مهدی نظیفی - تحلیلگر اقتصادی - رئیس‌جمهور گفت: «سه سال است که در جنگ تحمیلی اقتصادی هستیم بار سنگینی بر دوش ماست با وجود همه سختی‌ها، در کشور قحطی و صف طولانی کالا نیست. ارز دولتی کالاهایی مثل چای، شکر، برنج، حبوبات، لاستیک ... را از ارز ۴۲۰۰ تومانی به نیمایی طوری تغییر دادیم، که  بسیاری از مردم نفهمیدند. وضع اقشار کم درآمد خط قرمز ماست.» باید گفت: آقای روحانی، مردم می‌فهمند. آن‌ها هر روز گرانی‌ها را لمس می کنند. در هرجایی به ویژه در صفهای طویل برای روغن، مرغ، تخم مرغ... مدام از گرانی‌ها گلایه می‌کنند. چون صدایشان بگوش مسئولان نمی‌رسد، می‌گویید نفهمیدند. مردم میدانند فقط دولت به تنهایی مسبب همه مشکلات نیست. اصلا نمی‌توان با وجود پراکندگی در سطوح قدرت و پاسخگو نبودن عوامل اصلی پشت‌پرده‌ گرانی‌ها و انواع فشارها، تمام تقصیرات را به گردن دولت انداخت. آیا بهتر نبود می‌گفتید رئیس‌جمهوری همانطور که از عملکرد زیرمجموعه‌ های خود بی‌خبر است، از آمار  واقعی مطلع نیست، عوامل دولت هر کدام ساز خودشانرا میزنند، اصلا بخش عمده اقتصاد کشور دست کسانی هست که زیر فرمانش نیستند. مردم می دانند دولت سهم مهمی در بروز یا جلوگیری از بحران‌ها دارد، شاید هنوز گرانی‌ها را تحمل کنند ولی آیا فردا هم خواهند توانست این حجم سختیها را تحمل کنند.

اطرافیان ایشان و گروههای مسلط بر قدرت که چند درصد محدود برخوردار از ثروتهای نجومی بادآورده رانت ها و اطلاعات آینده بازارها هستند همگی از جمله کسانی اند که هیچگاه گرانی و فشارها را احساس نکرده اند، منظور او از اینکه مردم گرانی را احساس نکردند همان چند درصد برخوردار بوده، نه اکثریت مردم که روز به روز فقیرتر از روز قبل می شوند، زیر بار گرانی ها، کم شدن قدرت خریدشان، افزایش حقوق قطره چکانی اول سال و شیوع کرونا در رنج و عذابند و بجز چند روز اول هر ماه، بقیه روزها را با شرمندگی در مقابل خانواده بسر می برند. اگر وضع اقشار کم درآمد، خط قرمز رئیس جمهور بود دهکهای متوسط درآمدی کشور به زیر خط فقر رانده نمی شدند و در شرایط شیوع کرونا، مجبور نبودند با ساعتها ایستادن در صفهای طولانی خرید، جان خود را به خطر بیندازند.

در همه کشورهای پیشرفته، علاوه بر اینکه درآمدهای مردم تا سطح حداقل رفاه، معاف از مالیات است، برای کالاهای اساسی و مایحتاج مردم کمترین نرخ مالیات بر ارزش افزوده، برای کالاهای غیراساسی و کالاهای لوکس بیشترین نرخ مالیات بر ارزش افزوده را تعیین می کنند یعنی مالیات را از ثروتمندان می گیرند. در حالی که در ایران برای همه کالاها این نرخ مالیات یکسان است یعنی اکثریت مردم با دریافت حقوقهای زیر خط فقر، علاوه بر کسر مالیات حقوق دریافتی، دوباره برای خرید کالاها از بازار باز هم مالیات پرداخت می کنند. اگر مجموع نرخ مالیات را در نظر بگیریم جمع مالیات پرداختی به دولت برای آنها از نرخهای بالای 10 درصد شروع می شود در حالی که تاجر بازاری یا سایر مشاغل و ثروتمندان و شرکتها اگر مالیات بدهند، بین 2 تا 8 درصد کل درآمدشان را مالیات پرداخت می کنند. به عبارت دیگر در ایران از عدالت مالیاتی خبری نیست. بقول مولانا:

شب ز زندان بی‌خبر زندانیان  /  شب ز دولت بی‌خبر سلطانیان

نه غم و اندیشهٔ سود و زیان  /  نه خیال این فلان و آن فلان

در سمت دیگر ماجرا، شدت آلودگی هوای تهران از وضعیت قرمز گذشته، بنفش شده و به مردم آسیب می زند. برای صدمه ندیدن بیشتر مردم، تا رفع آلودگی مازوت در نیروگاهها، تهران باید تعطیل شود. آلودگی در کلانشهرهای دیگر هم کمتر از تهران نیست. دولت بی توجه به بالا رفتن آمار مرگ و میر شهروندان، همچنان به سوزاندن مازوت در نیروگاههای کشور ادامه می دهد. رئیس شورای شهر تهران بزرگترین مشکل را در سخنرانی و بیانیه، انتخاب نشدن ترامپ و عذرخواهی خواهرش می داند. این نشانه دیگری از اهمیت ندادن مسئولان به مسائل حاد کشور و حل مشکلات زندگی مردم است. روسای مجلس و قضا هم در سفرهای استانی احتمالا به تدارکات آمادگی برای انتخابات آتی مشغولند. در حالی که هیچیک از نهادهای حکومتی، مسئولان دولتی، نمایندگان مجلس توجه جدی و فوری به حل اساسی مشکلات رکود اقتصادی و بازگرداندن اعتماد مردم به بازارها به ویژه انجام اصلاحات ضروری برای رفع مشکلات کشور شامل: تعطیلی کسب و کارها، تعطیلی کارخانجات، تولید کارخانه ها با یک چهارم ظرفیت، بازدهی منفی همه بازارهای کشور، مشکلات زندگی روزمره مردم در این شرایط سخت که کشور دچار انواع مشکلات از شیوع کرونا گرفته تا آلودگی هوا، کمیابی و گرانیهای بیش از سه برابر مایحتاج مردم، کافی نبودن حقوق کارگران، مستمری بازنشستگان نشان نمی دهند. کار به جایی رسیده که خیلی ها برای فرار از کاهش ارزش پول خود، به هر دری می زنند. آنها سرمایه گذاری در بازارهای پر ریسکی مانند خرید ملک در ترکیه حتی سرمایه گذاری پر ریسک در بیت کوین را به بازارهای کشور ترجیح می دهند. اینگونه است که در ماه اخیر، خرید ملک در ترکیه توسط اتباع خارجی با کاهش 9 درصدی مواجه شده، ولی آمارهای رسمی حاکیست که ایرانی‌ها، رکورد تازه‌ای در خرید املاک در ترکیه داشته‌اند. البته روی دیگر این پدیده را می توان در افزایش بیکاری، رواج بیشتر دستفروشی، افزایش جرم و جنایت، افزایش نزاعهای خیابانی، افزایش خودکشی به ویژه در دانش آموزان مناطق محروم، افزایش تجمعات بازنشستگان، افزایش اعتراضات کارگری، افزایش تعداد کارخانه های دارای حقوق معوقه کارگران، افزایش مدت حقوقهای معوقه کارگران، افزایش کارتن خوابها، اخیرا هم داوطلب شدن هزاران نفر برای استفاده از مزایای آزمایش واکسنهای ایرانی و کوبایی... که هنوز مراحل اولیه تایید روال استاندارد اینگونه داروها را طی نکرده اند،..... قابل مشاهده است. در حقیقت مردم نه فقط تحریم اروپا و آمریکا، بلکه انواع تحریمها را ناکارآمدی دولتها به اضافه طمع قدرتمندان تحمل می کنند که البته در درازمدت نه این تحریمها قابل استمرار است و نه تحمل مردم، به همین خاطر است که از مدتها پیش، فریاد هشدار اقتصاددانان دلسوز درباره همه این موارد بلند است که باید ضمن اجرای راه حلهای موقتی برای رفع مشکلات اساسی مردم، با اجازه دادن به شکل گیری عرضه و تقاضا، اقتصاد در حال نابودی را از چنگ سیستم دولتی، دستگاه عریض و طویل دولت و حواشی آن نجات داد، وزارتخانه ها وسایر موسسات غیر تولیدی باید تعطیل یا به ده درصد ظرفیت موجود کاهش یابند تا منابع به تولید کشور بازگردد و مدیران توانا برای حل ریشه ای مشکلات وارد عمل شوند.

قطع برق خسارات بسیاری به بخش تولید و مشاغل وارد کرده اخیرا منازل مردم را هم گرفتار خاموشی کرد. توکل عضو اتاق بازرگانی  گفت: «چینی‌ها علاوه بر رفسنجان، در منطقه آزاد ارس نیز مشغول استخراج بیت‌کوین هستند.» نرسیدن سوخت به نیروگاهها ،عدم پرداخت مطالبات نیروگاههای خصوصی، تکنولوژی قدیمی، بالا رفتن هزینه‌های تولید، مصرف شدید بی حساب کتاب بیت کوین، بعنوان عوامل اصلی افزایش مصرف برق، آلودگی تهران را از قرمز گذرانده به بنفش رساند. در چند هفته گذشته فعالیت شماری از مجموع ۲۲۰ نیروگاه کوچک مقیاس کشور متوقف شد. صاحبان نیروگاهها نسبت به ورشکستگی و توقف فعالیت‌های ۲۲۰ نیروگاهی که در مجموع دارای بیش از ۲ هزار کارگر متخصص هستند، هشدار داده‌اند. آنها می گویند: «پایبند نبودن توانیر به مفاد قراردادها و بخشنامه تدوینی، نبود جبران خسارت دیرکرد پراخت قراردادهای مصوبه ۳۱۰ هیات تنظیم بازار برق، نبود امکان فروش برق به مشتری غیر از دولت، موانعی است که نیروگاه‌ها را در معرض ورشکستگی و تعطیلی قرار داده حتی واردات موتورهای مولد مستعمل می‌توانست کمک بزرگی به نیروگاه‌های کوچک مقیاس باشد ولی با منع ورود آن‌ها، شرایط سخت ترشد.»

با وجود سقوط ۲۵ درصدی اخیر ارزش بیت‌کوین، چون استخراج بیت کوین ۸۰۰ میلیون تومانی، حدود ۳۶میلیون تومان هزینه دارد، استخراج یک بیت‌کوین در ایران برای کسانی که امکان تولید آن را بصورت قانونی یا....دارند، سود حدودا ۲۲برابری نصیب مالکان ماینرها می کند. بدیهی است افراد عادی را نمی گذارند از این سودها برخوردار باشند چون اینگونه رانتهای نجومی به افراد یا موسساتی که به صاحبان قدرت وصل باشند تعلق دارد. فعالیت اینگونه موارد شدیدا آسیب زا به مردم، باید هر چه سریعتر متوقف شود.

باز از شعر مولانا یاد میک نیم:

ظالم آن قومی، که چشمان دوختند  /  زآن سخن ها، عالمی را سوختند

جان ها، در اصلِ خود، عیسی دمند /   یک دَمَش، زَخمَند و، دیگر مَرهَمند