فریده خدادادی-قانون مالیات بر خانه‎های خالی در کشور قانونی است که می‌تواند بازار مسکن را بهبود بخشد که در این راستا قرار بود که امسال از 19 فروردین ماه با مشخص شدن وضعیت املاک مالکان از نظر خالی یا دارای سکنه بودن در سامانه اسکان و املاک برای اخذ اولین مالیات اقدام شود که از شواهد پیداست با گذشت مهلت تعیین شده دوماهه برای ثبت اطلاعات ملکی خانوارها در این سامانه با موفقیت چندانی همراه نبوده است.

به گزارش جهان اقتصاد؛ در کشورما با توجه به تصویب موضوع اخذ مالیات بر خانه‌های خالی در سال 1394، مجلس در اقدامی در بررسی نهایی این قانون در 22 تیرماه 1399 دو فوریت آن را با 11 تبصره را تصویب کرد که طبق آن واحدهای مسکونی واقع در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور خانه خالی شناسایی شوند و چنان چه بیش از ۱۲ماه از پایان عملیات ساخت (برای واحدهای نوساز) یا بیش از شش ماه از آخرین نقل و انتقال یا آخرین زمان سکونت(برای واحدهای غیرنوساز) گذشته باشد، درسال نخست مشمول مالیاتی به ازای هر ماه دو برابر ارزش اجاره ماهانه ملک می‌شود که این مالیات در سال‌های بعد ۵۰ درصد بیش از سال قبل خواهد بود. همچنین، این مالیات از سال دوم اجرا و مشمول تمام شهرها نیز می‌شود. 

حال با توجه به آغازثبت اطلاعات ملکی خانوارها در راستای اجرای قانون مالیات برخانه‏های خالی از 19 فروردین‌ ماه و فرصت دو ماهه‏ای که برای آن تعیین شد، درج اطلاعات سکونتی درسامانه املاک و اسکان نیز تا پایان مهر ماه سال جاری تمدید شده است.

پیش تر «محمد اسلامی»، وزیر راه و شهرسازی در حاشیه جلسه هیت دولت در جمع خبرنگاران درباره سامانه املاک و اسناد گفته بود که این سامانه، محل اسکان را ثبت و ضبط می‌کند تا از اقداماتی که موجب برهم زدن تعادل بخش مسکن می شود جلوگیری کند.

به گفته وی، این قانون (ثبت تعداد املاک) بازدارندگی خوبی برای ورود سرمایه سرگردان به بخش مسکن دارد.

با وجود ضرورت اهمیت اجرای قانون مالیات بر خانه های خالی ، اسلامی به تازگی در حاشیه مراسم گرامیداشت روز دریانورد در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که  که آیا شما خودتان در سامانه اسکان ثبت نام کرده‌اید؟ گفت: من در سامانه اسکان ثبت نام نکرده‌ام فقط یک خانه دارم و وقت نکرده‌ام در سامانه اسکان ثبت نام کنم.

وی درباره تعداد ثبت نام کنندگان در سامانه ملی املاک و اسکان کشور اظهار کرد: تا کنون بیش از ۳ میلیون محل سکونت خود را در سامانه ثبت کرده‌اند.

وزیر راه و شهرسازی در پاسخ به این پرسش که آیا تعداد ثبت اطلاعات، تا پایان شهریور به بیش از ۲۵ میلیون واحد مسکونی که در سرشماری نفوس و مسکن آمده، می‌رسد یا خیر؟ گفت: اگر کسی نگوید ضرورت ندارد این کار انجام شود و بگذارند مردم کار خودشان را انجام دهند امیدواریم کل کار انجام شود؛ چون سامانه اسکان ظرفیت و کشش آن را دارد رسانه‌ها هم حتماً تبلیغ کنند تا مردم این کار را انجام دهند.

با توجه به اهمیت قانون مالیات بر خانه‌های خالی و تمدید آن تا پایان مهرماه  بنظر می رسد که خود وزیر نیز نسبت به ثبت نام در این سامانه کوتاهی نموده است حال از مردم چه انتظاری است که در بازه زمانی تعیین شده برای ثبت اطلاعات خود در سامانه اسکان اقدام کنند و ثبات در بازار مسکن را شاهد بود!

 خبرنگار جهان اقتصاد در این زمینه با بیت الله ستاریان، کارشناس حوزه مسکن به گفت‏‏وگو پرداخته است که در ادامه می‏خوانید.

** خانه خالی وجود ندارد

این کارشناس حوزه مسکن اظهار کرد: از دیگاه بنده خانه خالی وجود ندارد و بخش عمده‌ای هم که در آمارها بدان اشاره می‏شود، ضریب خانه‏های خالی و ذخیره است یعنی اگر در هر شهری، در هر جای دنیا و در هر زمانی بخواهیم خانه ای اختیار کنیم باید بدانیم که در شهرهای معمولی 5 درصد و در شهرهای توریستی بین 8 الی 10 درصد خانه‏های خالی وجود دارد.

ستاریان بیان کرد: بخش دیگری که به آمار سال 95 افزوده شد، از این قرار بود که سال 94 به دنبال بسته شدن قرارداد برجام، تمامی بنگاه‏هایی  که 60 الی 80 درصد به بالا بودند نسبت به تکمیل کردن خود اقدام کردند تا خود را به آمار بازار سال 95 برسانند این در حالی است که آمار این بنگاه‏ها پس از تکمیل شدن جزو آمار خانه‏های خالی هم نبود یعنی در اینجا با 600 الی 700 هزار واحد مسکونی اختلاف آماری با ضریب خانه‎های خالی و ذخیره که در دنیا اثبات شده است، مواجه بودیم.

وی با بیان این که با اصل سامانه اسکان مبنی بر جمع آوری اطلاعات و اظهار نظر دقیق کارشناسان براساس آن مشکلی نداریم، گفت: اما این که استفاده از این سامانه درآمد مالیاتی برای دولت به دنبال داشته باشد، اصلا چنین چیزی نیست و حتی این که بتوان با ثبت اطلاعات در این سامانه خانه خالی را شناسایی و وارد بازار کرد، چنین فکری نیز نادرست است بنابراین این دو موضوع اتفاق نخواهد افتاد.

این کارشناس حوزه مسکن با بیان این چند دلیل، مبنی برعدم وجود خانه خالی در ایران، گفت: ممکن است هزار خانه خالی یا حتی 10‌هزار خانه خالی در کشور وجود داشته باشد که متعلق به انسان‏های بیخیالی باشد که آن را رها کرده باشند اما این که تصور شود خانه خالی درمقیاس میلیونی وجود داشته باشد، چنین چیزی ممکن نیست زیرا اگرعنوان شود که تعداد خانه‏های مسکونی با خانوارها سربه‌سر است یعنی خانه خالی نداریم و بدین معناست که این مساله در سبد خانوارها به رنج بین المللی یعنی 12 درصد رسیده است و تمامی کارمندان مستاجر با یک ساعت کار خود می‎توانند اجاره آن روز را پرداخت و مابقی 600 ساعت خود را برای تامین خوراک، پوشاک و... کار کنند.

وی عنوان کرد: اگر جمله‌ای را مبنی بر وجود خانه‏های خالی در جامعه بیان کنیم بدین معناست که سبد خانوار به 8 درصد یا زیر 8 درصد می‏رسد یعنی یک کارمند می‏تواند با 45 دقیقه کار کردن خانه متناسب با شان خود را پیدا کند و معنی دوم این جمله  یعنی حاشیه‌نشینی معکوس است یعنی در شهرها حاشیه نشینی منفی در حال رخ دادن است به طوری که  خالی از سکنه می‏شوند و این اتفاق طبیعی در تمامی شهرها است و تا حدی پیش می‏رود که شهر خالی از سکنه می‏شود.

**ادعای وجود خانه خالی اهانت به شعور اقتصادی جامعه

به گفته ستاریان، ادعای این که خانه خالی داریم اهانت به شعور اقتصادی جامعه است زیرا در نقاطی خانه خالی وجود دارد که در جامعه و کشور مشکل مسکن به نوعی حل شده و تمام شده باشد در حالی که  تورم مسکن نیز مانند سایر کالاها است. از سوی دیگر هزینه اجاره داری با درآمد اجاره مساوی است که موجر یا صاحب خانه تمایلی ندارد خانه خود را اجاره دهد یعنی پرداخت هزینه‏هایی بابت تعمیرات، استهلاک، و...  برای وی بیش از اجاره خواهد بود و به نوعی با آن سربه سر می‏شود که دولت در این مرحله برای خانه‏های خالی مالیاتی را در نظر می‏گیرد تا صاحبخانه را مجبور کند تا خانه دیگری برای این حوزه نگه ندارد. با این حال در جامعه‌ای که هر خانه معادل 8 ساعت کار یک نفراست و کارگر، مهندس و پزشک هریک بنا به تناسب کار خود خانه ای را تهیه می‏کند آیا خانه‌ای خالی باقی می ماند؟ کدام یک از صاحبخانه‏ها حاضر هستند، هنگامی که موجر در پایین ترین نقطه تهران که اجاره 5 یا 10 میلیون پرداخت می‏کند که معادل 1.5 برابر حقوق یک کارگر است و حتی در مناطق بالا به 65 میلیون تومان درماه می رسد، خانه‏های خود را خالی نگاه دارند؟!

وی بیان کرد: صاحبخانه‏ها زمانی می‏توانند خانه‏های خود را خالی نگاه دارند که مسکن آن قدر ارزان شده باشد و اجاره آن نیز ارزان باشد در این صورت صاحبخانه حساب می‎کند که باید در پایان سال مثلا 6 میلیون تومان از این خانه اخذ کند و با توجه به مالیات و هزینه‏های دیگر برایش صرف نمی‏کند که در نهایت خانه را خالی نگاه می‏دارد اما هنگامی که مشاهده کند معادل کار خود می‏تواند از بابت این خانه پول دریافت کند، خانه را خالی نمی‏گذارد بنابراین فرافکنی در این حوزه‏ها گریز از اصل مساله است.

ستاریان تکید کرد: جوامع توسعه یافته هنوز ادعایی مبنی بر وجود خانه‏های خالی را مطرح نکردند و با سربه سر شدن فاصله دارند. حال چطور ادعا می‏شود که  با وجود کمبود 3میلیون واحد مسکونی در کل کشور، 2 میلیون واحد مسکونی  خالی وجود دارد؟ چطور با طرح این ادعا می‎توان سایر مسایل جامعه را پاسخ داد؟ چطور همین ادعا افزایش ماهانه قیمت مسکن و اجاره بها را نوید می‏دهد در حالی که اگر خانه خالی وجود داشته باشد باید اجاره کاهش یابد اما چرا عکس آن اجاره بها و قیمت مسکن افزایش می یابد بنابراین متقاضی بخش مسکن زیاد و تولید در این بخش اندک است.

وی افزود: به جای این که به دلایل مختلفی عنوان شود که با کسری 5 میلیون واحد مسکونی در کشور به شکل حاشیه نشینی و کپرنشینی یا خانوارهای گسسته مواجه هستیم، نه تنها کلاصورت مساله را انکار نمی‏کنیم بلکه با فرار رو به جلو نیز مواجه هستیم و می‏گوییم واحدهای اضافه ای هم وجود دارد یعنی نیتی برای حل مساله و نگاه به این مشکل وجود ندارد.