محمدرضا میررازقی - کارشناس مسایل اقتصادی و بازار سرمایه
یک سال از عمر دولت تدبیر و امید باقی مانده است. یک سالی که به نظر میرسد این دولت در زمینه اقتصادی امتحانی سخت در پیش دارد و هرآنچه کاشته است باید در زمین اقتصاد برداشت نماید. اقتصادی که چشم موافقان و مخالفان دولت به آن است و قبولی و یا مردودی کارنامه دولت در تمامی زمینه‌ها به آن گره خورده است.
به سه سال قبل باز گردیم. رکود و تورم، دو یادگار نامیمون! در اذهان اقتصاد کشور از دولت قبل بود که دولت سعی در کنترل، مدیریت و اصلاح آنها داشت. دولت از ابتدا نیز میدانست که حل همزمان بحران رکود و تورم بدون هزینه نخواهد بود و هر اقدامی، هزینه‌های گزاف اقتصادی و طبعا سیاسی بدنبال خواهد داشت. در طول ۳ سال گذشته، تورم افسار گسیخته کشور بخوبی مهار شد. اما همانطور که گفته شد مهار آن به قیمت گزاف و در انتخابی ما بین بد و بدتر بود. اکنون از آن دو یار غار، رکود همچنان به شدت گریبان‌گیر اقتصاد کشور است.
اکنون دولت و تیم اقتصادی آن باید تصمیمات دشواری در زمینه رکود بگیرد که این تصمیمات تحت الشعاع شرایط خاص قرار دارد.
۱٫ کنترل تورم؛ دستاوردهای مهم دولت در زمینه اقتصاد که همان کنترل تورم است باید برای دولت حفظ شود. شاید این مهمترین برگ برنده دولت و نمره قبولی کارنامه اقتصادی آن باشد اما به نظر این مهم، به عنوان پاشنه آشیلی برای تمام فعالیتهای دولت بدل گشته است. دغدغه بسیار جدی فعالان اقتصادی این روزها رکود مزمنی است که بسیاری از کارگاهها و کارخانه های تولیدی را به مرز ورشکستگی کشانده است. اما دولت از هر سیاست انبساطی که به رشد تورم کمک کند، حتی به قیمت ایجاد رونق اقتصادی جلوگیری مینماید.
۲٫ عدم تغییرات ساختاری مناسب؛ به اعتراف بسیاری از کارشناسان اقتصادی و حتی تیم اقتصادی دولت، ضعف ساختاری نظام اقتصادی دولت در زمینه قوانین، دستورالعملها، شفافیت، حسابرسی و نظام گزارش دهی و تامین مالی از بزرگترین مشکلات کشور بوده که دولت در این سالها اقدام مناسبی برای بهبود آن انجام نداده است و ایجاد تغییرات، در مدت باقیمانده نیازمند اراده و سرعت عمل بسیار بالا است.
۳٫ سیاست خارجی؛ دولت آقای روحانی در بعد سیاست خارجی تلاش بسیاری نموده است تا شرایط را برای شکوفایی اقتصاد فراهم نماید. وجود نقدهای مختلف و گاها تند به این سیاستها و خروجی عملکرد دیپلماسی کشور، دولت را تحت فشار شدید قرار داده است تا تمام تلاش دولت را معطوف اثبات کارایی این سیاستها بنماید. پیگیری تلاشهای چند ساله در این زمینه بسیار مطلوب است اما دولت خود نیز میداند که پیچیدگی های فراوان برجام و تحریمها، مجال اثرگذاری آن بر اقتصاد را در کوتاه مدت نخواهد داد.
۴٫ انتخابات؛ نیم نگاه دولت به انتخابات ریاست جمهوری و توجه اذهان عمومی، باعث گردیده دولت در سیاستهای اقتصادی خود صراحت و شجاعت کافی را نداشته باشد. بعنوان مثال حذف یارانه دهک‌های بالای جامعه که این روزها مطرح است و نوع برخورد دولت به عنوان مخالف این موضوع، و یا کنترل قیمت ارز بیشتر نشان‌دهنده نگاه انتخاباتی و سیاسی دولت است تا نگاه اقتصادی.
۵٫ زمان؛ اما آنچه بیشتر از سایر موارد اهمیت دارد این است که تنها یکسال از عمر دولت تدبیر و امید باقیست. تیم اقتصادی دولت باید بدانند و میدانند که آنچه برای آن برنامه‌ریزی مینمایند، باید در مدت یکسال نمود بیرونی آن مشخص شده و اثرات آن بروی زمین مشخص گردد بطوریکه نه در ارقام، بلکه در اذهان مردم کوچه و خیابان و فعالان اقتصادی قابل تشخیص و ملموس باشد. در غیر اینصورت شاید شانس زیادی برای ارائه فرصت مجدد به دولت در انتخابات وجود نداشته باشد. اما در حال حاضر فعالان و کارشناسان اقتصادی سرعت فعالیتهای دولت را اصلا متناسب با این موضوع نمیدانند.
به نظر میرسد آنچه برای دولت در این زمان راه گشاست تغییر نگاه جدی به روشهای عملکردی تیم اقتصادی در این مدت باقیمانده است. با تاکیدات رهبری در این سالها بر موضوع اقتصاد و تبدیل شدن موضوع اقتصاد به عنوان دغدغه اصلی مسئولین بالای نظام، به نظر می رسد فرصت مناسبی برای همدلی و تغییرات ساختاری در زمینه اقتصاد فراهم شده است. دولت باید با مروری جدی بر سیاستهای اقتصادی خود که بیشتر متاثر از توصیه های نهادهای بین‌المللی اقتصادی چون صندوق بین المللی پول است، به سیاستهای متحورانه و شجاعانه تری دست بزند. اگرچه در این نوشته فرصت بیان برنامه‌های پیشنهادی برای اقتصاد نیست اما آنچه مهم است اینست که دولت باید نگاه خود به ۵ نکته ای که در بالا اشاره گردید را تغییر دهد و به صراحت با مردم و کارشناسان از اقتصاد صحبت نماید و آنها را برای حرکتی قدرتمند در زمینه اقتصاد آماده نماید.
