پنج شنبه 09 فروردین، 1403

کدخبر: 103609 18:27 1398/09/17
موتور انقلاب صنعتی چهارم با سوخت فسیلی کار نمی کند

موتور انقلاب صنعتی چهارم با سوخت فسیلی کار نمی کند

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
موتور انقلاب صنعتی چهارم با سوخت فسیلی کار نمی کند

موتور انقلاب صنعتی چهارم با سوخت فسیلی کار نمی کند

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

میثم طهرانی-رییس سازمان جهانی انقلاب های صنعتی - آیرونیا-انقلاب صنعتی تحولی بنیادین در دو حوزه زیرساختی است که همچون دو رشته به هم تابیده و از یکدیگر جدا نیستند. هر انقلاب صنعتی از یکسو منبع انرژی جدیدی را معرفی می کند و از سوی دیگر، مجموعه تازه ای از تکنیکها، ابزار و مواد را عرضه می دارد. منبع انرژی در واقع نیروی لازم برای به کار انداختن موتوری را تامین می کند که در فرایند فرآوری صنعتی مورد نیاز است. انقلاب صنعتی اول زغال سنگ را به عنوان منبع انرژی معرفی کرد. سوزاندن زغال سنگ بخار ایجاد و نیروی محرکه چرخ های صنعت را تامین کرد. در ۲۶۰ سالی که از تاریخ انقلاب های صنعتی می گذرد ۳ منبع انرژی عمده به کار گرفته شده است: انرژی های فسیلی، انرژی هسته ای و انرژی های تجدید پذیر. از زمان روی کار آمدن نیروی الکتریکی، عملا همه منابع انرژی به شکل این نیرو در خدمت تولید قرار گرفته اند. امروز هر چیزی که حرکت می کند به طور مستقیم یا غیر مستقیم یک منبع انرژی را به نیروی محرکه الکتریکی تبدیل می کند. اما موتور انقلاب صنعتی چهارم را چه چیز خواهد چرخاند؟ انرژی؛ مولفه جنبش آفرین صنعت تصور غالب همیشه این بوده که انقلاب های صنعتی مستلزم مصرف مقدار زیادی انرژی هستند. تولید و مصرف انرژی لازم و ملزوم هم بوده اند؛ هرچه بیشتر انرژی مصرف کنیم، می توانیم بیشتر تولید کنیم. در هر انقلاب صنعتی، انرژی مولفه ایجاد حرکت است. انرژی، نیروی محرک تولید می کند. نیروی محرک هم چرخ را می چرخاند و به این ترتیب کار انجام می شود. انرژی و نیروی محرک همراه با تقاضا برای انرژی ،چرخه بازخوردی مهمی را در انقلاب های صنعتی تشکیل می دهند. به عبارتی، این تقاضای تولید است که میزان نیروی محرک را تعیین می کند و منبع انرژی هم بواسطه همین درخواست نیرو شناسایی و استحصال شده و مورد مصرف قرار می گیرد. اما ماجرای انقلاب صنعتی چهارم با این تصویر متفاوت است. منشا این تفاوت به چند عامل باز می گردد. در انقلاب صنعتی چهارم بارانی از تحولات در بین است. انقلاب صنعتی چهارم تجمیع فناوری هایی همچون اینترنت اشیا، زنجیره بلوکی، کلان داده، سیستم های خودران، رایانش ابری، امنیت سایبری، فناوری های کوانتومی، یادگیری ماشینی، واقعیت افزوده، فرآوری صنعتی افزایشی و دوقلوهای دیجیتال است. همه این موارد این دوران را به دوران انقلابی عظیم در حوزه تصمیم و انتخاب مبدل می کنند. انقلاب صنعتی، دوره ای است که در آن بشر دست به تولید می زند؛ یعنی ماده یا فکر اولیه را به محصول یا خدمت قابل استفاده تبدیل می کند. این امر مستلزم کار ماشین هاست و ماشین ها برای کار کردن به نیرو نیاز دارند که باید با بهره گیری مناسب از یک منبع انرژی بدست آید. انقلاب صنعتی چهارم همچنان یک رویداد تولیدی است. پس چون حرکت در آن جریان دارد، مولفه انرژی برایش حایز اهمیت است. اما در این دوران چشم اندازی با ۴ تغییر عمده نسبت به دوره های قبل پیش روی بشر قرار دارد. چشم اندازی شبیه هیچ چشم انداز دیگر انرژی یکی از دو رکن هر انقلاب صنعتی و جزیی جدانشدنی از آن است. تحولی که پیایند انقلاب صنعتی چهارم است نه تنها خود انرژی را هدف گرفته، بلکه مصرف آن را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. توسعه ماشین های یادگیرنده عملا مهم ترین اتفاقی است که در انقلاب صنعتی چهارم رخ می دهد. این امر به طور مستقیم روی مقوله تصمیم اثر گذاشته و آن را به دور از مقولاتی همچون اقتضا، مصلحت، فرهنگ و ایدئولوژی، با اتکا به منطق ریاضی به سمت بهینه سازی حداکثری می برند. وقتی تصمیم یعنی روش شناسایی، اکتساب و تخصیص منابع بهینه می شود، طبیعتا تولید و مصرف هم بهینه می شوند. انرژی در انقلاب صنعتی چهارم با چشم اندازی مشتمل بر چهار رخداد عمده مواجه است: ۱-    مدیریت مصرف هوشمند: مدیریت هوشمندانه مصرف در صنعت چهار نه تنها اتلاف انرژی را بیش از پیش کاهش می دهد بلکه با برنامه ریزی هوشمندانه برای سامانه های مصرفی همواره آنها را در بهترین وضعیت مصرف نگه می دارد. در صنعت چهار، هر سیستم مصرف کننده انرژی مجهز به یک واحد مدیریت مصرف هوشمند خواهد بود. این واحدها در شبکه ای یکپارچه و در ارتباط با یکدیگر، بر مصرف بهینه انرژی نظارت می کنند و پیوسته داده های اصلاحی تولید کرده و خودشان بدون دخالت انسان بهترین روش های مدیریت مصرف را یاد می گیرند. دخالت انسان در برنامه ریزی تولید و مصرف انرژی پیوسته کم می شود. ۲-    بهره برداری از منابع جدید: انقلاب صنعتی چهارم عبور از منابع سنتی انرژی را نوید داده و تضمین می کند. ناکارآمدی سوخت های فسیلی و انرژی هسته ای دیگر برای بشر امری پذیرفته است. حتی چشم انداز انرژی های تجدید پذیر هم چندان نویدبخش نیست. این به معنای توقف استفاده از منابع انرژی سنتی نیست چون بار عظیم تولید هنوز بر دوش آنهاست. اما این بار عظیم و متمرکز در حال غیر متمرکز و سبک شدن است. ضمن آنکه فرآوری صنعتی در مقیاس عمومی به سرعت از حالت کارخانه ای خارج و شخصی می شود. در عین حال پژوهش های معطوف به استحصال و استفاده از دو منبع انرژی جدید یعنی گداخت سرد و انرژی کیهانی هم با شتاب در جریان است. دستیابی به فناوری بهره برداری و توزیع هر کدام از اینها خود انقلابی دیگر را درون انقلاب صنعتی چهارم رقم خواهد زد. با این توصیف، سرمایه گذاری بلند مدت در انرژی های سنتی شکستی حتمی برای بنگاه های اقتصادی و دولت هاست. ۳-    تغییر الگوی تقاضا: تقاضا در هر انقلاب صنعتی، مولفه کنترلی در چرخه بازخوردی به شمار می رود. تقاضا به مجموعه موثر در شکل دادن به بخش فرآوری صنعتی و مدیریت (تصمیم گیری) آن گفته می شود. توسعه پر سرعت خودروهای خودران و سیستم های حمل و نقل پهبادی یکی از اشکال این تغییر در الگوی تقاضاست. همچنین توسعه موتورهای غیر الکتریکی (یونی و مغناطیسی) هم یکی دیگر از زمینه هایی است که در انقلاب صنعتی چهارم در جریان است. مفهوم موتور محرک در انقلاب صنعتی چهارم از اساس با مفهوم آن در دو قرن گذشته تفاوت خواهد کرد چون نه تنها نوع انرژی لازم برای گرداندن موتور تغییر می کند، بلکه خروجی موتور هم از حالت جریان الکتریکی خارج می شود. فراگیر شدن خانواده مواد جدید از نانومواد گرفته تا دیگر انواع مواد هوشمند و سنتزی هم الگوی تقاضا را تغییر می دهد. حوزه فرآوری صنعتی بخصوص با گسترش فناوری های تولید افزایشی (چاپ سه بعدی) کارکرد تقاضا را از فضای کارخانه ای به سمت فضاهای اختصاصی تر سوق داده و به این ترتیب معادله انرژی را تغییر می دهد. و بالاخره مصرف کننده های عصر صنعت چهار، یعنی سیستم های سایبر فیزیکی هم در تغییر این الگو نقش مهمی ایفا می کنند. ۴-    کم شدن نقش انسان در تصمیم گیری: ما در انقلاب صنعتی چهارم آگاهانه و با رغبت اختیار تصمیم گیری و انتخاب را بدست ماشین های هوشمندی می سپاریم که به الگوریتم های یادگیرنده مجهزند. توسعه فناوری خودروهای خودران و یا اپلیکیشن های مسیریاب تازه اول این ماجرا است. اتخاذ تصمیم های مهمی همچون یافتن منابع انرژی جدید و نحوه مصرف از مهم ترین تغییراتی هستند که در چشم انداز پیش رو با آنها روبرو خواهیم شد. انسان انقلاب تصمیم و انتخاب، شباهت های خود با انسان انقلاب دیجیتال و اطلاعات را به سرعت از دست می دهد. ریشه این تفاوت در زمین تصمیم جای دارد. ماشین های بدون باک، کارخانه های بدون دودکش بشر همچنان در عصر انقلاب های صنعتی قرار دارد؛ عصری که در آن هوشمندانه تر باهوش، جمعی تر پیر و آگاهانه تر اختیارهای مان را از دست می دهیم. در چشم انداز ده ساله پیش رو ما همچنان تولید خواهیم کرد اما روز به روز وابستگی مان به انرژی حاصل از سوخت های فسیلی کمتر می شود. هرچند این روند فاصله گرفتن از سوخت های فسیلی از انقلاب صنعتی سوم آغاز شد. اما در گذشته انگیزه اصلی این امر یکی کم شدن ذخایر و دیگری مسایل زیست محیطی بود. در دوران جدید کاهش وابستگی یک امر اقتضایی است نه مساله ای پیامدی. دوران افول بیش از پیش نقش انرژی های سنتی آغاز شده است. این نه فقط به سبب کم شدن ذخایر یا انگیزه های زیست محیطی بلکه اساسا به سبب عدم وابستگی سیستم های مصرف و مدیریت انرژی در دوران جدید به آنهاست. انقلاب صنعتی چهارم پیام مهمی در حوزه انرژی به همراه دارد و آن این است که ما به زودی برای همیشه با باک ها و دودکش ها خداحافظی می کنیم.  


  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |