رکوردزدني در صعود حالا جاي خود را به رکوردزني در سقوط داده است. افت شاخص 70، 80 و حتي 90 هزار واحدي در يک روز باعث شده تا برخي از سهامداران تمرکز و استراتژي کاري خود را از دست دهند و براي فرار از متضرر شدن براي روزهاي متمادي در صف هاي ميليوني فروش قرار گيرند. ترس از شکست و از دست دادن سرمايه تا حدي زياد بود که روند اصلاح شاخص بيشتر از پيشبيني هاي تحليلگران بود. ‏
در شرايطي که فضاي ترس بيشتر از منطق در تالار شيشه اي پابرجاست، شايد مناسب ترين مطلب در اين ايام، بررسي چند دليل ريزش عميق شاخص باشد.‏
‏فشار فروش حقوقي ترس حقيقي ها از جايي شروع شده که حقوقي ها در يک روند هماهنگ دست به فروش پلکاني زدند، ماجرا از اين قرار است که بخشي از فشار فروش بازار از سوي نهادهاي حقوقي مربوط به صندوق هاي درآمد ثابت است که چندي پيش ملزم شده اند حد نصاب سرمايه گذاري در سهام را تا 5 درصد کاهش دهند گفته مي شود اين اقدام براي بالا بردن ميزان شناوري هر سهم در بازار صورت گرفته است ولي در هرحال به نظر مي رسد مبلغ فروش سهام از سوي اين صندوق ها براي رعايت حد نصاب 5 درصدي حدود 15 هزار ميليارد تومان است که با توجه به شرايط خاص بازار سهام در اين روزها، لازم است مهلت بيشتري به اين صندوق ها (براي مثال 3 ماه) داده شود. در ماه آينده فرصت هاي بسيار بهتري براي فروش وجود دارد و نيازي به حراج سهام ارزنده در اين قيمت ها نيست.‏ ‏همرنگي با جماعت
اين باور بسياري از سهامداران است و حتي ممکن است شما هم دچار اين خطاي ذهني شويد! "بعيد است يک گروه بزرگ اشتباه کنند." ‏
حتي اگر متقاعد شده باشيد که يک عقيده يا رفتار خاص، غير منطقي يا نادرست است ممکن است باز هم از ديگران تبعيت کنيد؛ چرا که بر اين باور هستيد که " آنها چيزي بيشتر از شما مي دانند" اين امر به خصوص در مواردي شايع است که فرد تجربه کمتري دارد.‏
تمايل به همرنگي با جماعت، در ميان بيشتر افراد ديده مي‌شود و نمونه‌هاي فراواني را از آن مي‌توانيم در تاريخ و زندگي شخصي خود مشاهده کنيد. روانشناسان نام اين الگو را (رفتار توده اي) ناميده‌اند. تاثير اين مدل رفتاري را مي‌توان در تمامي وجوه زندگي انسان مشاهده کرد؛ از مد و پوشاک گرفته تا سبک زندگي و فرهنگ. يکي از مهمترين عرصه‌هاي بروز رفتار توده اي در بورس و بازار سرمايه است.‏
نيروي محرکه اي که سرمايه گذاران را به وارد کردن پول خود در چنين سرمايه گذاري نامشخصي مي کشاند، مشاهده افرادي است که دست به چنين کاري مي زدند. به عبارتي يک حرکت توده اي قوي از لحاظ ذهني حتي مي تواند بر يک خبره مالي را نيز تحت تاثير قرار دهد. ‏
درحال حاضر بسياري از سهامداران صرفا به دليل اينکه صفهاي خريد و يا فروش ميليوني را مي بينند ترغيب به خريد يا فروش مي شوند چرا که تصور مي کنند اين جمعيت بزرگ چيزي را در مورد سهم مي دانند که آنها نمي دانند و اين دليل ديگري در ريزش بزرگ بازار بورس در چند روز اخير بود.‏
‏***فريب دست بازار
اصطلاح مرسوم بازار سرمايه "دست" است، وقتي مي گويند (دست خريده) يعني بازيگران اصلي بازار با قدرت درحال خريد هستند آنها اغلب با کمک شايعات، افشاي اطلاعات و حتي جو ساختگي، فضاي بازار را تحت تاثير قرار مي دهند، وقتي دست مي خواهد بخش بزرگي از سهمي را در قيمت پايين از آن خود کند عموماً جو منفي در بازار زياد مي شود و هر زماني که "دست" برنامه فروش داشته باشد اخبار مثبت پخش مي شود. به طور کلي دست هميشه برخلاف بازار رفتار مي کند. گاهي يک دست از يک بازي 200درصد معادل 150درصد اش را مي گيرد و 50درصد انتهايي را به حقيقي مي دهد تا در گزينه بعد بتواند بازي بعدي تعريف کند. ‏
هر گاه داده هاي تحليلي سهامداران کوچک بيانگر يک رشد خوب است اما اخبار پيراموني اش منفي است بايد بيشتر درصدد سرمايه گذاري باشيد و بالعکس هر گاه در سقف داده هاي تحليلي شما نشان از ريزش داشت به اخبار خوش بي تفاوت باشيد. درهر حال بازي "دست" را بايد جدي گرفت اگر دستي فعال نشود هر چقدر نشانه هاي چرخش وجود داشت حرکتي رخ نمي دهد و اگر "دست" خروج نکند کاهشي هم رخ نمي دهد. ‏
درهرحال آنچه مسلم است، سايه ترس در بالاي سر بازار سرمايه سنگيني مي کند و تا زماني که اين وحشت کاهش نيابد رکورد شکني ريزش ها ادامه خواهد داشت.‏

وحيد ميرزائي - کارشناس اقتصادي و نويسنده مجموعه کتاب هاي کسب و کار