نجات فیروزه آذربایجان

دریاچه ارومیه با وسعت حدود 500 هزار هکتار، بزرگترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه شور جهان به شمار می رود که این روزها با مشکلات جدی از جمله کاهش سطح آب، افزایش میزان نمک در آب، خشک شدن حدود 90 درصدی روبه روست.
دریاچه ارومیه که به نگین فیروزه ای آذربایجان معروف است به دلیل خشک شدن نزدیک به 90 درصد آب آن، امروزه به تهدیدی بالقوه تبدیل شده ولی برنامه های متعددی برای مهار این تهدیدها به اجرا درمی آید که یکی از این برنامه ها، اجرای طرح کنترل کانونهای گرد و غبار ناشی از خشک شدن این دریاچه است.
با جدی تر شدن موضوع خشک شدن دریاچه ارومیه، یکی از نخستین پیش بینی های تلخ کارشناسان و صاحبنظران بخش های زیست محیطی و جغرافیا در این خصوص، ایجاد توده های نمکی و معلق شدن این توده ها با وزش بادها از جهات مختلف بود که این امر می توانست به شکل وسیعی منطقه آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی و حتی دیگر استانهای عمقی کشور را تحت تاثیر قرار دهد.
توجه به این امر مهم موجب شد تا با اندیشیدن تدابیر 25 گانه دولت تدبیر و امید در راستای احیای دریاچه ارومیه، موضوع گرد و غبار و کنترل کانونهای آن در حوضه دریاچه ارومیه نیز مورد توجه قرار گیرد.
موضوع کنترل کانونهای گرد و غبار به دلیل اهمیت آن، از نخستین طرح هایی بود که با محوریت سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به اجرا درآمد و در حال حاضر، پیشرفت هایی را داشته است.
سفرهای متعدد مسئولان کشوری به استانهای آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و همچنین گزارش های زیاد از سوی مسئولان استانی در خصوص اجرای طرح کنترل کانونهای گرد و غبار، نشان از اهمیت این موضوع و همچنین اهتمام مسئولان دولت تدبیر و امید به پیشگیری از این تهدید بالقوه دارد.
به گفته کارشناسان، در حال حاضر 100 هزار هکتار از سواحل دریاچه ارومیه کانون گرد و غبار هستند و در سال جاری، کنترل کانونهای گرد و غبار در 15 هزار هکتار به اجرا درمی آید و علاوه بر آن برنامه هایی نیز در خصوص ساماندهی چرای دام، نهال کاری و بوته کاری نیز وجود دارد.
کانونهای گرد و غبار دریاچه ارومیه، تهدیدی جدی برای اراضی کشاورزی، شهری و روستایی منطقه
پرویز گرشاسبی معاون آبخیزداری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور نیز در این خصوص در بازدید از دریاچه ارومیه، از آغاز اجرای طرح کنترل کانون های گرد و غبار در 15 هزار هکتار از سواحل دریاچه ارومیه خبر داد و گفت: کانون های گرد و غبار که بر اثر پسروی آب دریاچه و کمبود بارش ها، 100 هزار هکتار از سواحل دریاچه را فرا گرفته است، تهدیدی برای اراضی کشاورزی، شهرها و روستاهای منطقه به شمار می روند.
وی افزود: مطالعه و مهار کانون های گرد و غبار آغاز شده و امسال برای اجرای طرح کنترل این کانون ها در سطح 15 هزار هکتار از سواحل دریاچه ، 300 میلیارد ریال اعتبار در نظر گرفته شده است و در سال آینده نیز تداوم می یابد.
وی اضافه کرد: اجرای طرح های مرتعداری و بیایان زدایی و همچنین ساماندهی مدیریت چرای دام از محورهای عمده برای کنترل کانون های گرد و غبار در سواحل دریاچه ارومیه هستند.
معاون آبخیزداری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور اظهار کرد: برای اجرای عملیات آبخیزداری و طرحهای احیایی دریاچه ارومیه، برای آذربایجان غربی 120 میلیارد ریال اعتبار پیش بینی شده است که امیدواریم با تسریع در امر مکان یابی نقاط پایلوت، این اعتبارات به صورت متناوب تزریق و کارهای احیایی دریاچه به انجام برسد.
دریاچه ارومیه با همراهی مردم و مسئولان قابل احیاست
حسین آخانی از اعضای هیات علمی دانشگاه تهران نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به بازدید برخی اعضای هیات علمی این دانشگاه از دریاچه ارومیه گفت: نباید حس شود که دریاچه ارومیه از بین رفته و یا مرده است و باید با امیدواری و برنامه ریزی در راستای احیای این دریاچه تمام توان مردم و مسئولان بکار گرفته شود.
وی اضافه کرد: تامین منابع آبی مورد نیاز دریاچه ارومیه و احیای مراتع و پوشش گیاهی در کنار توجه به کنترل چرای بی رویه و فرهنگ سازی برای مشارکت مردم از جمله کارهایی است که می توانند در راستای احیای دریاچه ارومیه نقش بسزایی داشته باشند.
وی اظهار کرد: مصرف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بسیار بالاست و باید در یک اقدام هماهنگ با همراهی مردم میزان مصرف در این حوضه کاهش یابد.
این استاد محیط زیست دانشگاه تهران ادامه داد: باید توجه داشته باشیم که در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه، شرایط برای گسترش ریزگردها فراهم می شود.
آخانی گفت: ریزگردها در اطراف دریاچه ارومیه ایجاد می شود و این امر در بستر دریاچه اتفاق نمی افتد که نشان می دهد باید در راستای کنترل ریزگردها به اطراف دریاچه توجه کنیم.
وی اظهار کرد: رسانه ها نیز نقشی اساسی در اجرای طرح های احیای دریاچه ارومیه و کنترل ریزگردها دارند و می توانند با آگاه سازی مردم، آنها را بیشتر همراه کنند.