و استاد دانشگاه به گفت و گو پرداخته که در ادامه می‌خوانیم.
+ روزگذشته یکی از نمایندگان مجلس از ارسال نامه‌ای به مقام معظم رهبری برای حرکت به سمت نظام پارلمانی خبر داد. به لحاظ قانونی آیا نمایندگان مجلس می‌توانند پیشنهاد تغییر در قانون اساسی را بدهند؟
اصل آخر قانون اساسی اعلام میداد: «بازنگری در قانون اساسی، درمواردی انجام می‌گیرد که:
مقام رهبری پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام طی حکمی خطاب به رئیس جمهور موارد اصلاح یا تتمیم قانون اساسی را به شورای بازنگریقانون اساسی پیشنهاد مینماید. همچنین در بخش دیگر از این اصل آمده است«...محتوای اصول مربوط به اسلامی بودن نظام و ابتنای کلیه قوانین و مقررات بر اساس موازین اسلامی و پایه های ایمانی و اهداف جمهوری اسلامی ایران وجمهوری بودن حکومت و ولایت امر و امامت امت و نیز اداره امور کشور با اتکاء به آراء عمومی و دین و مذهب رسمی ایران تغییر ناپذیر است.» از این رو بر اساس متن قانون اساسی در مورد شیوه بازنگری در قانون اساسی مشاهده می‌کنیم که این پیشنهاد از سوی نمایندگان مجلس بر طبق قانون نیست.
+ آثار این تغییر در نظام سیاسی چگونه هویدا میشود ؟
مدت‌هاست‌که در ایران بحث تغییر نظام سیاسی از ریاستی به پارلمانی اعلام میشود. با تغییر نظام سیاسی به پارلمانی رئیس جمهور از قدرت اجرایی برخوردار نخواهد بود و اختیارات کنونی به نخست وزیر که رئیس حزب پیروزمنتقل خواهد شد از این رو با این تغییر مردم به صورت مستقیم در نظام سیاسی تاثیر ندارند و اثرگذاری رای مردم به صورت غیر مستقیم خواهد بود.
+ تا چه اندازه امکان بازنگری در قانون اساسی بر سر همین یک اصل( تغییر نظام از ریاستی به پارلمانی) وجود دارد؟
هر تغییر در قانون اساسی نیازمند تشریفات ویژه‌ای است که منجر به بازنگری در قانون اساسی میشود. از این منظر بازنگری در قانون اساسی در شرایط فعالی بسیار بعید و دور از ذهن است زیرا تنها به خاطر یک موضوع( تغییر تظام سیاسی از (ریاستی به پارلمانی) به راحتی نمی توان درخواست بازنگری داد. زیرا اگر قرار باشد در قانون اساسی بازنگری شود موارد دیگری هم از نظر حقوقدانان وجود دارد که باید آن موارد هم مورد بررسی قرار بگیرند. از سال ۶۸ تا به امروز هیچگونه بازنگری در قانون اساسی صورت نگرفته و اینکه عده‌ای به هر دلیلی تغییر در قانون اساسی را مطرح می‌کنند، نشانگر آن است که اصلاع دقیقی از قانون اساسی و نحوه بازنگری در آن ندارند. از این منظر بهتر است مخصوصا نمایندگام محترم قبل از هر چیز به مطالعه و یادگیری قانون اساسی بپردازند.
+ در حال حاضر وضعیت احزاب درایران در اندازه‌ای هست که به سمت نظام پارلمانی حرکت کنیم؟
نظام‌های سیاسی که انتخاب نخست وزیر از سوی نمایندگان مجلس صورت می گیرد، در مرحله پسا حزبی قرار دادند و تمامی مسائل داخلی به وسیله احزاب مورد بررسی قرار می‌گیرد. کوچکترین موردی که نیاز به تصمیم‌گیری در جامعه باشد احزاب برای آن تصمیم می‌گیرند. نظام پارلمانی در این کشورها کاملا متکی بر احزاب است. برای نمونه انگلستان حدود۶۰۰ سال از حزب برخوردار است اما در ایران حزب هنوز سابقه چندانی ندارد و موانع بر سر راه احزاب در ایران فراوان است. در نتیجه عنوان این موارد تنها کاربرد داخلی دارد و افراد برای جوای نام این موارد را مطرح می‌کنند. امروز اگر کسی در ایران علاقه داشته باشد در حزبی مشق تحزب کند امکان آن وجود ندارد. قدیمی ترین حزب در ایران حزب هیات‌های موتلفه اسلامی است. در انتخاب اخیر یکی از کمترین آرا را نماینده آنها آورد و این نشان می‌دهد که قدیمی ترین حزب در ایران به هیچ وجه بدنه اجتماعی ندارد. در نتیچه چگونه زمانی که ساختار حزبی نداریم برخی علاقهمند هستند به سمت نظام پارلمانی حرکت کنیم
