خبرانلاین نوشت: سرانجام پس از گذشت حدود چهار سال از آغاز به‌کار دولت روحانی و قول‌هایی که وزیر راه و شهرسازی برای تعیین‌تکلیف آزادراه تهران - شمال داده بود، گزارش‌ها نشان می‌دهد اجرای پروژه نیمه‌تمامی که حدود دو دهه از عمر آن می‌گذرد، حدود ۸۲ درصد پیشرفت فیزیکی دارد؛ این در حالی است که قبل از دولت یازدهم پیشرفت فیزیکی پروژه حدود ۳۰ تا ۳۳ درصد بوده است. البته خیرالله خادمی، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور معتقد است که دو مشکل باعث شده که تاخیر در اتمام پروژه اتفاق بیفتد؛ یکی این‌که پروژه مشارکتی است و دیگری، حضور چینی‌ها در پروژه بوده است. به باور وی، با توجه به تدابیری که در این خصوص در دولت یازدهم صورت گرفته، پروژه عملکرد خوبی داشته و از حالت رکود کامل در آمده است. آنچه در ادامه می‌خوانید، مشروح گفت‌وگو با خیرالله خادمی، معاون وزیر راه و شهرسازی است.

* در فضای انتخابات ریاست جمهوری، پروژه آزادراه تهران-شمال از آن دست پروژه‌هایی است که بارها به آن اشاره شده است. میزان پیشرفت پروژه چقدر بوده است؟

قبل از این دولت در ۱۷ سال گذشته حدود ۳۰ تا ۳۳ درصد پیشرفت فیزیکی پروژه بوده است، اما الان که صحبت می‌کنیم، حدود ۸۲ درصد پیشرفت فیزیکی پروژه است و در ۱۳۳ جبهه کار می‌کنند. افرادی که این اظهارنظرها را می‌کنند اطلاعات دقیقی از این آزادراه ندارند و من فکر می‌کنم اگر یک‌بار از این پروژه بازدید می‌کردند، متوجه حجم و عظمت کارهای انجام شده می‌شدند. آزادراه تهران - شمال که ساخته نمی‌شد، دو مشکل داشت. یکی این‌که اگر این آزادراه مشارکتی نبود، ساخته می‌شد؛ حالا یا ما می‌ساختیم و یا کشور دیگری می‌ساخت. اشکال این بود که این پروژه مشارکتی است. مثل این می‌ماند که یک فرد کارخانه بسازد. خب، اگر بداند این کارخانه جواب نمی‌داند، ادامه نمی‌دهد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در آزادراه تهران - شمال طبق سرمایه‌گذاری‌ای که صورت گرفته و باید صورت گیرد، از هر خودرویی که رد شود، باید ۱۰۰ هزار تومان عوارض بگیرند. حالا سرمایه‌گذار می‌داند که این پول را نمی‌تواند بگیرد. بنابراین اشکال عمده آزادراه تهران - شمال این‌جاست. هر دولتی هم روی کار آمد، این مشکل وجود داشت.

* پس چرا همیشه به نام دولت‌ها تمام می‌شود؛ عین ۴۰ سال گذشته همیشه می‌گفتند هیچ دولتی نتوانست این پروژه را به اتمام برساند؟

بله، چون هیچ دولتی نمی توانست مشکلی را که گفتم، حل کند. مساله دوم هم این است که در ابتدا یک تصمیم اشتباهی برای پروژه گرفتند و این‌که پروژه را به چینی‌ها دادند و آنها فاینانسور و مجری بودند. اگر خودمان پروژه را شروع می‌کردیم، شاید سال‌ها قبل پروژه تمام می‌شد.

* چقدر پول تاکنون به چینی‌ها داده شده است؟ برآوردی وجود دارد؟

رقم مشخص است، اما الان رقم دقیق را ندارم. ببینید، خارجی‌ها یک دیسیپلین خاصی دارند؛ چه چینی‌ها و چه هر کشور خارجی دیگر. سبک کاری چینی‌ها خیلی سخت‌تر است، اصلا به این فکر نمی‌کنند که توقف پروژه دو برابر به آنها ضربه می‌زند. البته اکثر پیمانکارهای خارجی این‌طوری هستند.

آزادراه تهران - شمال به‌دلیل این‌که پروژه‌ای بوده که از ابتدا مطالعات دقیقی روی آن صورت نگرفته است و در عین حال، پروژه بزرگی هم بوده و منابع اعتباری کافی وجود نداشته، با چالش مواجه شده و همین‌طور پروژه متوقف مانده است. چینی‌ها البته از دید خود و از نگاه سرمایه‌گذاری درست فکر کرده‌اند.

* سرمایه‌گذاری که به تعهد خود عمل نمی‌کند، آیا هیچ ماده قانونی در مقابل آنها در این خصوص وجود دارد؟

بله، وجود دارد. ببینید، ما هم سرمایه‌گذار شخصی و هم سرمایه‌گذار شبه‌دولتی داریم. سرمایه‌گذاران شبه‌دولتی در کنار سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، مسایلشان سخت‌تر است. شبه‌دولتی‌ها با توجه به این‌که در دولت نفوذ دارند، می‌توانند با یک گفتمانی بعضی مسایل را حل کنند. اصلا خیلی‌ها می‌گویند چرا این آزادراه را می‌زنید؟! مثلا کارشناسان محیط‌ زیست همین حرف را می‌زنند. باید حرف آنها نیز مورد بررسی قرار می‌گرفت که ما در طراحی‌های مجدد به آن توجه کنیم، چون اگر دیدگاه بلند و پایدار را ببینید، درست می‌گویند.

آنچه که در دولت یازدهم اتفاق افتاده، حالا بگذریم از مسایل سیاسی‌ای که مطرح می‌شود، اما تدابیر خوبی در رابطه با آزادراه تهران - شمال صورت گرفته است. اتفاق عمده هم این بود که وقتی آقای آخوندی به وزارت راه و شهرسازی آمد و بعد از آن هم، آقای سعیدی‌کیا به بنیاد مستضعفان رفت، هر دو اعتقاد داشتند که آزادراه تهران - شمال باید تعیین‌تکلیف شود. با یکدیگر هم‌فکری کردند و بعد دیدگاه خود را به آقای رییس‌جمهور مطرح کردند. بر این اساس، طبق دستور رییس‌جمهور پروژه را اجرا کردند. اولین دستور هم این بود که پیمانکار چینی تعیین وضعیت شود و در جاهایی که کار نیمه‌تمام مانده بود، پیمانکار چینی محدود شود تا کار تمام شود. قرار شد ادامه کار توسط ایرانی‌ها انجام شود. این اولین تصمیم خوبی بود که اجرا شد. البته یک‌سال طول کشید، چون پیمانکار چینی نمی‌خواست برود.

بعد از یک‌سال که این تصمیم گرفته شد و پیمانکار چینی متقاعد شد به این‌که در یک مسیرهای خاصی کار کند، ۷ پیمانکار ایرانی وارد قطعه یک آزادراه شد. منصفانه باید گفت که در طول دو سال گذشته عملکرد خوبی داشته‌ایم و این پروژه از حالت رکود کامل در آمده است.

* دولت که واقعا وضعیت بودجه‌های عمرانی‌اش مطلوب نیست، توانست به این پروژه رسیدگی کند؟

بله، دولت به این پروژه رسید. دولت سال گذشته از محل اوراق مشارکت کمک خوبی کرد. دولت پارسال ۶۰۰ میلیارد تومان و امسال ۳۰۰ میلیارد تومان برای این پروژه گذاشت. پیش‌بینی ما این است که قطعه یک آزادراه تهران - شمال در سال ۹۶ به اتمام برسد.

* البته گفته بودید که تا عید ۹۶ قطعه یک به اتمام می‌رسد.

هیچ‌کسی این صحبت را نکرده بود. پارسال آقای جهانگیری برای بازدید از پروژه آزادراه تهران - شمال آمده بود. دوستان به ایشان گفتند که تا پایان بهار ۹۶ قطعه یک آزادراه را تمام می‌کنیم. اما آقای جهانگیری در جمع‌بندی سخنان خود گفت اگر می‌خواهید قطعه یک را بهار تمام کنید، حداقل تلاش کنید و اگر می‌توانید، یک باند را برای مسافران نوروزی باز کنید. ایشان دقیقا این حرف را زد. به هر حال پیش‌بینی پروژه به این سنگینی خیلی سخت است.

* پروژه بسیار پیچیده‌ای است.

بله، پروژه پیچیده‌ای است. مثلا در دو سه جا کوه ریزش کرد که اصلا قابل پیش‌بینی نبود. از سوی دیگر، پارسال شما می‌دانید که سرما و شرایط جوی نسبت به سال‌های گذشته خیلی شدیدتر بود. تقریبا در سه ماهه زمستان پارسال دمای هوا خیلی کم پیش آمد بالای صفر برود. در این شرایط، عملا کار بتنی تعطیل می‌شود. این مسایل را کسی نمی‌داند. به‌هرحال این عوامل باعث شد که اتمام قطعه یک عقب بیفتد.