کدخبر: 46012
21:10
1395/08/19
لزوم هوشیاری در مقابل پیش‌بینی ناپذیری
لزوم هوشیاری در مقابل پیش‌بینی ناپذیری
علیرضا خوشبخت-انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکا با یک شگفتی بزرگ به پایان رسید. این که چگونه میلیاردی هرزه‌گو با رفتاری خارج از تمام استاندارهای عرفی و اخلاقی در یکی از دموکراسی‌های قدیمی و با استفاده از مکانیزم‌های غیر دموکراتیک به قدرت رسید، به احتمال بسیار زیاد مدت‌ها دانشمندان و کارشناسان علوم اجتماعی و سیاسی را به خود مشغول خواهد داشت.
موضوع این نوشتار کوتاه است اما تحلیل نتایج این انتخابات بسیار پیچیده نیست و غرض از نگارش آن تاملی پیرامون تاثیر این رخداد بر سیاست خارجی کشورمان است. در میان تحلیلگران سیاسی در مورد تبعات و آثار به قدرت رسیدن ترامپ در عرصه سیاست بین‌الملل دیدگاهی یکسان وجود ندارد. مواضع ضد و نقیض او در کنار ناشناخته بودن تیم سیاست خارجی و افرادی که در مسئولیت‌های دیپلماتیک به کار خواهد گرفت از جمله دلایل این اختلافات است. با این حال تردیدی نیست که سیاست‌های کلی ایالات متحده تاثیراتی دامنه‌دار بر عرصه روابط بین الملل دارد. این اثرگذاری به خصوص در کانون‌های مناقشه و تنش در جهان امروز ملموس‌تر است. خاورمیانه از جمله مهم‌ترین این نقاط است که ایالات متحده به دلایل گوناگون از بازیگران کلیدی آن به شمار می‌رود.
در این میان وضعیت روابط ایران و آمریکا هم از پیچیدگی‌های بسیاری برخوردار است. آمریکا طرف اصلی منازعه و مذاکره هسته‌ای ایران و شریک اصلی برجام است. در بسیاری از درگیری‌ها در خاورمیانه آشوب‌زده کنونی هم عمدتا در جبهه مقابل ایران قرار دارد. دشمنی ایران و آمریکا قدمتی به عمر انقلاب اسلامی کشورمان دارد و در همه سال‌های ۴ دهه گذشته ادامه یافته است. دوران باراک اوباما اما از جهت کاهش تنش و دست‌یابی دو طرف به توافق هسته‌ای استثنایی بوده است. بی میلی اوباما به هرگونه مداخله نظامی، تمایل او به تغییر تمرکز سیاست خارجی آمریکا از خاورمیانه به آسیای شرقی و البته فاصله بیشتر دولت او با لابی کشورهای عربی و اسرائیل فرصتی برای بهبود روابط یا حداقل کاهش تنش میان دو کشور فراهم آورده بود و دولت یازدهم با بهره‌گیری از همین فرصت توانست راه حصول برجام و بازگشت ایران به جامعه جهان را هموار نماید. اینک اما دوران اوباما به پایان رسیده است و بر خلاف پیش‌بینی‌ها، دونالد ترامپ با مواضع عجیب و جنجالی ساکن کاخ سفید شده است.
در میان تحلیلگران در مورد تاثیر سیاست‌های ترامپ بر وضعیت بین‌المللی کشورمان اختلاف وجود دارد .گروهی معتقدند شعارهای انزواگرایانه ترامپ و دوستی او با پوتین و تمایلش به حل مسائل با روسیه به کاهش نقش این کشور در خاورمیانه منجر و از این طریق عرصه را برای اثرگذاری بیشتر ایران مهیا می‌کند و گروهی دیگر با توجه به دیدگاه‌های افراطی و وابستگی و نزدیکی او به محافظه‌کاران تندروی در آمریکا و سخنانش در مورد اقدام بر علیه برجام بر تشدید مشکلات ایران و آمریکا بعد از ریاست جمهوری او تاکید دارند.
قضاوت در مورد درستی هر یک از این دیدگاه‌ها را ناگزیر باید به زمان سپرد. با این حال علی‌رغم همه نوسانات مواضع ترامپ و اظهارات ضد و نقیضش، یک نکته در مورد او تقریبا مورد اجماع است و آن شخصیت پیش‌بینی‌ناپذیر و تندخوی اوست. امری که در جایگاه رهبری ایالات متحده می‌تواند مشکلات مهمی برای جامعه جهانی به ارمغان آورد. این مسئله لزوم هوشیار هر چه بیشتر دستگاه دیپلماسی کشورمان را به خصوص در ماه‌های پیشرو یادآور می‌شود. تا روشن شدن ابعاد سیاست‌های دولت جدید ایالات متحده و به خصوص تعیین موضع آن در قبال برجام باید هوشیاری ملی و انسجام دیپلماسی کشورمان در وضعیتی حداکثری قرار بگیرد. برجام تعهدی چند جانبه و بین‌المللی است و دستگاه سیاست خارجی ایران با عملکرد درست و به هنگام می‌تواند اجرای آن را به دولت جدید ایالات متحده تحمیل نماید. علاوه بر دستگاه سیاست خارجی گروه‌های مختلف سیاسی و سایر شخصیت‌ها نیز باید هوشیاری واحتیاط لازم را در ماه‌های پیشرو حفظ کرده و از هرگونه سخن و اقدامی بر خلاف مواضع محکم و اصولی دستگاه سیاست خارجی کشورمان به خصوص در قبال برجام پرهیز کنند.
