مهدی نظیفی- تحلیلگر اقتصادی
طبق گزارش مارس۲۰۲۲اوپک ، ده کشور برتر صادرکننده گاز، ۸۰ درصد کل صادرات گاز جهان را انجام میدهند و سه صادرکننده برتر حداقل ۴۰ درصد کل صادرات جهان را بر عهده دارند. روسیه، ایران و قطر دارای نیمی از ذخایر گاز طبیعی جهان هستند. ایران دومین دارنده ذخایر گازی در جهان است اما نه تنها در میان ده صادرکننده بزرگ گاز قرار ندارد بلکه نمیتواند از ظرفیتهای کنونی صادرات گاز خود هم بهره کاملی ببرد یا از گاز و نفت خود به عنوان اهرم در روابط بینالمللی بهرهای ببرد. ذکر این نکته ضروریست که با توجه به کاهش صدور گاز روسیه به اروپا و بحران کمبود گاز، امروزه گاز علاوه بر اهمیت اقتصادی، به عنوان یک اهرم ژئوپلیتیک بسیار مهم در روابط بینالمللی شناخته میشود. اکنون وزارت نفت ایران پس از عدم موفقیت در استفاده همهجانبه از شرایط بسیار مساعد فوق برای توسعه میادین گازی و صادرات گاز، باسردرگمی خاصی به دنبال واردات گازی است که روسیه به دلیل عدم صدور آن به اروپا، توان فروش آن را از دست داده است. تئوریزه کردن و توجیه اقتصادی زیانهای فروش گاز رقیب که ظاهرا برای ایران گرانتر حساب میشود برعهده روسوفیلهای ایرانی گذارده شده است.
جائو سخنگوی وزارت خارجه چین در توييتر نوشت:«ايران در نتيجه تحريمهاى ترامپ و تصميم او به خروج از برجام ۲۰۰میلیارد دلاری زيان كرده است». اگر۱۰۰میلیارد دلار طلبهای وصول نشده کنونی، بهاضافه زیانهای۲۰سال مشکلات ماراتنوار برنامههای هستهای ایران با قدرتهای غربی محاسبه شود اصولا به مبالغ هنگفتی خواهیم رسید که اگر ایران ازدست نمیداد وضعیت کشور با شرایط کنونی کاملا متفاوت میبود. البته اگر زیانهایی که سالهای طولانی عملکرد مدیران ناکارآمد به اقتصاد کشور آسیب زدند را هم به آن اضافه کنیم به رقم زیانهای نجومی خواهیم رسید.
اختلافات در جریان مذاکرات هستهای هرروز ابعاد جدیدی به خود میگیرد و ظاهرا پایانی بر آن مترتب نیست چون اگر موردی حل شود۲مورد به آن اضافه میشود. این خاصیت مذاکراتی است که کش دادن زمان در آن به انجام توافق برتری دارد و برنامه اصلی مذاکرات فراتر از مذاکرهکنندگان تعیین میشود. اکنون این اختلافات بر سر سه موضوع باقیمانده است. آمریکا در دو مورد انعطاف شفاهی خود را بیان کرده اما باید در متن گنجانده شود و موضوع سوم هم به تضمین تداوم اجرای برجام برمیگردد، که به واقعبینی آمریکا برای تامین نظر ایران موکول شده است. باید گفت در روابط بینالمللی کشورها، چیزی قابل تضمین نیست البته روابط پایدار اقتصادی، مشابه روابط اقتصادی آمریکا و چین، میتواند تضمین کننده باشد. اخیرا موضوع غرامت خروج آمریکا هم به شروط ایران اضافه شده است. باید گفت آیا در چند دهه اخیر دولت توانسته غرامتی از دولتهای متخاصم از جمله عراق بگیرد که این بار هم موفقیتی در زمینه دریافت غرامت داشته باشد؟
از زمان تصدی دولت سیزدهم به دلیل اغماض آمریکاییها برای صدور نفت ایران با هدف تسهیل مذاکرات هستهای، درآمدهای نفتی دولت از افزایش مقداری و قیمتی فروش نفت و وصول مطالبات گذشته، افزایش بسیاری داشت ولی موارد کمی تزریق ارز برای رفع مشکلات اقتصادی کشور تخصیص یافت که اثرات آن در اقتصاد کشور محسوس نبود. صنایع بویژه تولیدکندگان بخش خصوصی کمبودهای بسیاری برای تامین مواد اولیه و ماشین آلات و تجهیزات خود داشتند که حل نشده باقی مانده ولی مسئولان بانک مرکزی و دولت دلیل آن را کمبود ارز در کشور اظهار میکنند.
ظاهرا ناکارآمدی سیاست طول دادن فرسایشی مذاکرات هستهای تا مثلا انتخابات کنگره، که برای همگان آشکار بود، پس از اعلام طرح اروپا که با پذیرش آمریکا و حمایت روسیه روبروشد، با غافلگیر شدن مذاکرهکنندگان ایرانی، به تصمیم گیران سیاست خارجی دولت فهماند که دیپلماسی عرصه روزمرگی توهم آلود و آرزواندیشی نیست. آنها پس از اصلاح بخشی از مواضع قبلی، آخرین مواضع را به اروپا اعلام کردند که بلومبرگ به نقل از یک مقام دیپلماتیک آگاه گفت:«اتحادیه اروپا پاسخ ایران به نقشهراه پیشنهادی این اتحادیه برای از سرگیری اجرای کامل برجام را «سازنده» میداند». اکنون مسئولان وزارت خارجه بسیار ظریفانه صبحت میکنند همینطور رسانههای نزدیک به دولت هم اخیرا در مورد نزدیک بودن توافق و البته مزایای برجام جدید داد سخن میدهند. پس میتوان گفت که شاید عقلانیتی در جهت درک سختی مشکلات مردم در تصمیمگیران هستهای پدید آمده است که خبر خوبیست. هرچند که در گذشته بارها شرایط مشابهی بوجود آمده ولی پایدار نمانده و بهزودی ورق برگشته است. از سوی دیگر باوجود توافق، تحریمهای مربوط به Fatf و شاید موارد پادمانی باقی خواهدماند.
رئیسی در نشست مشترک دولت و مجلس گفت:«از دولت به عنوان تجلی اراده مردم در مسیر توسعه و پیشرفت کشور حمایت کنید». ظاهرا اراده مردم در اینجا به این معنی است که مردم باید تاوان اشتباهات فراوان و عدم موفقیت دولت که تماما به نفع گروههای مافیائی قدرت و ثروت نتیجه میدهد، را بدهند وگرنه مردم و منافع آنها مدنظر نیست چون تجلی اراده مردم، حداقل با تاخیر۵ماهه حق مسکن کارگران همچنین عدم اجرای مصوبه سازمان تامین اجتماعی در مورد افزایش مستمری بازنشستگان و....کاملا مغایرت دارد و به نظر میرسد که مسئولان برای رسیدن به اهداف ویژه ای، اصرار خاص عمدی دارند که سطح نارضایتی مردم را بسیار بیشتر از اینها افزایش دهند.
در این شرایط همه مسئولان سعی دارند با توسل به محاسبات اشتباه آماری، تحلیلهای غیرکارشناسانه، مبهم و گزافه گویی، اوضاع را خوب یا خیلی خوب نشان دهند چنانچه وزیر کشور گفت:«قرار گرفتن ایران بین۱۰اقتصاد برتر دنیا گزافه نیست، شدنی است». درحالی که میانگین رشد اقتصادی۱۰سال گذشته صفر بود و اگر۲۱سال پی درپی نرخ رشد اقتصادی۱۰درصد داشته باشیم، حداکثر به سطح اقتصاد امروز دهمین اقتصاد دنیا یعنی کره جنوبی خواهیم رسید. البته در بهترین شرایط یعنی رشد طبیعی اقتصاد پس از رکود مربوط به کرونا، دولت توانست فقط ۳درصد رشد اقتصادی را محقق کند که با ادعای وزیر فرسنگها فاصله دارد.
از زنده یاد هوشنگ ابتهاج یادی کنیم:
از داد و وداد، آن همه گفتند و، نكردند / يا رب، چقدر فاصله دست و، زبان است
خون میچكد از ديده، در اين كنج صبوری / اين صبر كه من میكنم، افشردن جان است
-
دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
-
افزودن دیدگاه