رئيس موسسه بين المللي گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها گفت: وقتي اساس رابطه خشونت شد، زمين به جهنم مبدل مي‌شود؛ چنانکه امروز به جهنم تبديل شده است و صاحبان عالَم و هويت بسته، دين، هنر، انديشه و همه دستاوردها و پديده‌هاي مهم الهي و انساني را در خدمت اوهام يا منافع خويش مي‌گيرند.
به گزارش ايسنا،‌حجت‌الاسلام والمسلمين "سيد محمد خاتمي" در هفتاد و نهمين نشست ماهانه بنياد باران که به مناسبت سالگرد طرح گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در محل دايره المعارف بزرگ اسلامي برگزار شد، اظهار کرد: وجه بسيار بارز امتياز و تمايز انسان از ساير موجودات، تکلم است؛ البته جز انسان خدا هم متکلم است. کائنات کلام خداست. حضرت عيسي مسيح (س) کلام خدا و کلمه الله است. همچنين در تعبيرات ديني ما به حضرت بقيه الله تامه يعني کلمه کامل پروردگار گفته شده است.

به گزارش روابط عمومي دفتر حجت الاسلام والمسلمين سيد محمد خاتمي؛وي که سخنان خود را با اشعاري از مثنوي معنوي مولانا آغاز کرده بود، افزود: کسي که از گفت‌وگو صحبت مي‌کند، اولاً به حرمت و اهميت کلام ايمان دارد. ثانياً از آنجايي که انسان موجودي اجتماعي است، مي‌داند که مهمترين وسيله ارتباط که قوام جامعه به آن است، کلام و گفت‌وگوست. وقتي سخن از گفت‌و‌گو مي‌شود سخن از من و ديگري و ما و ديگران است. اين من و ما و آن ديگر و ديگران هر کدام عالمي دارند. در صورتي گفت‌وگو ميسر و ممکن است که اين عالَم‌ها به روي هم گشوده باشند.
خاتمي با بيان اين‌که "صاحبان عالم‌ها و هويت‌هاي بسته اهل گفت‌وگو نيستند"، ادامه داد: صاحبان هويت‌هاي بسته نمي‌توانند ارتباط برقرار کنند. اگر هم سخني بگويند، سخن يکديگر را نمي‌فهمند. يا آنگونه مي‌فهمند که خود مي‌پندارند و مي‌خواهند. گفت‌وگو به کساني تعلق دارد که داراي عالمي باز و گشوده باشند. براي برقراري ارتباط بايد عالم آنها به روي ديگران گشوده باشد.
رئيس جمهور اسبق کشورمان افزود: صاحبان هويت و عالم بسته، تک‌گو هستند؛ چراکه ديگري را نفي و حذف مي‌کنند. آنچه را که مي‌بينند و مي‌دانند اوهام سنگواره شده آنهاست، يا منافعي است که در تضاد با منافع ديگران تعريف مي‌شود. آنها سخن نمي‌گويند، حذف مي‌کنند. اگر قدرت دارند سرکوب و اشغال مي‌کنند و به بردگي مي‌کشند. اگر قدرت کمتري دارند، ترور مي‌کنند. خشونت از اينجا زاده مي‌شود.
خاتمي تأکيد کرد: وقتي اساس رابطه خشونت شد، زمين به جهنم مبدل مي‌شود؛ چنانکه امروز شده است. صاحبان عالم و هويت بسته، دين، هنر، انديشه و همه دستاوردها و پديده‌هاي مهم الهي و انساني را در خدمت اوهام يا منافع خويش مي‌گيرند. امروز وقتي صحبت از گفت‌وگوي تمدن‌ها، فرهنگ‌ها و دين‌ها مي‌شود، بايد پرسش کنيم که چه کساني دين‌ها، تمدن‌ها و فرهنگ‌ها را نمايندگي مي‌کنند، چه کساني مي‌توانند اين نمايندگي را داشته باشند و چه کساني مي‌توانند گفت‌وگو کنند.
وي با نام بردن از داعش، صهيونيسم و نومحافظه‌کاران غربي به عنوان گروه‌هايي که اهل گفت‌وگو نيستند و صلاحيت نمايندگي اديان خود را ندارند، افزود: صهيونيسم نماينده و سخنگوي دين يهود نيست. داعش نماينده و سخنگوي تمدن اسلامي و مسلمانان نيست؛ چنانکه نومحافطه‌کاران نماينده تمدن غرب و فرهنگ مسيحيت نيستند. طبيعي است که در اين عرصه هنرمندان، متألهان، انديشمندان و متفکرانِ "گشاده عالم" و صاحب عالم گشوده هستند که مي‌توانند گفت‌وگو کرده و نمايندگي اديان و فرهنگ‌ها را داشته باشند. گفت‌وگوي تمدن‌ها هم مورد اهتمام و توجه اين بخش جامعه بشري قرار گرفت.
خاتمي ادامه داد: گرچه چون وجدان بشر امروز اين را مي‌خواست، بسياري از سياستمداران هم که اهل گفت‌وگو نيستند به ناچار گفت‌وگوي تمدن‌ها را تأييد کردند؛ ولي در عمل، قدرت‌مداران و سياستمداران به جنگ دامن زدند. آنچه که بعد از 11 سپتامبر پيش آمده است، خود حجت موجهي است بر اصالت و درستي گفت‌وگو و نياز جامعه بشري به آن.
وي در پايان افزود: امروز بيش از پيش، هم نياز جامعه بشري و هم لزوم گفت‌وگو براي رهايي از وضعيت فعلي قابل بحث است. به نظر من، وجدان بشري امروز بيش از گذشته مشتاق گفت‌وگوست و از خشونت، ناامني و تحقير انسان بيش از گذشته به ستوه آمده است. اگر بشر دقت کند و ما بتوانيم توضيح بيشتري بدهيم، به اين نتيجه خواهد رسيد، يا به نتيجه‌اي که رسيده است بيشتر ايمان خواهد آورد که زمان را بايد با گفت‌وگوي معطوف به تفاهم تلطيف کرده، از خشونت آن کاسته و با طرح و دامن زدن به گفت‌وگو، سياستمداران قدرت‌مدار و خودپرست را يا از صحنه بيرون کرده، يا به انزوا کشاند و يا دست کم آنها را وادار کند که به حقيقت و زيبايي تن بدهند.