به بهانه زمزمه های دوباره بازگشت پیمان سپاری ارزی - کیومرث فتح الله کرمانشاهی*

نفت درکشور ما کالایی سیاسی و تحریمی است. طلای سیاه به عنوان منبعی خدادادی، تمام شدنی است و درآمد حاصل از صادرات نفت با همه افت و خیزها باید خرج زیر ساختهای توسعه‏ای کشور شود و به هیچ وجه نباید از درآمد حاصل این نعمت خدادادی مخارج جاری کشور از جمله هزینه‏های واردات کشور را تأمین کرد.

براساس آنچه عقلا می گویند و در دستور برنامه های توسعه ای کشور بوده است، هزینه واردات کشور حتماً باید از محل صادرات غیرنفتی تأمین گردد چرا که نفت نعمت و صادرات غیرنفتی نتیجه همت صادرکنندگان عزیز کشور است.

استراتژی تجاری فعلی کشور در شرایط تحریم و اقتصاد مقاومتی لازم است بر مبنای مدیریت واردات، حمایت از تولید داخل و توسعه صادرات باشد، و تراز تجاری بدون نفت به نفع صادرات غیرنفتی باید مثبت شود.

در سال ۱۳۵۷ جمع صادرات غیرنفتی کشور حدود ۵۰۰ میلیون دلار و این رقم در سال ۱۳۹۲ به ۴۲ میلیارد دلار افزایش یافته است در همین حال اما طی این مدت واردات کشور از حدود ۱۵ میلیارد دلار به ۵۵ میلیارد دلار بالغ گردیده است.

ذکر این نکته ضروری است که در زمان تحریم و اقتصاد مقاومتی توجه به توان داخلی و حمایت از تولید صادراتگرا که پشتوانه صادرات غیرنفتی است بیش از هر زمان دیگر احساس می‏شود.

بازاریابی قبل از تولید، توجه به مولفه‏های صادراتی مثل قیمت تمام شده و رقابتی، کیفیت محصول، بسته‏بندی و برندسازی از الزامات حضور مستمر در بازار هدف صادراتی است.

با یک توجه ویژه و نگاه حمایتی امکان رسیدن به تراز تجاری بدون نفت و برابری صادرات غیرنفتی با واردات کشور در کوتاه مدت میسر است و تفوق تراز تجاری غیرنفتی دور از دسترس نیست. مشروط بر اینکه با نگاهی به گذشته و درس از تجارب فعلی فضای کسب و کار تولید و صادرات را بیش از هر زمان دیگر مهیا نمائیم.

در طول ۳۶ سال گذشته هر زمانی که قیمت نفت افزایش یافته است، صادرات غیرنفتی به فراموشی سپرده شده است و در زمان کاهش قیمت نفت شعار حمایت از صادرات غیرنفتی سر داده‏ایم.

یادمان باشد که صادرات شعور می‏خواهد و نه شعار.

یادمان باشد طی سالهای اخیر صادرکننده را افسران خط مقدم و تحریم شکن نامیده‏اند و باید به آنان اعتماد کنیم.

توجه به مقوله صادرات و ایجاد فضای کسب و کار تولیدی صادراتگرا، مقررات زدائی و حمایت از صادرات غیرنفتی و صادرکننده واقعی بیش از هر زمانی احساس می‏شود.

یکی از نگرانی‏ها و دل‏مشغولی‏ها در شرایط فعلی زمزمه پیمان سپاری صادراتی است که در دو دهه اخیر و هر زمانی که کشور در آستانه جهش صادراتی قرار گیرد موضوع برگشت ارز است.

اعتقاد نگارنده بر این است صادرکننده واقعی که مورد وثوق اتحادیه‏ها و تشکل‏های صادراتی و شناخته شده در اتاق بازرگانی است به صورت مستمر فعالیت تولیدی و صادراتی دارد و شخصی که به دنبال صدور کار است و ارز را به کشور برنمی‏گرداند صادرکننده نیست و به نوعی قاچاقچی است. لذا در وحله اول بایستی حساب صادرکننده واقعی را از سوداگر جدا نمود.

بروکراسی حاصل از مراحل پیمان سپاری از یک طرف، عدم توانائی صادرکننده واقعی نسبت به پیمان سپاری از سوی دیگر و از طرفی الزام به رعایت ضوابط تجارت فرامرزی به منظور کاهش اسناد تجاری، زمان و هزینه‏های صادرات و ارتقاء رتبه تجاری کشور و همینطور ایجاد زمینه به منظور جلوگیری از فساد که سوابق نشانگر آن است که هر زمان پیمان سپاری وضع گردیده است زمینه برای کاهش سوری قیمت صادراتی محصول مهیا گردیده است و این موضوع باعث کاهش آمار واقعی صادرات گردیده است و از طرفی صادرکننده واقعی به جهت جلوگیری از مطالب ذکر شده و سایر پیمامدهای ناشی از پیمان سپاری که همواره به عنوان ترمز صادرات غیرنفتی مطرح است، عطای صادرات را به لقای آن بخشیده و صادرات را رها می‏نماید.

یادمان باشد، امروز در دهه چهارم بعد از انقلاب قرار داریم و دیگر زمان آزمون و خطا نیست.

در طی سالهای گذشته، خودکفائی، جایگزینی واردات تجربه شده است و دو دهه اخیر زمان توجه به صادرات غیرنفتی بوده است و همواره به جهت ایجاد مانع در جلوی راه ناهموار صادرات، باعث کندشدن سرعت صادرات غیرنفتی بوده‏ایم.

تنها راه توسعه و تجارت اقتصاد کشورمان توسعه صادرات غیرنفتی است و بیش از هر زمان دیگری با ؟ سازی، فرهنگ سازی و عزم ملی لازم است با هماهنگی تمامی بخشهای اقتصادی کشور، زمینه تولید و صادرات غیرنفتی را به منظور خروج از رکود خصوصا با تکمیل کردن ظرفیت واحدهای تولیدی صادراتی مهیا کنیم.

تولید و صادرات موجب اشتغال، ارتقاء کیفیت تولید، راهیابی به بازارهای جهانی و ارزآوری است و موجب رونق و نشاط بخش مولد کشور است و امید است با پرهیز از نگاه احساسی و عبرت از تجارب شکسته خورده قبل مثل پیمان سپاری به این بخش مولد و ارز آور کشور بیش ار پیش همت بگماریم .

انشالله

*معاون سابق سازمان توسعه تجارت ایران