علیرضا امامی فرد-سلسله نشست‌های یادبود هفته دفاع مقدس در مؤسسه دین و اقتصاد، روز پنج شنبه گذشته با سخنرانی دکتر میرطاهر موسوی ادامه پیدا کرد. با مروری بر خلاصه مباحث طرح شده توسط دکتر فرشاد مؤمنی در ابتدای این نشست که روز پیش آن را ارائه کردیم، در این بخش از گزارش به سخنانی دکتر میرطاهر موسوی می‌پردازیم: در ابتدای این نشست دکتر مومنی مقدمه ای را در رابطه با بحث دفاع مقدس که در هفته های گذشته مطرح شده بود را بیان کرد. ایشان به وجوه غیر اقتصادی بر عملکرد اقتصادی اشاره ای داشتند. دکتر مومنی اشاره‌ای به تاریخ هم داشتند و بحثی راجع به ربع پایانی قرن بیستم که به اعتبار مجوعه تحقیقاتی که در عرصه علوم و فناوری اتفاق افتاد را مطرح کرد. ایشان از دکتر موسوی دعوت به عمل آورد تا درباره سرمایه اجتماعی در دوران دفاع مقدس به سخنرانی بپردازند. دکتر میرطاهر موسوی در اغاز سخنرانی خود گفت: بهتر است قبل از شروع، ادای احترام و یادی داشته باشیم از شهدای گرانقدر جنگ تحمیلی که به قول یکی از بزرگان که‌ می‌گفت: «میوه و ثمره راستین انقلاب را شهیدان در بهترین موقعیت انقلاب چیدند و چشیدند و به نظر می‌رسد که این موقعیت‌ها به این زودی به دست نمی‌آید.» اگر بخواهیم کل بحث را در یک پاراگراف خلاصه کنیم باید به فرمایش دکتر مومنی که اشاره‌ای کردند دقت کنیم. به نظر‌ می‌رسد که در جنبه اجتماعی و نگاه جامعه شناختی ۸ سال جنگ و دفاع مقدس، ۸ سال رونق بازار سرمایه و اجتماعی و شکل‌گیری اشکالی از سرمایه و اجتماعی قوی و ارزشمندی از سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن را بخواهیم بسنجیم بایستی بگوییم که با بازار فرسایش سرمایه اجتماعی رو به رو هستیم. دکتر موسوی ادامه داد: یعنی ما در ۸ سال شاهد بروز و ظهور سرمایه اجتماعی ارزشمندی هستیم و به دلایل مختلف و به واسطه متغیرهای مختلف بعد از ۸ سال شاهد فروریزی و فرسایش سرمایه اجتماعی با شدت و ضعف مختلفی هستیم. این سنجش‌هایی که به صورت مختلفی در کشور انجام شده، البته متاسفانه به صورت قطعه قطعه و خیلی نامنظم طی این چند سال حاکی از کاهش سرمایه اجتماعی و فرسایش سرمایه اجتماعی در کشور است. این مورد بحث مفصل خودش را‌ می‌خواهد و من به عنوان مقدمه‌ می‌خواستم بگویم که پیامدهای جنگ را شاید در یک کلام به زعم ما جامعه شناس‌ها در قالب سرمایه اجتماعی بایستی در دستگاه سرمایه اجتماعی دید. حالا پیامدهای سیاسی پیامدهای اقتصادی، پیامدهای فرهنگی هست که آن را هم ما دوباره در دستگاه سرمایه اجتماعی تحلیل‌ می‌کنیم. ما می‌گوییم مجموع پیامدها را با هم در نظر‌ می‌گیریم که نسبت به یکدیگر تاثیرگذار هستند. یک مقدار آمار اقتصادی محدود هم خواهم داد که مطالب هرچقدر کوچک مشخص شود. برای این‌که به آن جنبه اجتماعی خودمان بپردازیم. این استاد دانشگاه افزود: قطعا این آمارها و نکات اقتصادی جنگ را به عنوان یکی از پیامدهای جنگ آقای دکتر مومنی به دقت بیان فرمودند. بحث‌های تعریفی جنگ هست که من فکر‌ می‌کنم باید به سرعت از آن بگذریم ولی نکته قابل توجه این است که به هر حال در حدود هشت درصد از زندگی بشری در صلح کامل بوده و حدود نود درصد تاریخ جهان با جنگ در گوشه‌ای از آن سپری شده است. حالا ویژگی‌هایی که جنگ به عنوان پدیده اجتماعی‌ بیان شده که در جوامع انسانی اتفاق‌ می‌افتد که به منظور تحمیل اراده یک گروهی بر گروهی دیگر از طریق ابزارهای گوناگونی است که در غالب جنگ از آن استفاده می‌شود. به هر حال جنگ متاثر از اقتضائات اجتماعی در دوران مختلف هم اشکال متناسب با وضعیت اجتماعی خودش را پیدا کرده است و از نظر گسترش و از نظر نوع ادوات و سلاح‌هایی که استفاده‌ می‌شده که کشاورزی و صنایع دستی رونق داشته که جنگ‌های قبل از قرن ۱۹ و ابتدای قرن ۱۹ بوده که را با آن رو به رو هستیم  با نوع جنگ با دوره ماشینی و صنعتی که جنگ جهانی اول و دوم رو رقم زده متفاوت است و در دوره‌های خاص تکنیکی حاضر هم که دیگر جنگ هوشمند هست و تکنیک‌های خاصی که بعد از بمب اتم و موشک‌های قاره پیما و موشک‌های پیش‌رفته استفاده‌ می‌شده با بقیه دوران فرق دارد. ادامه این گزارش را در روز بعد در جهان اقتصاد مطالعه کنید.