« جهان اقتصاد » همزمان با زمزمه ورود پدیده شاندیز به بازار سرمایه بررسی کرد:

از نقش سازمان امور اراضی تا اداره نظارت بر بازار اولیه بورس

فرزاد اصلانی - مدیرعامل شرکت ابنیه و ساختمان پدیده شاندیز در جدیدترین اظهارات خود از احتمال ورود سهام این شرکت به فرا بورس خبر داده است. سعید ورودی با بیان اینکه در صورت تصویب سهامداران مجمع عمومی این مهم محقق خواهد شد، گفته است: نامه تقاضای ورود این شرکت به فرا بورس ارسال شده است و منتظریم تا شرایط لازم برای این مهم را به ما اعلام دارند.وی درباره آنچه که حسن ورود به بورس برای «پدیده» خوانده، گفته است :این امر باعث خواهد شد تا مکانیزم تعیین قیمت سهام پدیده بهانه حمله به این پروژه به ادعای وی عظیم ملی نشود.

در عین حال رئیس سازمان امور اراضی در جدیدترین اظهارات خود راجع به ماجرای مجتمع گردشگری پدیده شاندیز، گزارش داده که " مجوز پدیده شاندیز که باید از سوی سازمان امور اراضی صادر می‌شد بطور غیرقانونی از طرف شهرداری صادر شده است. "قباد افشار با بیان اینکه " از استاندار وقت تهران " بخاطر واگذاری‌های به گفته او "غیرقانونی" به مراجع قضایی شکایت شده ،عنوان کرده است که " در دولت یازدهم علیه حدود 50 شهرداری، اعلام جرم و شهرداران متخلف را به قوه قضائیه معرفی کرده‌ایم." به گزارش جهان اقتصاد این اظهارات که در گفت‌وگو با روزنامه ارگان دولت مطرح شده از دستور کار قرار گرفتن برنامه‌های جدی و عملی برای مقابله با زمین‌خواری و تغییر کاربری اراضی کشاورزی از آغاز شروع به کار دولت یازدهم خبر داده که به گفته رییس سازمان امور اراضی کشور، " افزایش 10 برابری بودجه سازمان امور اراضی و اصلاح ساختار تشکیلات این سازمان و تشکیل معاونت جدید برای ساماندهی و حفظ اراضی نخستین اقدام در این خصوص بود."

*غیر قانونی بودن 50 درصد واگذاری ها در دولت قبل

وی در اظهارنظری جالب گفته است: حدود 50 درصد از تغییر کاربری و واگذاری منابع و زمین‌های دولتی در 9 سال گذشته غیرمجاز و غیرقانونی بوده است که دو دلیل عمده دارد؛ نخست ورود نکردن سازمان امور اراضی به این مسأله و دوم تخلف آشکار شهرداری‌ها، استانداری‌ها و دهیاری‌ها در صدور مجوزهای غیرقانونی.شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در حالی پروانه و مجوز برای تغییر کاربری‌ها صادر کرده‌اند که از نظر قانون اختیار این کار را ندارند و نمی‌توانستند پروانه غیرمجاز و خارج از حریم و محدوده شهر را صادر کنند.رییس سازمان امور ارضی کشور که نهادی وابسته به وزارت جهاد کشاورزی است ، بخش بزرگی از درآمد شهردارها در چند سال گذشته را حاصل تغییر غیرقانونی کاربری اراضی دانسته و مدیران پیش از خود در سازمان امور اراضی را در به گفته او عدم اقدام برای تخلفات آشکار مورد ادعای خود مقصر دانسته است.

*بخاطر پدیده از 50 شهردار شکایت کردیم

نکته مهم در اظهارات این مقام مسئول صدور غیرقانونی مجوز پدیده شاندیز از طرف شهرداری به جای سازمان امور اراضی است.وی با بیان اینکه " به دلیل این تخلفات سازمان امور اراضی ؛ در دولت یازدهم علیه حدود 50 شهرداری اعلام جرم کرده و از آنان به دلیل تغییر غیرمجاز کاربری اراضی شکایت کرده و شهرداران متخلف را به قوه قضائیه معرفی کرده‌ایم."قباد افشار با بیان اینکه " از استاندار وقت به خاطر این واگذاری‌های غیرقانونی شکایت کرده‌ایم" تأکید کرده که " در سال‌های گذشته ضوابط قانونی تغییر کاربری اراضی کاملاً تغییر کرد و به هم ریختگی در آن بوجود آمد. به عنوان مثال بسیاری از واگذاری‌ها در لواسانات در استان تهران در حالی است که این اراضی در محدوده شهر نیست و واگذاری غیرقانونی است. "دهیاری در اطراف مشهد بطور غیرقانونی برای 120 هزار هکتار اراضی برای کاربری تجاری مجوز صادر کرده است.

موضوع پدیده شاندیز پس از آنکه رشد نجومی قیمت هر سهم این شرکت ادامه دار شد و در عین حال با کنار رفتن برخی مدیران شهرداری و حامی این شرکت با روی کار آمدن دولت یازدهم زیر زره بین رسانه ها قرار گرفت. با این حال هنوز هیچ بانک یا موسسه مالی  اعتباری از بابت معوقات این شرکت به مراجع قضایی شکایت نبرده است. گفتنی است با رسانه ای شدن برخی تخلفات در شرکت پدیده ، قاضي غلامعلی صادقی دادستان عمومی و انقلاب مشهد از برخورد قاطع دستگاه قضايی با دلالان خريد وفروش سهام چند شرکت بزرگ سرمايه گذاری در مشهد خبر داد و با اشاره به پلمپ دفاتر دلالی دو شرکت تبرک ، پرديسبان و پدیده تصريح کرد: « افرادی که به عنوان دلال و با تاسيس دفاتر غير قانوني فروش سهام شرکت هاي سرمايه گذاري فعاليت مي کنند با تبليغات فريبنده ارزش سهام رابه طور غير واقعي وبه اصطلاح بادکنکي بالا مي برند وبدين ترتيب صدمات جبران ناپذيري رابه اقتصاد کشور و توليد سرمايه گذاري واقعي وارد مي کنند لذا با صدور دستورات قضايي هم اکنون هر گونه تبليغات از سوي اين شرکت ها ممنوع است وآن ها حق تبليغ درباره خريد وفروش سهام دررسانه ها را ندارند.»

گفتنی است ، روزنامه خراسان در تاریخ دوشنبه 30 شهریور 88 در مصاحبه اختصاصی با شهردار شاندیز و مدیرعامل پدیده شاندیز، از «آغاز عملیات اجرایی شاپینگ سنتر پدیده در منطقه شاندیز» خبر داده بود. جواد رجب زاده، شهردار شاندیز در آن مصاحبه با اشاره به برنامه ریزی های صورت گرفته برای توسعه مجموعه گردشگری بزرگ پدیده شاندیز گفته بود : این مجموعه در زمینی به مساحت 2هزار هکتار اجرایی خواهد شد و مراحل قانونی و برنامه ریزی های لازم برای توسعه آن انجام شده و ایجاد مجموعه تجاری و مرکز خرید shoping center   نیز در آن امکان ارائه انواع خدمات به گردشگران را فراهم خواهد کرد. این دو طرح بزرگ مراحل قانونی خود را انجام  داده و مجوز های لازم را اخذ کرده است و زمینه جذب سرمایه گذاری نیز فراهم شده است.

پس از این مصاحبه «حسنعلی رجب زاده خیبری»، مدیر شهرسازی و معماری سازمان مسکن وشهرسازی خراسان رضوی در تاریخ 15مهرماه 1388 طی نامه ای اعلام کرد که: «طرح مجموعه گردشگری بزرگ پدیده شاندیز تاکنون در کارگروه مسکن و شهرسازی مطرح نشده و مورد تصویب نیز قرار نگرفته و مادامی که طرح فوق الذکر کلیه مراحل قانونی خود را در کارگروه مسکن و شهرسازی استان طی نکند واگذاری زمین، صدور مجوز و هرگونه اقدام اجرایی میسر نبوده و خلاف ضوابط و مقررات خواهد بود.»

 همچنین در تاریخ 23 آبان ماه مجید توتونچی رییس سازمان مسکن و شهرسازی خراسان رضوی در نامه ای به معاون هماهنگی امورعمرانی و با رونوشت به «شهردار شاندیز» به نبود مجوز های لازم در کارگروه مسکن و شهرسازی و کمیسیون ماده 5 و غیرقانونی بودن اقدامات صورت گرفته و همچنین فروش سهام آن شرکت توسط بانک کشاورزی و موسسات مالی اعتباری مهر و انصار تاکید کرد.به تازگی مدیر عامل وقت بانک کشاورزی از کار برکنار شده و این در حالی است که به دلیل اعطای تسهیلات میلیونی بانک قوامین و موسسه مالی و اعتباری میزان ، نگرانی ها از بابت عدم تسویه مطالبات و احتمال ورشکستگی آنها میان سپرده گذاران صاحبان حساب افزایش یافته است.

گفتنی است ، چندی پیش نیز رییس کل سازمان بازرسی با اشاره به پی گیری 3 پرونده بزرگ اقتصادی،گفته بود: «توجه به عدم محدودیت در عرضه سهام و همچنین عدم نظارت سازمان بورس یک شرکت سهامی خاص (پدیده) توانسته سهام 100 تومانی خود را به 2 میلیارد سهام بفروش برساند و امروز قیمت سهام این شرکت به برکت تبلیغات یک هزار میلیارد تومانی در صدا و سیما به هر سهم 11 هزار تومان افزایش دهد.»

*آیا بورس از همه جا بی خبر بوده؟

حالا پس از کش و قوس های فراوان شرکت پدیده شاندیز با ماهیت سهامی خاص در حالی پس از گذشت حدود 5 سال از نخستین عرضه سهام به تقلید از شرکت های سهامی عام به قیمت 250 تومان  رضایت به عرضه سهام خود در فرابورس ایران داده که بنابر اعلام این شرکت ارزش هر سهم پدیده تا قبل از افزایش سرمایه به بیش از 12 هزار تومان بالغ شده است. با این همه معلوم نیست چرا موضع پذیرش پدیده پس از گذشت چندین سال از فروش سهام در حاشیه امن اکنون مورد توجه قرار گرفته و تاکنون موضوع قابل اعتنایی برای متولی بازار سرمایه ایران نبوده است.طرح این مسئله که سازمان بورس و اوراق بهادار که همواره نظارت بر بازار سرمایه را به عنوان دستور کار اصلی خود می داند و با موضع گیری های ضربتی در قبال معاملات خارج از بورس همچون فارکس و یا ماجرای شرکت گیتی پسند اصفهان بطور مستقیم ادامه رونق چنین معاملاتی را متوقف می کند ، چگونه به این پرسش پاسخ می دهد که چرا متولی بازار سرمایه در برابر پروژه پدیده هیچ واکنشی در سال های اخیر از خود نشان نداده و همواره بر عدم ارتباط معاملات سهام پدیده با بازار سرمایه تاکید کرده است؟

با توجه به ثبت شرکت سهامی عام پدیده که شرکت توسعه بین المللی صنعت گردشگری نام دارد در نزد سازمان بورس و لزوم ارایه گزارش های شفاف سازی شرکت های تابعه(پدیده شاندیز با ماهیت سهامی خاص) به اداره نظارت بر ناشران غیر بورسی این سازمان،این پرسش مطرح می شود که آیا متولیان بازار سرمایه با وجود کوله باری از تجربه سال های گذشته، از فعالیت های شرکت پدیده و سهام بازی آن مشابه فروش سهام شرکت های سهامی عام باخبر نبوده اند؟

*پاسخ همه پرسش ها در اداره نظارت بر بازار اولیه

آیا احتمال اینکه افرادی فریب خورده و یا توصیه شده از سوی برخی مدیران رده بالا در سازمان بورس به مالک شرکت پدیده مشاوره داده باشند که چگونه به بهانه تامین مالی جیب مردم را در شهر مشهد خالی کند ، وجود دارد؟ چرا اداره نظارت بر بازار اولیه سازمان بورس که وظیفه جلوگیری از سوءاستفاده و وقوع تخلف در بازارهای خارج از بورس را نیز برعهده گرفته در سال های اخیر اراده ای برای پیگیری ماجرای شرکت پدیده نداشته و یا احتمال اینکه عده ای نخواسته اند که اراده ای داشته باشد؟دراین زمینه آیا نامه یا مستندی هم وجود دارد؟ در صورت تایید این پرسش، در این صورت مسئولی که آنرا امضاء کرده تا این اداره از پیگیری موضوع تخلفات پدیده و سهام فروشی غیر قانونی شرکت وابسته به آن دست بکشد ، کیست؟

*بازخوانی وظایف ناظر بازار

به گزارش جهان اقتصاد، بر اساس ماده (2) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مهمترین اهداف سازمان بورس و اوراق بهادار (مصوب آذرماه 1384)، ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار و نظارت بر حسن اجرای قانون مذکور در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران می‌باشد.با توجه به رسالت سازمان بورس و به منظور همگامی با مأموریت و اهداف سازمان، ادارۀ نظارت بر بازار، دارای اهدافی به شرح زیر می‌باشد:

* اتخاذ تدابير لازم جهت پيش‌گيري از وقوع تخلفات در حوزۀ فعالیت بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های ‌سپرده‌گذاری‌ مرکزی اوراق‌بهادار و تسویۀ ‌وجوه و حمايت‌از حقوق ‌و ‌منافع سرمايه‌گذاران در بازار اوراق ‌بهادار.

* اعلام آن‌دسته از تخلفات در حوزه فعالیت بورس‌ها و بازارها كه اعلام آن‌ها طبق اين قانون بر عهده سازمان است جهت ارائه به مراجع ذیصلاح.

* همكاري با ساير نهادهاي سياست‌گذاري و نظارتي در حوزه بورس‌ها و بازارها

* نظارت بر حسن اجراي قانون و مقررات مربوط در حوزه بورس‌ها و بازارها

* نظارت بر معاملات و افشای اطلاعات سرمايه‌گذاران حقيقي و حقوقي در بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌ مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه

برنامه های این اداره نیز به شرح زیر اعلام شده است:

با توجه به اهداف تعیین شده، برنامه‌ها و مسئولیت‌های این اداره به شرح زیر می‌باشد:

1 انجام اقدامات پیشگیرانه از تخلفات و جرائم احتمالی در حین فعالیت بازار‌ها،

2 تهیه گزارشات آماری وقوع تخلفات در بازارها و تعامل با بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌ مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه جهت اتخاذ تدابیر لازم برای به حداقل ‌رساندن زمینه‌های وقوع تخلفات در بازار،

3 نظارت مکانیزه مستمر بر بازارها و ارائه گزارش موارد احتمالی نقض قانون و مقررات بصورت روزانه و دوره‌ای،

4تهیه‌گزارش‌های ویژه کارشناسی درخصوص موارد نقض قانون‌ومقررات‌در بازاراوراق‌بهادار و ارجاع‌به مراجع‌ذیصلاح،

5مستندسازی و تکمیل پرونده‌های‌مربوط‌به تخلفات و جرائم گزارش‌شده و ارسال ‌گزارش های ‌نهایی به مراجع‌ذیصلاح،

6 ارتباط مستمر با واحدهای نظارت بر بازار در بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌ مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه جهت اعمال تصمیمات نظارتی سازمان در بازارهای مربوطه، رفع موانع نظارتی و ارائه راهکارهای پیشگیرانه،

7ارتباط و هماهنگی با سایر مدیریت‌های نظارت در امور مرتبط به بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه.

8 هماهنگی با اداره نظارت بر ناشران بورسی به‌منظور بررسی موارد احتمالی سوء استفاده از اطلاعات نهانی

9تشکیل و بروز رسانی بانک اطلاعاتی دارندگان اطلاعات نهانی،

10نظارت مستمر بر فعالیت دارندگان اطلاعات نهانی در بازار و گزارش‌دهی آنها مطابق قوانین و مقررات

11نظارت مستمر بر معاملات سرمايه‌گذاران‌حقيقی ‌و حقوقي در بورسها و بازارهای خارج از بورس و گزارش‌دهی آنها مطابق قوانین و مقررات

12تشکیل و بروز رسانی بانک اطلاعاتی مربوط به سرمايه‌گذاران حقيقی و حقوقی خارجی در بورس