پنج شنبه 06 اردیبهشت، 1403

کدخبر: 81687 21:15 1397/02/21
سبک زندگی در ایران در وضعیت برزخ

سبک زندگی در ایران در وضعیت برزخ

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
سبک زندگی در ایران در وضعیت برزخ

سبک زندگی در ایران در وضعیت برزخ

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

میرمصطفی سید رنجبر سقزچی کارشناس ارشد جامعه شناسی در مورد سبک زندگی مفهومی که می توان مطرح کرد این است که در یک جامعه مردم چگونه زندگی می کنند به عبارت دیگر سبک زندگی به عنوان مقوله ای فرهنگی و در واقع بعد عینی یک نظام فرهنگی می باشد. به عبارت بهتر سبک زندگی به عنوان بعد عینی یک نظام فرهنگی در یک جامعه، ابعاد متعددی دارد از شیوه مصرف و نوع یک غذا گرفته تا نوع و کیفیت روابط اجتماعی براساس سبک زندگی می توان بررسی کرد. اما سبک زندگی در جامعه به آن نظام فرهنگی و ارزشی برمی گردد که نسبت به سایر خرده نظام های فرهنگی و ارزشی در آن جامعه تسلط دارد یعنی اگر در یک جامعه ای ارزش های دینی بیشتر جریان دارد سبک زندگی آن جامعه نیز بیشتر رنگ و بوی دینی خواهد گرفت و اگر در جامعه ای ارزش های سکولار در جریان باشد سبک زندگی آن جامعه بیشتر حالت سکولار به خود خواهد گرفت. با این بازخوانی مفهومی سبک زندگی در ایران امروز می توان گفت که وضعیت سبک زندگی در ایران امروز در حالت یک برزخ مانندی و بین ماندن و تغییر قرار گرفته و از این سو نه از آن تعادل و نظم سنتی و دینی را در آن خبری هست و نه از آن تعادل و نظم مدرن در سبک زندگی امروز ایران خبری هست. به عبارت دیگر سبک زندگی در ایران در حالت آنومیک و آشفته ای به سر می برد جامعه ایران به لحاظ سبک زندگی و مصرف قبل از این که به مرحله تولید انبوه برسد به مرحله ی مصرف انبوه رسیده است. در حالی که جوامع توسعه یافته ابتدا به مرحله تولید انبوه رسیدند و بعد به مرحله مصرف انبوه. به عبارت دیگر برای این که تولید انبوه ادامه یابد و حتی گسترش بیشتری نسبت به گذشته داشته باشد لازمه آن نوعی سبک از زندگی است که در آن مصرف انبوه دارای فضیلت و ارزش باشد در حالی که در مراحل اولیه رشد نظام سرمایه داری از نظر متفکری مانند ماکس وبر روح نظام سرمایه داری اخلاق کالون بود و اخلاق کالون بیشتر بر قناعت و کار و تولید تأکید می کرد و این اخلاق در مراحل اولیه رشد سرمایه داری موجب بوجود آمدن مرحله تولید انبوه و سبک زندگی مرتبط با آن شد. سبک زندگی اسلامی یعنی این که به اندازه نیاز مصرف شود. ولی زمانی که در جامعه خواسته های فرهنگی مرتبط با مصرف بر نیاز توفق پیدا کرد سبک زندگی مصرفی بر سبک زندگی دینی اوج می گیرد در این شرایط مصرف برای خودنمایی،  تظاهر و  مدگرایی به کار می رود که با روح سبک زندگی اسلامی در تضاد است. در سبک زندگی ای که بر مصرف بیشتر و مد گرایی و مصرف متظاهرانه در آن نسبت به قناعت تأکید می کند با دو وضعیت و شکل از جوامع روبرو خواهیم بود جوامعی که صنعت و تولید بیشتری دارند این نوع سبک زندگی به نفع آنها خواهد بود در حالی که جوامعی که از نظر سطح توسعه یافتگی در سطح پایین تری قرار دارند این سبک زندگی که بر مصرف تأکید می کند این جوامع را به جوامعی تبدیل می کند که بیشتر مصرف کننده کالاهای کشورهای توسعه یافته خواهند بود و این یعنی وابستگی اقتصادی و به دنبال وابستگی اقتصادی نیز وابستگی فرهنگی شکل می گیرد و در حالت وخیم تر نیز با وضعیت از خود باختگی فرهنگی روبرو خواهیم شد که نتیجه ی سبک زندگی مصرف گرا در جوامع در حال توسعه است. تهی شدن ارزش های بومی جوامع در حال توسعه و مک دونالیزه شدن فرهنگ و گسترش سبک زندگی آمریکایی چیزی جز برتری فکری و فرهنگی آمریکا و در نتیجه نفوذ فرهنگ غرب و آمریکا در فرهنگ بومی چیز دیگری را عاید این جوامع نخواهد کرد. با این وصف می توان گفت که شرایط امروز جامعه ایران به لحاظ سبک زندگی دچار یک شکاف عمیقی است که اگر این شکاف پر نشود در آینده ای نزدیک نه تنها با بحران بلکه بدتر از آن با انحطاط فرهنگی، فکری و اخلاقی روبرو خواهیم شد چرا که انحطاط ناشی از عادی شدن بحران در جامعه است. گسترش سبک زندگی آمریکایی که بیشتر بر مصرف انبوه تأکید دارد در جامعه ای مانند ایران، که از مرحله ی تولید انبوه عبور نکرده یعنی چه؟ یعنی پیشی گرفتن مصرف بر تولید و نتیجه منطقی این وضعیت احساس سرخوردگی ناشی از عدم تأمین این خواسته ها خواهد بود. آسیب های اجتماعی و فرهنگی و انحرافات اخلاقی نیز از دل این ساختار معیوب که بیشتر در دام یک دور باطل فقر گرفتار است، خواهد چرخید. از نظر سبک زندگی اسلامی که در سیره ی نبی اکرم(ص) و حضرت علی(ع) که بیشتر بر کار و تلاش و مصرف به اندازه ی نیاز تأکید داشته که با ربا و اسراف در جامعه ی اسلامی نیز به هر نحوی که باشد مبارزه می کند و این نسخه ای از سبک زندگی اسلامی است. اما مسیری که در دهه های اخیر جامعه ی ایران در آن قرار گرفته است، متأسفانه از این نوع سبک زندگی ای که بر اخلاق تأکید دارد غفلت کرده است و بر ارزش های واهی مدگرایی و مصرف گرایی و سبک زندگی مصرفی تأکید کرده است. در سبک زندگی اسلامی ک نهاد خانواده به عنوان نهادی اجتماعی و دارای فضیلت و ارزش محسوب می شود نه تنها با اهمیت است بلکه تنظیم اخلاقی جامعه برای حفظ و تحکیم روابط اجتماعی در درون خانواده و نیز استحکام آن از ضروریات این نوع زندگی است. اما سبک زندگی امروزی در جامعه ی امروز ایران علاوه بر فضای واقعی زندگی اجتماعی در یک فضای دیگری به نام فضای مجازی نیز این نهاد مقدس(خانواده) را نیز به سمت فروپاشی سوق داده است. امروزه برای اصلاح سبک زندگی کنونی در جامعه ایران امروز به یک بازسازی فرهنگی و ارزشی نیازمندیم و این بازسازی فرهنگی و ارزشی نیز از طریق نهادهای مدنی از جمله دانشگاه ها و شبکه های اجتماعی ممکن خواهد بود و هرگونه برخورد غیر مدنی و امنیتی برای اصلاح سبک زندگی در سطح جامعه نه تنها جواب نخواهد داد بلکه ممکن وضعیت کنونی را بدتر کند.


  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |