پنج شنبه 09 فروردین، 1403

کدخبر: 11891 13:38 1394/01/30
سدسازی راهی برای تامین آب یا تشدید خشکسالی؟

سدسازی راهی برای تامین آب یا تشدید خشکسالی؟

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
سدسازی راهی برای تامین آب یا تشدید خشکسالی؟

سدسازی راهی برای تامین آب یا تشدید خشکسالی؟

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

صنعت 65 ساله ایران تشنه نگاه منصفانه

مهناز اسماعیلی

با فراگیر شدن بحث بحران آب و افزایش برخی رخدادهای اکولوژیکی و زیست محیطی نظیر خشک شدن دریاچه ارومیه، باتلاق گاو خونی،دریاچه هامون و خشکی پایین دست سدهای بزرگ، موجی خودجوش در زمینه بررسی درستی یا نادرستی احداث سدها به راه افتاد.

دنباله روهای این دیدگاه که پس از ادامه یافتن این بحران روز به روز بر تعدادشان افزوده شد دامنه انتقاداتشان را تا به جایی پیش بردند که حتی گریزی به سالهای قبل از خشکسالی زده و می گویند: نتایج حاصله از سالها سد سازی در کشور این سوال را به ذهن متبادر می کند که آیا فلسفه سدسازی در ایران دارای اشکال بوده است؟ البته برخی از آنان کمی منصفانه تر با این موضوع برخورد کرده و معتقدند: زمانی که به گفته کارشناسان تغییرات آب و هوایی در جهان شروع شده و این تغییرات کشور ما را به سمت کاهش بارندگی سوق می دهد، احداث سدهای خالی موضوعیت دارد؟

از سوی دیگر ایران به عنوان سومین کشور سازنده سد بعد از چین و ترکیه معرفی می شود و بارها از سوی وزیرنیرو و مسئولان ارشد این وزارتخانه به این موضوع افتخار شده تا جایی که در سال 90 جشن خودکفایی سدسازی ایران نیز برگزار شد.

اما در آن سوی میدان موافقان سدسازی استدلال می کنند که در کشوری نیمه بیابانی که میانگین بارندگی آن در سال های پرباران برابربا 250 میلیمتر است، 8 میلیون مترمکعب آب آن از مرزهای غربی کشور خارج می شود و حدود 30 میلیارد مترمکعب آب بدون استفاده به سوی دریا روان است، ساخت سد امری حیاتی و ضروری است. آنها همچنین فواید دیگری از جمله تولید انرژی پاک و تامین آب در طول سال را نیز برای سدها در نظر می گیرند و تصریح می کنند با توجه به اینکه بسیاری از سدها با سرمایه گذاری منابع مختلف مانند بانک جهانی ساخته شده یا در حال ساخت هستند، مطالعات جامع و کاملی در مورد آنها به انجام رسیده و به تایید مراجع مختلف رسیده اند تا امکان سرمایه گذاری فراهم شود، نتیجه اینکه سدسازی ها از نظر فنی و اقتصادی کاملا توجیه پذیر و کارشناسی شده است.

با روی کار آمدن دولت جدید نگرش مسئولان ارشد وزارت نیرو درموضوع سدسازی متفاوت تر شد تا جایی که حمید چیت چیان در یکی از گفتگوهای خود به طور صریح عنوان کرد در سدسازی دچار افراط شدیم.

او همچنین معتقد است بیشتر سدهای ساخته شده، هیچ گاه نتوانسته اند به اندازه ظرفیت خود ذخیره آب داشته باشند و برخی سدها نیز در مکان هایی احداث شده که زمین های اطراف آن نیازی به آب نداشته است.

اغلب متخصصان و طرفداران محیط زیست با آنچه به عنوان سدسازی در طول دو دهه اخیر در ایران به وقوع پیوسته، آشکارا مخالفت می کنند، به طوری که بسیاری از اساتید دانشگاه از آن به عنوان مهم ترین عامل بیابان زایی در ایران یاد کرده و آن را بزرگترین مشکل محیط زیست کشور نام نهاده اند. برخی از دست اندر کاران امور جنگل ها و مراتع نیز معتقدند: اغلب سدهای کنونی ما با وجود قطع درختان بی شمار برای احداث آنها، عملا به تشتک های تبخیر تبدیل شده اند و فقط آب و پول کشور را هدر می دهند.

اگرچه نباید فراموش کرد که سهم نیروگاههای برق آبی که تولید انرژی پاک یکی از مهمترین ویژگی های آنهاست درصد قابل ملاحظه ای از تامین نیاز های انرژی کشور را در بر می گیرد اما همچنان و به استناد بررسی های صورت گرفته تعداد دیدگاههای مخالف سد سازی نسبت به موافقان بیشتر است.

مخالفان با استناد به اینکه فواید احداث سدها در برابر آسیب هایی که از این راه متوجه طبیعت و جوامع می شود، ناچیز است در تشریح دلایل خود می گویند هر سد حداقل 5 هزار هکتار از اراضی بالادست خود را به زیر آب می برد و تخریب می کند. سدها باعث افزایش هدررفت آب از طریق تبخیر می شوند و این رقم در ایران چیزی حدود 5 تا 10 میلیون مترمکعب است. همچنین موجب تخریب اکوسیستم های آبی و خشکی، فرسایش شدید خاک، خشک شدن رودها و قنات ها در پایین دست، فرونشست زمین و افت آب های زیرزمینی در پایین دست و تخریب میراث طبیعی و فرهنگی کشور می شود. از سوی دیگر وضعیت کشاورزان، باغداران و دامداران نزدیک سدها نیز نامعلوم است چراکه ممکن است زمین های آنها نیز به زیر مخزن آب دریاچه پشت سد فرو رود.

همه این انتقادها سبب شده که مسوولان حوزه انرژی کشور برخلاف رویه های گذشته که تنها رودرروی مخالفان سدسازی می ایستادند به فکر انجام اقداماتی افتاده اند که هم آسیب های گذشته به محیط زیست تا حد امکان نزول کند و هم تامین آب و برق کشور با توجه به اهمیت این موضوع با چالش هایی روبرو نشود، طرح مطالعاتی ایجاد سدهای زیرزمینی یکی از همین اقدامات است.    



  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |