اگرچه عرضه کالای قاچاق و بیکیفیت در هر شرایطی آسیبب جدی برای بازار، صنعت و مصرفکنندگان است، اما این معضل در برخی گروههای کالایی با حساسیتهای جدی روبرو است، که از آن جمله میتوان به گروههای کالایی که در حوزه صنایع غذایی و سلامت محور قرار میگیرند اشاره کرد.
به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد، ورود کالای قاچاق تهدیدات زیادی به دنبال دارد که جدیترین آن آسیب زدن به سلامت مصرفکنندگان است و تهدید صنایع داخلی، تجارت رسمی، اشتغال کارگران ایرانی و از دست رفتن بخشی از منابع درآمدی دولت، دیگر معضلاتی است که قاچاق به دنبال دارد.
در میان گروههای کالایی تجهیزات پزشکی از جمله محصولاتی است که علاوه بر چالشهایی که برای اشتغال، صنایع، تجارت قانونی و درآمد دولت ایجاد میکند، تهدیدی جدی برای مصرفکنندگان است.
یکی از خلاءهای موجود در این بازار نبود شرکتهای توزیعکننده است که به عنوان حلقه واسط میان واردکنندگان قانونی و واحدهای صنفی خردهفروشی قرارگرفته و با ایجاد شبکه رسمی توزیع عمده مانع ورود کالای قاچاق به بازار شوند.
ایجاد زنجیره تأمین توزیع از مبداء تأمین تا مصرفکننده در حوزه تجهیزات پزشکی موجب میشود تا فعالیت کارگاههای زیرپلهای که کالای بیکیفیت و فاقد استاندارد تولید میکنند نیز چون قاچاق متوقف شود، در این خصوص رئیس اتاق اصناف تهران در گفتگو با خیرنگار جهان اقتصاد، گفت: ورود کالای قاچاق در زنجیره خرده فروشی علاوه به آسیبهای که به تولید و اشتغال کشور وارد میکند و همچنین ممکن است تهدید کننده سلامت و امنیت مصرفکننده باشد، به دلیل عدم پرداخت حق و حقوق دولت به نوعی فرار مالیاتی محسوب میشود.
قاسم نوده فراهانی افزود: بهرغم همه تلاشهایی که برای ممانعت از ورود کالای قاچاق به کشور انجام میگیرد، اما همچنان در برخی گروههای کالای از جمله تجهیزات و لوازم پزشکی شاهد ورود کالای قاچاق به کشور هستیم.
رئیس اتحادیه صنفی تهیه و توزیع کنندگان تجهیزات، لوازم پزشکی و آزمایشگاهی با بیان اینکه وجود قاچاق در برخی حوزهها خسارات و تبعات منفی چند بعدی دارد، توضیحداد: در حوزههایی چون محصولات غذایی و آشامیدنی، مواد شوینده و بهداشتی و کالاهای سلامت محور چون تجهیزات و لوازم پزشکی کالای قاچاق تهدیدی جدی برای سلامت مصرف کنندگان است.
وی ادامهداد: علاوه بر سلامتی و امنیت مصرفکننده، قاچاق در این حوزه چون دیگر کالاها، تولید داخلی و اشتغال و همچنن تجارت رسمی را نیز دچار اختلال میکند و از طرفی به دلیل عدم پرداخت حقوق دولتی چون تعرفه و حقوق وارداتی و همچنین مالیات، موجب کاهش درآمد دولت میشود.
فراهانی با اشاره به اینکه به دلیل وسعت مرزهای آبی و خاکی کشور باید مقابله با قاچاق در داخل کشور و در زنجیره توزیع نیز ادامه پیداکند، تصریحکرد: در حال حاضر در زنجیره تأمین و توزیع تجهیزات و لوازم پزشکی حلقه مفقودهای وجود دارد که موجب شده، فعالان پخش پنهان بازار یعنی قاچاقچیان از این خلاء سوءاستفاده کنند.
وی توضیحداد: نبود شرکتهای بزرگ توزیع کننده رسمی در این بخش زمینه را برای ورود کالای بیاصالت و بیشناسنامه قاچاق و یا تولید زیرپلهای فراهم کردهاست.
فراهانی با بیان اینکه این شرکتها باید در قالب شرکتهای توزیعکننده عمده و رسمی عمل کرده و از ورود به حوزه خردهفروشی ممانعت کنند، تصریحکرد: نکته قابل توجه اینکه این شرایط نباید به صورت انحصاری و برای چند شرکت محدود ایجاد شود که موجب جریان جدیدی از فساد در بازار این گروه کالایی میشود و این شرکتها باید با هدف تأمین امینت و شفافیت در بازار تجهیزات پزشکی فعال شوند.
رئیس اتاق اصناف تهران با بیان اینکه بیشک قاچاق زمینهساز فرار مالیاتی است چراکه کالایی که به صورت غیرقانونی وارد و عرضه شود، از شمول پرداخت مالیات هم خارج میشود، افزود: با ایجاد شرکتهای بزرگ توزیع و پخش در حوزه تجهیزات و لوازم پزشکی راه برای ورود محصولات قاچاق به بازار بسته میشود و واردکنندگان و تولیدکنندگان رسمی محصولات خود را از این مسیر در اختیار واحدهای صنفی قرار میدهند.
وی گفت: این شرایط به نفع تمامی ذینفعان این بازار است، چراکه فعالان رسمی بازار دیگر مجبور به رقابت با قاچاقچیان و فعالان بخش پنهان اقتصاد نیستند، از طریق شناسنامه و کد دار شد کالاها دولت میتواند پیگیر حقوق قانونی خود چون مالیات باشد و در نهایت مصرفکننده با اطمینان خاطر میتواند کالای اصلی و با کیفیت خریداری کند.
رئیس اتحادیه صنفی تهیه و توزیع کنندگان تجهیزات، لوازم پزشکی و آزمایشگاهی در پایان تأکیدکرد: البته شرط حفظ سلامت در این بازار این است که واردکنندگان نخواهند نقش شرکتهای توزیعی را برعهده بگیرند، چراکه در این صورت زمینه برای ایجاد انحصار و همچنین تکرار تخلفات قبلی فراهم میشود و این شرکتها باید با مجوز اتحادیه صنفی تهیه و توزیع کنندگان تجهیزات، لوازم پزشکی و آزمایشگاهی فعالیت کنند تا در کنار دیگر اعضای صنف و همچنین تولیدکنندگان و واردکنندگان قانونی، به ایجاد سلامت و شفافیت در بازار این گروه کالایی کمک کنند.
***شفافیت زنجیره توزیع تجهیزات پزشکی
رئیس سازمان غذا و دارو نیز در این خصوص گفت: باید بتوانیم تجهیزات پزشکی را از زمانی که تولید یا وارد می شود، تا زمانی که در اختیار مصرف کننده نهایی قرار میگیرد، تحت نظر داشته باشیم.
محمدرضا شانهساز، در گفتگو با مهر، در خصوص ضرورت ساماندهی شبکه توزیع تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی، اظهار داشت: یکی از مهمترین زیرساختهایی که در حوزه تجهیزات پزشکی، باید مورد توجه قرار بگیرد، بحث شبکه توزیع منظم، شفاف و قابل رصد است، به طوری که بتوانیم کالا را از زمانی که تولید یا وارد میشود، تا زمانی که در اختیار مصرف کننده نهایی قرار میگیرد، تحت نظر داشته باشیم.
وی اضافه کرد: این موضوع نه تنها در خصوص تجهیزات پزشکی، بلکه در رابطه با همه کالاهای سلامت محور صادق است و همه باید تلاش کنیم تا این مهم محقق شود.
شانهساز تاکید کرد: آنچه که سبب شده در حوزه دارو بتوانیم همه چیز را کنترل کنیم، وجود چنین شبکه توزیع دقیق و شفاف است. در حوزه دارو، هر جا تخلفی اتفاق بیافتد، امکان شناسایی و ردیابی آن بسیار سریع و دقیق است و ما باید در سایر حوزههای کالاهای سلامت محور هم چنین برنامهای را پیش ببریم.
وی ادامه داد: تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی، نیازمند شبکه ای مشخص و تخصصی برای توزیع کالاهای مربوطه تحت نظارت وزارت بهداشت است تا هم ورودیها و هم خروجیهای سیستم شفاف باشد و هم اینکه هر آنچه که در زنجیره توزیع رخ میدهد، قابل رصد و نظارت باشد.
رئیس سازمان غذا و دارو افزود: بحث مصرف درست، برنامه ریزی شده و هدفمند ارز دولتی نیز در این خصوص حائز اهمیت است، چرا که با وجود یک شبکه رسمی توزیع و قابل نظارت، مسیر به هدف رسیدن اقلامی که با ارز دولتی تأمین شده اند، شفافتر و مشخصتر میشود.
***زنجیره توزیع تجهیزات پزشکی شفاف شود
همچنین نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، گفت: از مسئولین اداره تجهیزات پزشکی می خواهیم در راستای شفافیت، به فکر ایجاد سامانه توزیع رسمی و شفاف با کمک شرکت های پخش تجهیزات پزشکی باشند.
محمدحسین قربانی در گفتگو با مهر، در خصوص ضرورت اصلاح و بازآفرینی زنجیره توزیع تجهیزات پزشکی، اظهارداشت: با علم و آگاهی و براساس مطالعه بازار تجهیزات پزشکی کشورهای پیشرفته عرض میکنم که خلاء یک سیستم توزیع سازمان یافته و شفاف که بتواند جابجایی اقلام تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی را در سراسر زنجیره پخش رصد و نظارت کند، در کشور ما کاملاً مشهود ومحسوس است.
وی تصریح کرد: باید با کمک همه ذی نفعان این حوزه، سامانهای در کشور بوجود آید که امکان نظارت بر کالاهای تجهیزات پزشکی از زمانی که کالا تولید یا وارد میشود تا زمانی که در اختیار مصرف کننده نهایی قرار میگیرد، فراهم شود.
قربانی افزود: در کشور، یک هیأت امنای ارزی داریم که نیاز تجهیزات پزشکی بسیاری از مراکز دولتی از طریق آن تأمین میشود، علاوه بر هیأت امنای ارزی، واردکنندگان و تولید کنندگانی هستند که در بخش غیر دولتی فعالیت میکنند و نظارتها صرفاً بر آنها تمرکز یافته است. این درحالی است که ما از زنجیره توزیع غفلت کرده ایم و همین غفلت، فرصتهای زیادی را برای افراد مختلف برای سو استفادههای غیر قانونی فراهم آورده است.
وی ادامه داد: بانک مرکزی، ارز ۴۲۰۰ تومانی را به تولیدکننده یا واردکننده، پرداخت میکند و بر عملیات آنها هم نظارتهای مختلف صورت میگیرد ولی هیچ جایی پیگیر آن نیست که آیا در زنجیره توزیع، این کالاها به هدف می رسند یا خیر.
قربانی افزود: دلیل اینکه کسی پیگیر نیست، آن است که ابزار و زیرساخت نظارتی وجود ندارد. ورودیها و خروجیهای توزیع کنندگان قابل راستی سنجی نیست و این دقیقاً همان معضلی است که وجود دارد و روزنهای است که موجب هرز رفتن ارز دولتی میشود.
نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، ادامه داد: اگر ما یک سیستم دقیق، یکپارچه و شفاف برای توزیع این اقلام به صورت رسمی و قانونی داشته باشیم و هر لحظه امکان گزارش گیری از آن وجود داشته باشد و در کنار آن مؤسسات پزشکی و دندان پزشکی را ملزم میکردیم که صرفاً از این شبکه رسمی باید خریدهای خودشان را انجام دهند، قطعاً احتمال نفوذ کالای تقلبی به بازار کاهش پیدا میکرد.
قربانی گفت: اگر دستگاه نظارتی سراغ یک فروشگاه تجهیزات پزشکی برود، چطور میتواند نظارت کند. چه سیستمی برای راستی آزمایی ادعاها وجود دارد. ورودی و خروجیهای یک فروشگاه تجهیزات پزشکی، چطور قابل ارزیابی است. هیچ راهی وجود ندارد مگر اینکه یک شبکه رسمی متشکل از چندین شرکت پخش تجهیزات پزشکی ایجاد شود که همه فعالیت آنها در همه مراحل قابل رصد و گزارش گیری باشد، تا دقیقاً بدانیم کالا در هر لحظه در کدام حلقه از زنجیره توزیع قرار دارد.
وی افزود: قطعاً نبود این سامانه نظارتی و نبود اطلاعات جامع و شفاف، رانتهای خیره کننده ای را هم ایجاد میکند و قطعاً یک سری که از این طریق برای خودشان سودآفرینی میکنند، در مسیر مخالفت و سنگ اندازی و مشکل تراشی قرار خواهند گرفت ولی واقعیت این است که کشور باید این سرمایه گذاری را برای رهایی از بسیاری از مشکلات خود انجام دهد و بر این عزم استوار باشد.