رویا ایلکا
بخش دوم
پنجمین همایش سالانه مرزهای دانش اقتصاد توسعه با عنوان«دولت توسعه گرا، پیوند خردورزانه اقتصاد و سیاست» به مناسبت چهاردهمین سالگرد درگذشت دکتر حسین عظیمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با حضور اساتید مطرح حوزه اقتصاد همچون بایزید مزدوخی، علی رضاقلی، ابوتراب طالبی، عباس شاکری، حسین راغفر، فرشاد مومنی، محمد فاضلی، عباس منوچهری، احمد میدری و کمال اطهری در دو پنل تحت عناوین «دولت و اقتصاد ایران» و «اقتصاد سیاسی توسعه در ایران امروز» برگزارشد.
در بخش اول گزارش جهان اقتصاد از این همایش خواندیم که علی رضا قلی که با موضوع انبوه «فساد و بیداد در اقتصاد سیاسی ایران» به سخنرانی می پرداخت با بیان اینکه اقتصاد منفک از سیاست و سیاست منفک از اقتصاد نداریم،گفت: لذا جامعه بشری از ابتدای شکل گیری در دو جهت رقابت و کنترل خشونت گام برداشته است که برای کنترل خشونت احتیاج به منابع اقتصادی هست و بشر از طریق مالیات اقتصاد را دستکاری می کرد و نظم و قانون را نیز حاکم نمود که پیرو این امر تولید افزایش می یابد و به دنبال آن خشونت کنترل می شود.
به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد در ادامه این همایش، ابوتراب طالبی که باموضوع بحران اعتماد و توسعه ملی به سخنرانی می پرداخت بابیان اینکه بیش از ۶۰ میلیارد بشکه نفت (بهجز منابع دیگری که صرف این موضوع کردهایم) فروختیم برای اینکه کشور را به توسعه برسانیم، گفت: نظام دیوانسالاری ایران، دائما معطوف به امر توسعه بوده است. پرسش این است که چرا با وجود این حجم هزینه، نتوانستهایم توسعه پیدا کنیم؟ حتی هنوز خیلی روشن نیست درحالتوسعه هستیم یا خیر.
وی ادامه داد: متأسفانه به گمان من بیشتر نگاهها تاکنون به امر توسعه، اقتصادی و در گام بعدی سیاسی بوده است و نگاه به توسعه همواره پروژهای بوده است که دولت میتواند آن را انجام دهد.
طالبی با بیان اینکه از اوایل قرن حاضر این روند آغاز شده و زمانی هم که به توسعه دست نیافتهایم، گفتهاند ساختار سیاسی مشکل داشته است،گفت: طوری که گویی سیاست تعیینکننده اصلی است. هرچند برداشت من این است که اگر اینگونه بوده پس باید در ساختار سیاسی گامهای جدی و مهمی برمیداشتیم به هر روی، ایران دگرگونیهای سیاسی بسیاری داشته است؛ اما همچنان پرسشهای توسعهای ما همان پرسشهای پیشین است.
وی ادامه داد: برداشت من این است که توسعه امری چندبعدی و چندسطحی است؛ پس کنار توسعه اقتصادی که یکی از ابعاد این موضوع است، توسعه فرهنگی، روستایی، شهری، محلی، سیاسی و... هم وجود دارد و نظر میرسد اگر ما نتوانیم مبانی توسعه اجتماعی و فرهنگی را به مثابه یک فرایند و نه بهعنوان یک امر، در ایران شکل دهیم، مشکل توسعه حل نخواهد شد؛ گرچه در برخی نقاط ممکن است با رشد مواجه شویم.
طالبی با اشاره به اینکه بخشی از مطالعاتی این حوزه در سطح جهان انجام شده است،گفت: اکنون بحث سرمایه اجتماعی از بحثهای مهم است و مطالعات در ابعاد مختلف توسعه اقتصادی، مانند توسعه صنعتی، توسعه مالی و... نشان می دهد که یکی از پارامترهای اصلی و تعیینکننده، سرمایه اجتماعی است.
وی ادامه داد: مطالعات نشان میدهد در حوزه تکنولوژی هم اگر بخواهند این حوزه را مدیریت کنند یا بهاصطلاح در انحصار خودشان درآورند، اعتماد به سیستم در سطوح مختلف در تولید فناورانه و توسعه تکنولوژی مؤثر است و حتی آنها که در حوزه خوشههای تولید کار کردهاند هم این نتیجه را گرفتهاند که اعتماد یک پایه و یک رکن است.
ابوترابی افزود: مطالعاتی که در حوزه شهری در ایران انجام شده است نشان دهنده رابطهای معنادار، مثبت و قوی بین سرمایه اجتماعی محلهای و توسعه محلهای است و در شهرهای تهران و مشهد این موضوع ثابت شده است.
وی با تاکید بر اینکه سرمایه اجتماعی نقشی اساسی در دستیابی به توسعه بازی میکند،گفت: اگر به لحاظ نظری بپذیریم که توسعه یک فرایند چندبعدی چندسطحی است، سرمایه اجتماعی علل و زمینههای مختلفی بهجز اقتصادی و سیاسی دارد و یکی از عوامل اصلی تعیینکننده است که ضریب تعیین بالایی در دستیابی به توسعه دارد لذا این پرسش مطرح میشود که وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران چگونه است؟